شیوع ویروس کرونا در حالی که با بیماری و فوت شهروندان همراه بوده، دستاوردهای مثبتی را نیز با خود به همراه دارد که بخشی از آن به صورت مستقیم روی زندگی ایرانیان اثر گذاشته است.
کاهش آمار طلاق و افزایش آمار ازدواج در استان قزوین موضوعی بود که برای خیلی از کارشناسان و تحلیلگران مسائل اجتماعی سوالات فراوانی ایجاد کرد.
کارشناسان معتقدند اگرچه کرونا شیوه ازدواج آسان را ترویج کرد و زوج‌ها می‌توانستند با کم‌ترین هزینه راهی خانه بخت شوند، اما این سادگی و تسهیل در خصوص طلاق نتیجه عکس داشته و باعث شد تا خیلی از زوج‌ها با انصراف موقت به زندگی ادامه دهند.
آمارهایی که در خصوص طلاق از سوی سازمان بهزیستی منتشر می‌شود با آمارهای سازمان ثبت احوال متفاوت است، آمار بهزیستی پرونده محور و بر اساس ارجاع زوج‌ها از سوی دستگاه قضایی به سامانه تصمیم جمع آوری می‌شود، اما آمار ثبت احوال، درج طلاق در دفترخانه است که مستند بوده و مورد بحث ما قرار دارد.
با این حال بد نیست که نگاهی به آمارهای بهزیستی بیاندازیم؛ چندی پیش زهرا غلامرضایی معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان قزوین درخصوص وضعیت طلاق گفته بود که «استان قزوین در آمار طلاق رتبه سیزدهم کشوری را دارد و متاسفانه سن طلاق براساس آمار سامانه تصمیم در استان بین ۳۰ تا ۴۰ سال است که دلیل اصلی آن نیز اعتیاد، بی‌وفایی وعدم مسوولیت پذیری زوج‌ها است.»
سازمان ثبت احوال نیز گفته بود که ثبت واقعه طلاق زوج‌ها در استان قزوین برای نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶ درصد کاهش یافته است، اما آمار ازدواج با رشد چهار درصدی همراه است.
در اینجا با صرف نظر از علل افزایش ازدواج، می‌خواهیم روی کاهش آمار طلاق صحبت کنیم؛ به همین خاطر با چند زوج ساکن قزوین که از طلاق منصرف شده بودند، مصاحبه کردیم.
جالب است که بیشتر آنها شیوع ویروس کرونا را عامل کاهش طلاق عنوان می‌کنند:
کرونا باعث شده تا در تصمیم طلاق تردید کنیم
آرزو و محسن یک زوج قزوینی که قصد جدا شدن از یکدیگر را داشتند، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفتند: به علت اختلافاتی که بین ما بود تصمیم گفتیم تا از یکدیگر جدا شویم، اما وجود برخی شرایط مانند ویروس کرونا باعث شد تا طلاق را به سال آینده موکول کنیم.
این زوج قزوینی بیان داشتند: مراجعه به وکیل، رفتن به دادگاه و استفاده از کلاس‌های مشاوره از جمله مراحلی بود که باید قبل از طلاق انجام می‌شد، اما تعطیلی برخی از این واحدها و محدودیت‌هایی که در تردد وجود داشت، باعث شد تا اتفاق طلاق را تاخیر بیاندازد.
آرزو در ادامه اضافه کرد: محسن مدتی است که به مواد مخدر گرایش پیدا کرده و خانواده هر دوی ما معتقدند که او با رفتن به کمپ ترک اعتیاد می‌تواند اصلاح شود؛ با این حال شیوع ویروس کرونا به حدی جدی بود که ترس از بیماری باعث شد تا این اتفاق صورت نگیرد، اکنون نیز خانواده محسن معتقدند که من هیچ کاری برای ترک محسن انجام نداده‌ام، من می‌دانم که این‌ها بهانه است و محسن هرگز ترک نمی‌کند، اما نمی‌خواهم بهانه به دست خانواده شوهرم بدهم.
محسن نیز اظهار داشت: کرونا برخی از کارخانجات مثل شرکت من را تعطیل کرد و از دست دادن کار به قدری برای من ناگوار بود که ناخواسته به سمت مواد مخدر روی آوردم؛ من حاضرم ترک کنم، اما فعلا شرایط ترک اعتیاد به خاطر ویروس کرونا ممکن نیست و همسرم باید در این خصوص همراهی کند.
فوت پدر و مادر شوهرم بر اثر کرونا طلاق را به تاخیر انداخت
لیلا زن ۳۵ ساله ساکن شهر محمدیه به خبرنگار ایرنا گفت: از سال ۹۷ با شدت گرفتن اختلافات بین من و همسرم، تصمیم به جدایی گرفتیم و الان نزدیک به ۲ سال است که جدا از یکدیگر زندگی می‌کنیم، طلاق ما یک تصمیم قطعی و ۲ نفره بود که روی آن توافق کرده بودیم و حتی پس از رفتن به کلاس‌های مشاوره نیز نتوانستیم روی یک موضوع به تفاهم برسیم.
وی افزود: چندی پیش تصمیم گرفتیم تا قبل از آغاز پاییز طلاق خودمان را قطعی کنیم، تا اینکه ابتلای پدر شوهرم به ویروس کرونا و فوت ناگهانی او باعث شد تا من به عنوان خانواده نزدیک داغدار از این اقدام برای مدت کوتاهی صرف نظر کنم، متاسفانه کرونا به مادر شوهرم نیز سرایت کرده بود و فوت او نیز جایی برای این اتفاق باقی نگذاشت و رسم ادب بر این است که تا سالگرد درگذشت آنها، هرچند جدا از همسر، اما اتفاق تلخ دیگری مثل طلاق رقم نزنم.
کرونا مرا بیکار کرد؛ به همسرم گفتم که همه چیز دست من نیست
علیرضا ۳۷ ساله ساکن قزوین در مورد تصمیم طلاق همسرش به خبرنگار ایرنا گفت: از بهمن ماه سال ۹۸ که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، کارخانه من برای مدت طولانی تعطیل شد و سرانجام مدیرعامل برای جلوگیری از زیان بیشتر شروع به تعدیل نیرو کرد؛ من بیکار شدم و مشکلات من با همسرم آغاز شد.
وی با بیان اینکه همسرش روی مسئله کار و اشتغال بسیار حساس است، اظهار داشت: به اصرار همسرم مدتی در حال کار با اسنپ هستم، اما همسرم معتقد است که پول اسنپ جوابگو نیست و مرد باید شغل بهتری داشته باشد، من به همسرم گفتم که اگر شرایط کرونایی نبود، قطعا کار بهتری پیدا می‌کردم، او نیز متقاعد شد و قرار شد طلاق را به تاخیر بیاندازیم.
علیرضا خاطرنشان کرد: من آدمی نیستم که با بهانه جویی به دنبال توجیه کارهای غلط باشم، اما بیکاری من از شرکت واقعا دست من نبود و از آنجایی که همسرم خود شاغل است، توقع زیادی از من دارد که لااقل انتظار دارم تا سال بعد از طلاق منصرف شده و به من فرصت بیشتری بدهد.
ترس از ابتلا به کرونا از ترس‌های دیگر قوی‌تر و بالاتر است
مسعود رضایی مشاوره خانواده و مدرس دانشگاه در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: اولین موضوعی که زوج‌ها هنگام طلاق به آن فکر می‌کنند، عواقب این موضوع و اثرات آن روی زندگی است، در این میان زنان بیشتر از مردان نسبت به ترک همسر دوراندیش هستند و تلاش می‌کنند تا آسیب کمتری به زندگی خویش وارد سازند.
وی افزود: در شرایط کرونا که همه ترس از ابتلا و فوت ناشی از این بیماری دارند، طلاق جایگاهی در ذهن افراد نخواهد داشت، لااقل بهترین تصمیم این است که در این مدت دور از یکدیگر زندگ کرد، اما زن و شوهر به خوبی می‌دانند قدم گذاشتن در کلاس‌های مشاوره و حتی دادگاه می‌تواند عواقب به مراتب تلخ تری نسبت به طلاق برای آنها باقی بگذارد.
رضایی بیان داشت: ترس‌ها از نظر روانشناسی سلسله مراتب دارند و امروز ترس از ابتلا به کرونا از سایر ترس‌ها فراتر و قوی تر است؛ مخصوصا پای جان و سلامت در میان باشد، دیگر اختلاف زن و شوهری و تغییر مدل زندگی چندان خودنمایی نمی‌کند.
این مدرس دانشگاه معتقد است که اگرچه آمار طلاق این روزها به خاطر شرایط اقتصادی ناشی از تحریم و کرونا کاهش یافته است، اما به محض برطرف شدن این تهدید زیستی، مجددا با افزایش آمار طلاق روبرو خواهیم شد که در این خصوص مسؤولان باید نگاه جامع‌تری را لحاظ کنند.
رضایی با بیان اینکه امروز ناخواسته با پادرمیانی کرونا شاهد پایداری زندگی زوج‌های هستیم، یادآور شد: متولیان حوزه اجتماع و فرهنگی در جامعه باید شرایطی را فراهم کنند که زوج‌های درحال طلاق از فرصت پیش آمده برای بهبود روابط خود استفاده کنند؛ نباید فراموش کرد که کرونا در کنار همه تهدیدات خود می‌تواند فرصت‌های ارزشمندی پیش روی ما بگذارد.
در شرایط کرونایی طلاق گرفتن در اولویت نیست
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین در این رابطه گفت: خیلی از زوج‌هایی که تصمیم به طلاق داشتند، به خاطر شیوع ویروس کرونا و زندگی سختی که بر مردم حاکم شده است، از این تصمیم منصرف شدند و به نظر آن را اولوبت نمی‌دانند.
مریم بیدخام افزود: در شرایطی که هر روز با آمار بالای تلفات انسانی در خصوص ویروس کرونا روبرو هستیم، اختلاف بین زوج‌ها آن قدر مهم نیست که بخواهیم شرایط را برای خودمان دشوارتر کنیم، برای طلاق گرفتن هیچ موقع دیر نیست، اما این روزها با هم زندگی کردن بهتر از تنها ماندن است.
وی اضافه کرد: اگرچه شیوع ویروس کرونا تبعات تلخ و ناگواری را برای بسیاری از شهروندان رقم زد اما در کنار آن، برخی فرصت‌های تازه در سبک زندگی جامعه را نیز فراهم کرده است؛ همسران که امروز می‌خواهند از یکدیگر جدا شوند به زوج‌های تازه ازدواج کرده نگاه کنند، چون در ۶ ماهه ابتدای سال جاری شاهد ازدواج بسیاری از زوج‌های جوان به دور از تجمل‌گرایی و متحمل نشدن هزینه‌های سنگین بودیم.
بیدخام به شرایط اجتماعی و اقتصادی زوج‌های دارای اختلاف نیز اشاره کرد و گفت: شیوع ویروس کرونا باعث شد تا اختلافات خانوادگی در بین خانواده‌های ایرانی افزایش یابد، بنابراین زوج‌ها نباید عجولانه تصمیم بگیرند و خودشان را مقصر بدانند، شرایطی که کرونا ایجاد کرده روی اقتصاد و معیشت افراد تاثیر گذاشته و به نظرم بهتر است که این افراد با صبر و حوصله نسبت به جدایی از هم تصمیم بگیرند.
بیدخام:زوج‌ها نباید عجولانه تصمیم بگیرند و خودشان را مقصر بدانند، شرایطی که کرونا ایجاد کرده روی اقتصاد و معیشت افراد تاثیر گذاشته و به نظرم بهتر است که این افراد با صبر و حوصله نسبت به جدایی از هم تصمیم بگیرند.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین خاطرنشان کرد: خانواده‌ها می‌توانند در ایام شیوع ویروس کرونا د کنار فرزندانشان قرار گیرند و مشکلات را برای آنها ساده‌تر کنند، اگر فرصت پیش آمده کرونا را غنیمت بدانیم، می‌تواند بهانه و دلیلی برای گفت و گوی بیشتر زوج‌ها باشد.
بیدخام یادآور شد: بسیاری از مشاوره‌های طلاق در ایام کرونا به صورت مجازی برگزار می‌شد و شاید آن اثرگذاری که مورد انتظار است، حاصل نشده باشد، پیشنهاد ما به زوج‌های در حال طلاق این است که مدت دست نگهدارند تا بلکه از مشاوره‌ها حضوری بیشتر بهره‌مند شوند.
نیم نگاه: به نظر می‌رسد آنچه که امروز باعث کاهش آمار طلاق شده، نه یک اقدام فرهنگی و اجتماعی، بلکه به علت یک حادثه طبیعی است؛ شیوع بیماری کرونا به قدری هولناک بود که فرصتی برای اتفاقات دیگر مانند طلاق باقی نگذاشته است.
بهتر است دستگاه‌های متولی حوزه طلاق مانند بهزیستی و نیروی انتظامی از فرصت پیش آمده برای بازیابی روابط زوج‌ها استفاده کرده و تحولاتی عمیق‌تر و پایدارتری را در زندگی این افراد پدیدار سازند.