صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی به استناد بند «ز» ماده ۱۱۴ قانون چهارم توسعه در سال ۸۴ تشکیل شد. هدف از تشکیل این صندوق مرمت، احیا و در ادامه در سال ۹۶ به استناد قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع‌دستی عنوان صندوق اصلاح و به صندوق توسعه تغییر پیدا کرد. هدف از اصلاح این قانون، الزام صندوق به سه تکلیف در حوزه صنایع‌دستی و فرش دستباف، حمایت و توسعه آن بود که به وظایف صندوق اضافه شد.
صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری از بناهای تاریخی و فرهنگی، در تازه ترین دور از مزایده های خود بناهای تاریخی مجموعه پردیس کردشت جلفا، محور تاریخی طبیعی ارسباران (مجموعه کردشت جلفا، کاروانسراهای گویجه بل هریس و جانانلو کلیبر)، خانه ناصح زاده تبریز استان آذربایجان شرقی، عمارت های بانک ملی، شهربانی، دارایی، کلاه فرنگی و شیرخورشید ماکو استان آذربایجان غربی، کاخ شهرستانک استان البرز، حمام پیرزرگر اردبیل، عصارخانه شهید عصاری آران و بیدگل، خانه سالک شهر اصفهان، حمام شاه اصفهان، خانه های حکیم باشی کاشان و مغنی اصفهان، عمارت والی کهره شهر چرداول و قلعه کنجانچم استان ایلام را به مزایده گذاشت.
همچنین خانه آذین، خانه نجفی و عمارت گلشن بوشهر، خانه سعادتخواه و خانه پدری جلال آل احمد تهران، اتاق آئینه شهرکرد، قلعه چالشتر استان چهار محال و بختیاری، خانه تیزنو دزفول، خانه مستوفی شوشتر، خانه سوزنگر دزفول استان خوزستان، حمام قدمگاه نیشابور خراسان رضوی، کاروانسرای مهر سبزوار استان خراسان رضوی، ساباط و خانه مستوفی بشرویه استان خراسان جنوبی، کاروانسرای شاه عباسی دامغان و کاروانسرای میاندشت استان سمنان، باغ خالصه بمپور ایرانشهر، قلعه سب سراوان، ارگ محمد حسین خان نارویی زهک وخانه رهبری ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان از دیگر بناهایی هستند که طی این آگهی به مزایده گذاشته شدند. خانه بهروزی و خانه زینعلی و اسدی استان قزوین، خانه افشاریان، عمارت دیوانخانه و خانه محتشم شیراز استان فارس، خانه غفاری کرمان، حمام نظام کرمانشاه، مجموعه بلاد شاپور (کاروانسرای دهدشت وحمام کهیار) دهدشت استان کهکیلویه و بویر احمد، حمام مریان تالش، خانه صادقی لاهیجان استان گیلان، خانه فاطمی و خانه میرشهیدی گرگان، حمام عروج رامیان استان گلستان، خانه بزرگمهری بروجرد استان لرستان، کاروانسرای گدوک سوادکوه استان مازندران، کاروانسرای مشهد میقان، عمارت امیر مفخم خمین استان مرکزی، خانه کازرونی، خانه شهریاری، خانه اسماعیل مرغون و مجموعه چرخاب اردکان یزد در این دوره به مزایده گذاشته شده اند.
مدیرعامل صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا از اماکن تاریخی و فرهنگی این واگذاری ها را در راستای مرمت و احیا انی بناهای تاریخی ارزیابی کرد و گفت: این بناهای تاریخی از طریق مزایده شفاف در اختیار بخش خصوصی قرار می گیرد.
هادی میرزایی با بیان این مرمت و احیا و همچنین کاربر شدن این بناها از جمله اهداف ما در این مزایده است، گفت: به عنوان مثال ۷ بنا در این مزایده با کاربری مجتمع گردشگری، ۸ خانه به عنوان خانه خلاق صنایع دستی و فرش دستباف، ۲ بنا با کاربری خانه اقامتی در بافت تاریخی یزد و ۹ بنا با کاربری حمام ایرانی و ۱۲ بنا با عنوان طرح راه و آبادی در روستا در مزایده شرکت داده می شوند.
برخی از این بناها در دوره های گذشته نیز در مزایده شرکت داده شده بودند اما متناسب با نیاز های جدید جامعه کاربری آنها در نظر گرفته نشده بود. در این دوره سعی کردیم با مطالعات بیشتری کار مزایده را پیش ببریم.
مدیرعامل صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی با اشاره به این که در فرایند این مزایده به جز سنجش توان مالی سرمایه گذاری های متقاضی، توان فنی آنها برای مرمت بنای تاریخی کاملا مورد ارزیابی قرار می گیرد، گفت: البته نکته حائز اهمیت برای ما تنها مسائل مالی سرمایه گذار نیست بلکه حفظ هویت بنای تاریخی و توان فنی سرمایه گذار برای مرمت بنا نیز اهمیت زیادی دارد.
بر اساس مصوبه سال ۸۹ دولت، بناهای تاریخی که البته جز بناهای نفیس درجه یک قلمداد نمی شوند برای مرمت و بهره برداری در اختیار بخش خصوصی قرار می گیرند. متقاضی پس از طی مزایده بنا را مرمت می کند و در طول دوره بهره برداری که از ابتدا مشخص شده در نظارت کارشناسان صندوق قرار دارد.