مدارس در سال تحصیلی جاری ( ۱۳۹۹-۱۴۰۰ )اندکی زودتر از موعد،اگرچه همچنان بیماری البته کمتر از قبل وجود داشت گشایش یافت آن هم به این امید که بتوان تعطیلی‌های سال قبل از آن را که باز هم ناشی از شیوع ویروس کرونا بود جبران کرد و بار دیگر دانش‌آموزان را با کلاس و درس و مدرسه از نزدیک همراه نمود. زیرا قاعده کلی بر این است که هیچ یک از روشهای آموزشی نوین جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد و اثرپذیری آن را ندارد.
در چنین شرایطی که حضور دانش‌آموزان در مدارس کجدار و مریض و با شرایط خاص و بیشتر به منظور رفع اشکال و بیشتر برای آن دسته از دانش آموزانی که دسترسی به تجهیزات نوین و آموزش مجازی نداشتند صورت گرفت شیوع و اوج گیری بیماری کووید۱۹ در سومین موج آن، کشور و خراسان رضوی را به حدی رساند که تعطیلی آموزش حضوری را موجب شد.
آموزش مجازی در روزگاری که بوی ناخوش کرونا فضا را پر کرده بود راهی برای جلوگیری از رکود تعلیم و تربیت رسمی شد اما این روش تاکنون نه تنها برای همه به طور یکسان سودمند نبوده بلکه برای بخشی از دانش‌آموزان به خاطر مشکلاتی نظیر کاستی زیرساخت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و مشکل همیشگی کندی سرعت اینترنت موجب سوخته شدن زمان شده است.
آموزش مجازی در این برهه بحرانی، فراز و فرودهای فراوانی را تجربه کرد از آموزش تلفنی دانش‌آموزان گرفته تا آموزش آنها در گروه‌های مشترک فضای مجازی و نیز ایجاد کانال‌های خاص هر کلاس یا مدرسه بر بستر شبکه‌های اجتماعی سایبری تا شیوه‌های آفلاین، انتشار ویدئوهای درسی و آموزش از طریق پخش برنامه‌های ویژه تلویزیونی که متاخرترین مرحله در این روند، طراحی و راه‌اندازی شبکه اجتماعی دانش‌آموزان با عنوان "شاد" بود که تجربه نوینی در عرصه آموزش و پرورش همگانی است.
پیش از این کیفیت ساخت مدرسه، تهیه میز و نیمکت مناسب، کلاس نورگیر و خوش آب و رنگ، ایجاد فضای سر باز یا حیاط بزرگ همراه با سرویس بهداشتی استاندارد و وسایل ورزشی، کتابخانه، نمازخانه، فضا و تجهیزات آزمایشگاهی و نیز انتقال جغرافیایی معلمان، تفاوت میان دانش‌آموزان مناطق برخوردار و نواحی محروم را مرزبندی و مشخص می‌کرد اما امروز، ابزارهای جدید همچون گوشی هوشمند تلفن همراه، رایانه، تبلت، لپ تاپ، امکانات و شبکه اینترنت و سواد کاربردی دیجیتال برای کار با این ادوات و همچنین مهارت حضور در فضای مجازی موجب این تفاوت‌ها شده و بر همه آنچه که پیش از این مورد نیاز بود سر بار شده است.
در کنار همه زیرساخت‌ها و ادوات لازم و ضروری برای آموزش مجازی، نباید وضعیت آنتن دهی، امکان استفاده از اینترنت و فضای مجازی در مناطق دورافتاده، مرزی، روستایی و عشایری را فراموش کرد.
اکنون اگرچه محدودیتهای سراسری و تعطیلی آموزش حضوری مدارس یک هفته است که در کشور آغاز شده و حداقل برای مدت دو هفته ادامه دارد اما طی سه تا چهار هفته قبل از آن نیز آموزش حضوری مدارس در اغلب شهرهای خراسان رضوی با مجوز ستاد مقابله با کرونا در این استان و به دلیل رشد فزاینده ابتلا به بیماری کووید ۱۹ تعطیل شده بود.
اما با توجه به وضع موجود و فراز و نشیب فعالیت حضوری مدارس، پیگیری نحوه ارائه آموزشهای مجازی و ضرورت برطرف کردن موانع سخت افزاری و نرم افزاری مربوط به آن بار دیگر به عنوان یک ضرورت مطرح است.
خراسان رضوی با حدود ۶.۵ میلیون نفر جمعیت که افزون بر یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر آنها دانش‌آموز هستند یکی از حوزه‌های جغرافیایی عمده کشور به عنوان الگو در تجربه جدید آموزش مجازی و از راه‌دور و در زمره استان‌های فعال، مهم و موثر در تهیه محتوای آموزشی برای فضای مجازی است.
دوری ۴۰ درصد دانش‌آموزان از "شاد"
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: طبق برآورد موجود بیش از ۶۰ درصد دانش‌آموزان استان با دسترسی مناسب به اینترنت و ابزارهای هوشمند می‌توانند از ظرفیت آموزشهای مجازی با محوریت شبکه شاد(شبکه اجتماعی دانش‌آموزان) استفاده کنند.
قاسمعلی خدابنده افزود: ۴۰ درصد دیگری که به آموزشهای مجازی دسترسی ندارند را دانش‌آموزانی تشکیل می‌دهند که یا با مشکل اینترنت رو به رو هستند که اغلب در روستاها و مناطق دور افتاده هستند و یا تمکن مالی لازم برای خرید تجهیزات آموزشی ندارند و حتی گاه دسترسی به تلویزیون هم ندارند.
وی ادامه داد: با توجه به این شرایط برای جبران عدم دسترسی این دانش‌آموزان به آموزشهای مجازی، درسنامه‌هایی توسط ادارات آموزش و پرورش تهیه و در اختیار دانش آموزان قرار گرفته است تا از این طریق بتوان کار آموزش و تعلیم را پیش برد.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: در کنار آن آموزشهایی در قالب لوح فشرده و نیز صدا و سیما ارائه می شود که از دیگر راهکارهای پر کردن خلاء فقدان آموزش مجازی برای شماری از دانش آموزان استان است.
پیگیری ویژه مشکلات دانش‌آموزان مناطق محروم
مدیر کل آموزش و پرورش خراسان رضوی برای پیگیری مشکلات دانش‌آموزان حاشیه شهر مشهد طی یک ماه گذشته دستور ویژه‌ای صادر کرد و با تعیین معاون آموزش ابتدایی خود به عنوان مامور پیگیری مشکلات این دانش‌آموزان تلاشی برای شناسایی و رفع این مشکلات انجام داد.
قاسمعلی خدابنده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره بر لزوم پیگیری مشکلات ویژه دانش آموزان این مناطق، بر ضرورت تلاش برای رفع موانع حضور دانش آموزان بازمانده از تحصیل در مدارس تاکید کرد.
وی با بیان این که میزان عضویت دانش آموزان و معلمان در سامانه شاد (شبکه اجتماعی دانش آموزان) در سطح مطلوب قرار دارد گفت: در سال تحصیلی گذشته ۹۹ درصد مدیران و ۹۸ درصد معلمان استان عضو این شبکه بودند که امسال این تعداد افزایش دارد.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: در حال حاضر تمامی مدارس استان به اینترنت متصل شده‌اند و از این نظر با مشارکت خوب مخابرات مشکلی نداریم.
خدابنده افزود: از سوی ادارات و خیرین به صورت موردی در این زمینه به ویژه در مناطق محروم و حاشیه شهر که شرایط به مراتب سخت‌تر و شمار دانش آموزان فاقد تجهیزات رایانه ای بیشتر است کمکهایی شده است اما دانش آموزان این مناطق بیشتر با حضور در کلاس سعی در جبران این کمبود دارند.
وی ادامه داد: آمار دقیقی از میزان مشارکت خیران در زمینه تامین و خرید تجهیزات نوین آموزشی در دست نیست و کمک خیران در این حوزه به صورت موردی و خودجوش بوده است ضمن اینکه خیران همچنان علاقه و گرایش بسیار به ساخت مدرسه دارند لذا باید در این زمینه فرهنگسازی و خیران به سمت تامین تجهیزات نوین آموزشی هدایت شوند.
ادامه تعطیلی‌ها منوط به تصمیمات عالی
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی در خصوص ادامه روند تعطیلی مدارس نیز گفت: همه چیز منوط به شرایط پیش رو و برآوردهای انجام شده در زمینه میزان ابتلا و رشد شیوع بیماری و در نهایت تصمیم ستاد ملی مقابله با کروناست.
خدابنده افزود:فعالیت مدارس استان خراسان رضوی کاملا بر اساس تصمیمات ستاد خواهد بود و باتوجه به این که سلامتی دانش‌آموزان در درجه نخست اهمیت قرار دارد مانیز مجری تصمیمات ستاد هستیم.
وی ادامه داد: کماکان بر این اصل که هیچ چیز جاری آموزش حضوری را نمی‌گیرد و خلاء آموزش حضوری آسیب‌ها و اختلال‌هایی را ایجاد می‌کند تاکید داریم.
امانت تجهیزات نوین به دانش‌آموزان محروم
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی هم در این ارتباط گفت: در راستای شناسایی و پیگیری مشکلات دانش‌آموزان مناطق محروم و حاشیه شهر در حال همکاری مشترک با شهرداری و شورای شهر مشهد هستیم.
ابوالحسن حقیقی با بیان این که بسیاری از خانواده‌های حاشیه شهر و مناطق محروم امکان دسترسی به آموزش مجازی و شبکه شاد را ندارند و علت آن هم نداشتن تجهیزات نوین آموزشی است افزود:با توجه به نیاز به تبلت برای این دانش آموزان در همکاری با شورای شهر و شهرداری مشهد در حال برنامه‌ریزی برای اجرای پویشی در این زمینه هستیم.
وی ادامه داد:این هماهنگی‌ها هنوز نهایی نشده و کم و کیف آن به صورت جزئی قابل بیان نیست اما در نظرداریم با تامین یک سری تبلت و با امانت دادن آن به دانش‌آموزان محروم تا حدی مشکل آنان را برطرف کنیم.
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی بدون اشاره به شمار دانش‌آموزان مورد هدف این پویش گفت: جمعیتی از دانش‌آموزان نیازمند در این رابطه احصاء شده است و هم اکنون در حال انجام رایزنی‌ها برای ادامه راه هستیم.
حقیقی افزود: علاوه بر این با فعال شدن استودیوی مجازی در خراسان رضوی در حال تولید محتوا برای پخش در شبکه استانی صدا و سیما هستیم که به احتمال زیاد از هفته آینده پخش برنامه‌های آموزشی ویژه در استان آغاز خواهد شد.
وی ادامه داد: علاوه بر این درسنامه‌هایی توسط سرگروه‌های آموزشی تحت عنوان قاصدک سلامتی تهیه شده که با بارگزاری آن بر روی سایت اداره کل تمامی دانش‌آموزان می‌توانند از مطالب و محتوای آموزشی بهره‌مند شوند.