دختران زاری کنان در آستانه فصل سرد که با مرگ پدر آغاز می‌شود، کنار خانه جدید او که آرام آرام گودتر می‌شود شیون و زاری سر می‌دهند و می دانند دیگر امنیتی به نام پدر را بر بالین خود نخواهند داشت.
توان پنهان کردن اشک و بغض خود در روز خاکسپاری پدر را ندارند، ۲ برادر اما بغض خود را فرو برده اند. و در برابر مردمی که به احترام تشییع آمده اند، دست بر سینه قدردان همراهی مردم در خاکسپاری پدرشان که بر اثر کرونا جان خود را از دست داده، ایستاده اند و گویی با گریه نکردن خود را پناه و امنیت خانه می‌دانند و می خواهند ادامه دهنده نقش پدر در خانه باشند.
دختران نسبت به برادران خود کم سن تر هستند؛ نه آنقدر کودک هستند که با تفسیر آسان مرگ با مفاهیمی همچون بازگشت همگان به سوی خدا و پدرتان رفته پیش خدا آرام شوند و نه آنقدر بزرگ شده اند که با واقعیت مرگ پدرشان که بر اثر کرونا بوده است، کنار بیایند در نگاه آنها تنها یک زخم باز شده دردناک وجود دارد و جای خالی که زین پس عمیق تر می شود.
تاکسی زرد پدر که در روز خاکسپاری اش در زیر لایه ای از گل ( نماد عزاداری های رایج در لرستان) پنهان شده است و چهار فرزند نوجوانش همراه با زجه های مادر گرداگرد تاج گلی که تصویر پدر را در خود جای داده بر سر و صورت خود می زنند.
۴۸ ساله بود و بچه هایش کوچکتر از آن هستند که بتوانند بدون حمایت پدر روی پای خود بایستند و از پس سختی های زندگی که روز به روز گذرانش سختر می شود برآیند. ولی با موج اخیر کرونا گرفتار می شود و بعد از بهبودی اولیه که از بیمارستان به خانه باز می گردد مجدد حالش وخیم می شود و بعد از چند روز بستری در بیمارستان به کما می رود و نهایت چند روز بعد، جان خود را از دست می دهد.
حالا این مرگ و این رفتن در ادارک کوچک کودکانش نمی گنجد، شب اولی است که پدر را در کنار خود ندارند و امید بازگشت او بخانه برای کودکانش به رویایی بعید تبدیل شده است. همه اقوام جمع شده اند تا سیاهی و درازی این شب سخت را در کنار صاحبان عزا کمتر کنند ؛خانه مالامال درد و سوز مرگ شده است مرگی که قطعا همین جمع شدن ها به تداوم بیشتر آنها می انجامد.
همه اقوام بی توجه به کرونا به نظر می رسند هر چند ماسک بر چهره دارند اما صرف داشتن ماسک در چنین فضایی محدود با این ازدحام جمعیت کفایت نمی کند و مردمی که آمده اند واقعیت تلخ و تاریک کرونا را در گریه و آه و ناله کودکان تنها شده او می‌بینند اما گویی درد آنقدر حجم وسیعی دارد که کسی به آن توجه ندارد و جمعیتی فراوان در خانه کوچک صاحب عزا جمع شده اند.
یکی می گوید مگر می شود در چنین شرایطی تنهایشان گذاشت، دیگری می گوید: آنکه در غم دیگران خودش را در خانه پنهان کند همان بهتر که بمیرد و کسانی دیگر هم هر کدام جواب هایی مشابه می دهند و عده ای هم آمدن خود را از سرناچاری می دانند که نمی شود و باید شرکت کنند.
جواب ها با بیان های متفاوت در یک مفهوم مشترک هستند ؛ پایبندی به آئینی که ریشه در تاریخ فرهنگ و تمدن این دیار دارد و دل کندن از آن در توان مردم نیست و این خود درد بزرگی به بزرگی و دردناکی کرونا شده است.
جواب هایی که به اینجا منتهی می شود که درد آنها بزرگ است و در توان روحیه عاطفی و مهربانی اهالی لرستان که تاریخ و پیشینه غنی در همدردی با صاحبان عزا دارند نیست که بخاطر کرونا تنهایشان بگذارند با وجودیکه از محدودیت های کرونایی چند روز گذشته اما اعلامیه ترحیم چاپ شده است و تنها توجه شان به محدودیت این است که مراسم خاکسپاری را در فلان ساعت برگزار می کنند و دیگر مراسمی ندارند. که البته در عمل مراسم در خانه تا روزها ادامه دارد.
بنا بر اظهار مسوولان، یکی از مهمترین دلایل ابتلا به کرونا شرکت در تجمعات و رعایت نشدن فاصله اجتماعی است که این تجمع ها در هر منطقه و شهری به یک صورت برگزار می شود در جایی مهمانی های خوانوادگی، عروسی، تولد ها و دورهمی های به زعم برگزار کنندگان خودمانی است و در جاهایی همچون لرستان از هر چه می توان گذشت اما از شرکت نکردن در مراسم سوگواری و عزاداری نمی توان گذشت.
مسئله ای که از چنان قدمت و پیشینه ای برخوردار است که مردم حتی شرکت در مراسم عزاداری که فرد بر اثر کرونا فوت شده است را چشم پوشی نمی کنند؛ مسئله ای اجتماعی و فرهنگی که حتی برخوردهای قهری هم نتوانسته است آن را تعطیل کند و این خود، واقعیت تلخ کرونا را در این مناطق تلخ تر و سخت تر می کند.
این موضوع بعنوان یک مسئله اجتماعی باید از سوی تحلیل گران اجتماعی در جایگاه خود مورد بررسی قرار گیرد تا دست کم در این شرایط به یک دیدگاه بینابینی رسید و برای مدتی هر چند اندک با عبور از کرونا بتوان این موضوع را مدیریت کرد و به مردم این نگاه فرهنگی را القا کرد که قرار نیست این آئین ها برای همیشه برچیده شوند چون همانگونه که یک شبه ایجاد نشده اند در یک بازه زمانی اندک هم امکان از بین رفتن آنها نیست بنابراین بیم منسوخ شدن این آئین ها را نباید داشت.
یاداوری تحلیل جامعه شناختی این موضوع برای مردم می تواند کمک کننده باشد تا همراهی بیشتری در چشم پوشی کردن موقتی از این آئین را داشته باشند در این خصوص می توان به تحلیل جامعه شناختی دکتر مجتبی ترکارانی رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان اشاره کرد که می گوید: در زمان حاضر و با آمدن کرونا یک نوع مناسک زدایی در پدیده مرگ در همه جای کشور به تدریج دارد خود را نشان می دهد ولی در جوامع محلی با بافت سنتی مثل جامعه لرستان، مقاومت بیشتری در مقابل آن صورت می گیرد به این صورت که برخی از هموطنان در مقابل بخشنامه های دولتی و توصیه های اجتماعی مبنی بر عدم تشکیل مراسم جمعی، اعتراضاتی دارند و می بینیم که در عمل، معمولا این مناسک مثل مناسک عزاداری، کم و بیش اجرا می شود.
این تحلیل گر اجتماعی یادآور می شود: اینجا عقلانیت فردی و آئین ها باهم متعارض نیستند ولی گاه تعارض سختی بین آنها پیش می آید و مردم به ویژه همان ها که تعلق قومیتی زیادی دارند و خود را همیشه به رعایت هنجارهای قومی ملزم می دارند مثلا در مراسم عزاداری در زمان شیوع کرونا شرکت می کنند، باید بدانند آنجا که ناچار به انتخاب هستیم حفظ و صیانت از نفس و بقاء ادمی بر حفظ هرنوع مراسمی اهمیت دارد چرا که اصالت بر حفظ انسان است و این انسان باید سالم بماند تا بتواند از این مناسک استفاده کند.
وی می افزاید: بنابراین راهکار حداقلی این است که به ندای علم و عقلانیت در این زمانه سخت بیشتر از فرهنگ و آداب گوش دهیم و با تعلیق این مناسک ها فعلا خود را سلامت بداریم و بدانیم که انسان هیچگاه بدون مناسک نزیسته است و در هردوره با توجه به شرایط، مناسک مطلوب خود را آفریده است . پس نباید نگران مناسک زدایی بود و در عوض در حفظ نوع بشر بکوشیم.
روی دیگر ماجرا را هم باید دید در شرایطی که با وجود تلاش همه‌جانبه کادرپزشکی و درمانی همچنان شاهد گسترش این بیماری در میان مردم هستیم. بیماری که غنی و فقیر و کوچک و بزرگ هم نمی‌شناسد و حاصل آن مرگ روزانه صدها نفر است همان عزیرانی که ما در اخبار و رویدادها آنها را بعنوان یک عدد می خوانیم و رد می شویم اما واقعیت تلخ تر و واقعی تر آن همان ، ناله و فغان های کودکانی است که یه نمونه آن در ابتدای همین گزارش روایت شد.
صاحب نظران و پزشکان بهترین راه کاهش مرگ و میر را خانه‌نشینی و قرار گرفتن در قرنطینه می‌دانند اما با وجود همه هشدارها، بازهم مشاهده می‌شود که در مواردی رعایت لازم صورت نمی‌گیرد و در مناطقی همچون لرستان با زیر بناهای خاص فرهنگی که در مورد برخی آئین ها وجود دارد این مقاومت ها و بی توجهی ها بیشتر است.
این تقابل های فرهنگی در بی توجهی به دستورالعمل ها ، زمانی بیشتر حائز اهمیت می شود که گسترش و قدرت شیوع کرونا به حدی بالا رفته است که علاوه بر خستگی کادر بهداشت و درمان کمبودهایی در برخی تجهیزات و امکانات پزشکی و بیمارستانی مضاعف شده است در این خصوص احمد شجاعی سرپرست شبکه بهداشت و درمان شهرستان بروجرد با اشاره به کمبود کپسول اکسیژن در بروجرد می گوید: با توجه به تلاش‌های صورت گرفته چندین کپسول اکسیژن تهیه شده است اما در حال حاضر با کمبود ۵۰ کپسول اکسیژن روبرو هستیم.
وی می گوید: با توجه به حجم گسترده مردم در مراکز ۱۶ ساعته ساعت کاری این مراکز در شهرستان افزایش یافته است. روزانه بیش از ۲۰۰ نمونه تست در شهرستان گرفته می‌شود که در کنار این موارد باید برخورد جدی با افرادی که محدودیت ها را جدی نمی گیرند باید صورت گیرد .
سرپرست شبکه بهداشت و درمان بروجرد می افزاید: تعداد مثبت‌ها در شهرستان نسبت به گذشته بیشتر شده است. بطوری که در گذشته از تعداد نمونه‌های گرفته شده یک‌سوم یا یک‌چهارم جواب آنها مثبت بود اما در حال حاضر جواب تست‌های مثبت به دو سوم و نصف افزایش یافته است.
شمار بالای جانباختگان ناشی از کرونا، قدرت شیوع بالای کرونا، خستگی کادر بهداشت و درمان، کمبود تجهیزات و تخت های بیمارستانی تعطیلی کسب و کارها به دلیل شیوع کرونا، از دست دادن سرپرست خانوار ها به دلیل مرگ ناشی از کرونا از یک سو و پایبندی به برخی آئین های فرهنگی توام با تجمع و عدم رعایت فاصله اجتماعی از سوی دیگر ، واقعیت های انکار ناپذیر کرونا شده اند که تنها با مدیریتی هوشمند می توان به رهایی از آنها رسید.
محدودیت های متناسب با وضعیت شیوع کرونا در هر منطقه که چند روز از اجرای آن می گذرد تلاشی برای رسیدن به وضعیتی بهتر است که هر چند همراهی های خوبی در اعمال این محدودیت ها از سوی مردم با مسوولان انجام شده است اما در مورد برخی مناسک و مراسم فرهنگی بخصوص ناتوانی در چشم پوشی از سوگواری ها در مناطقی با پیشینه سنتی تر هنوز مقاومت ها و مشکلاتی وجود دارد.
در این خصوص می توان به گفته های مسوولان استان لرستان اشاره کرد مبنی بر اینکه ؛ همراهی مردم با اجرای طرح محدودیت ها خوب بوده است بطوریکه تحلیل آمار ابتلا در استان نشان می دهد میزان مبتلایان جدید که هفته گذشته روزانه به ۶۰۰ نفر هم می رسید اکنون کاهش یافته اما آمار مرگ و میر همچنان بالا است. به نظر می رسد در حال حاضر مشکل اصلی لرستان نه بازار و اصناف، بلکه برگزاری برخی آئین ها از جمله برگزاری و شرکت در سوگواری ها است که هرچند کمتر شده اما همچنان برگزار می شود.
بنا بر اعلام دکتر مریم کوشکی معاون بهداشت و مسوول ستاد مبارزه با کرونا دانشگاه علوم پزشکی لرستان ؛ تا کنون تعداد ۵۴ هزار و ۳۵ نفر دراستان به کرونا مبتلا شده اند که از این بین هزار و ۹۰۳ نفر جان خود را از دست داده اند.