به گزارش ایرنا، طبق اخبار موجود تولید واکسن کرونا در مراحل پایانی قرار دارد و دست کم سه واکسن فایزر با ۹۵ درصد، مدرنا با ۹۴.۵ درصد و آکسفورد با ۹۹ درصد موفقیت در آستانه اخذ مجوز و تولید انبوه قرار دارند. کشورهای دیگری همچون چین و روسیه نیز اعلام کرده‌اند که واکسن کرونا را تولید کرده‌اند. در ایران نیز شرکت‌های دانش بنیان زیادی در تلاش برای تولید این واکسن هستند و به گفته وزیر بهداشت دست کم یکی از آنها به مرحله آزمایش انسانی رسیده است.
بنابراین، به نظر می‌رسد جهان تقریباً از دستیابی به واکسن کرونا در هفته‌ها و شاید هم در روزهای آتی مطمئن است. اکنون دسترسی عادلانه همه جوامع و در نتیجه چگونگی هزینه و توزیع واکسن یا واکسن‌های تولید شده موضوع اصلی است.
قبلاً کشورهای قدرتمند مانند ژاپن، ایالات متحده و برخی کشورهای اروپایی مانند آلمان، انگلیس، فرانسه و غیره میلیون‌ها دوز از واکسن‌های در شرف تولید را سفارش داده‌اند. در این میان مسئله اصلی دنیا و به ویژه سازمان بهداشت جهانی چگونگی دسترسی کشورهای درحال توسعه و کشورهای توسعه نیافته و فقیر است.
واکسن کرونا در یک دوراهی اخلاقی
روزنامه«وال استریت ژورنال» در مقاله‌ای به سراغ حق مالکیت معنونی در قالب ثبت اختراع رفته و از تلاش برخی کشورها برای حل این موضوع جهت کاهش هزینه‌های واکسن خبر داده است. در گزارش این روزنامه ضمن تأکید بر نگرانی های مروبوط به دسترسی کشورهای در حال توسعه به واکسن آمده است: آفریقای جنوبی، غنا، سنگال، پاکستان و دیگر کشورها استدلال می‌کنند که در صورتی که هزینه واکسن کاهش نیابد آنها قادر نیستند از مردم خود محافظت کنند. به همین خاطر این کشورها به همراه سازمان های غیردولتی و سازمان ملل متحد، شرکت های دارویی را تحت فشار قرار می دهند تا حمایت از حق ثبت اختراع را محدود کنند تا اطمینان حاصل شود کشورهای با درآمد کم و متوسط می توانند به نسخه های عمومی با هزینه کمتری از واکسن های کوید ۱۹ دسترسی پیدا کنند.
از یک طرف،طبق حقوق مالکیت، مخترعان حق دارند مالکیت اختراع خود را در اختیار داشته باشند و هرگونه اجبار آنها به سلب مالکیت معنوی امری اخلاقی به نظر نمی‌رسد. از طرف دیگر شیوع جهانی و سریع این بیماری جان صدها هزار نفر را در سراسر دنیا گرفته و اخلاق انسانی حکم می‌کند که برای جلوگیری از مرگ و میرهای بیشتر مخترعانِ واکسن حقوق مالکیت خود را تا حدودی نادیده بگیرند. کشورهای فقیر و در حال توسعه امیدوار به تحقق دومی هستند.
کوواکس؛ ابتکار سازمان بهداشت جهانی
سازمان بهداشت جهانی به عنوان متولی رسمی سلامت مردم در عرصه بین المللی از ابتکاری جهانی به نام کوواکس خبر داده است. کوواکس یک ابتکار جهانی با هدف کار با تولیدکنندگان واکسن برای دسترسی عادلانه کشورهای جهان پس از مجوز و تأیید آنها است.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که تاکنون ۱۷۲ کشور درگیر بحث مشارکت بالقوه در کوواکس هستند. به گفته این سازمان، کوواکس در حال حاضر دارای بزرگترین و متنوع ترین نمونه واکسن کوید ۱۹ در جهان است. این تنها ابتکار جهانی است که با همکاری دولت ها و تولیدکنندگان برای اطمینان از در دسترس بودن واکسن کوید۱۹ در سراسر جهان برای کشورهای با درآمد بالاتر و با درآمد پایین تر انجام می شود.
در این مورد نخست وزیر سوئد «استفان لوفون» گفته است: دسترسی برابر به واکسن کوید ۱۹ کلید اصلی مهار و نابودی این ویروس و زمینه سازی برای بهبودی از این بیماری همه گیر است. دسترسی به واکسن یک مسابقه با چند برنده نیست و تسهیلات کوواکس بخش مهمی از راه حل است. باید اطمینان حاصل شود که همه کشورها می توانند از دسترسی به بزرگترین نمونه و توزیع عادلانه دوزهای واکسن بهره مند شوند.
بانک جهانی به کشورهای ضعیف تسهیلات می‌دهد
بانک جهانی نیز یک بسته ۱۲ میلیارد دلاری را برای کشورهای در حال توسعه جهت تأمین مالی خرید و توزیع واکسن کوید ۱۹، آزمایشات و روش های درمانی برای شهروندان آنها تصویب کرده است.
این بودجه که با هدف حمایت از واکسیناسیون تا یک میلیارد نفر انجام می شود، بخشی از یک بسته کلی گروه بانک جهانی با مبلغ ۱۶۰ میلیارد دلار تا ژوئن ۲۰۲۱ برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای مبارزه با بیماری همه گیر کوید۱۹ است.
این بسته مالی به صنعت تحقیق و داروسازی کمک می کند تا شهروندان در کشورهای در حال توسعه نیز بتوانند به واکسن های ایمن و موثر کوید ۱۹ دسترسی داشته باشند. همچنین گفته شده که در اجرای این برنامه، بانک جهانی از تلاش های چند جانبه که هم اکنون توسط WHO و COVAX هدایت می شوند پشتیبانی می‌کند.
«دیوید مالپاس»، رئیس گروه بانک جهانی در این مورد گفت: ما در حال گسترش رویکرد سریع خود برای رسیدگی به موارد اضطراری کوید ۱۹ هستیم تا کشورهای در حال توسعه دسترسی عادلانه و مساوی به واکسن ها داشته باشند.
علاوه بر خرید واکسن، بودجه‌ای که بانک جهانی در نظر گرفته است کمک به کشورها در زمینه مدیریت زنجیره تأمین و مدیریت لجستیک برای نگهداری از واکسن ها، واکسیناتورهای آموزش دیده و برنامه های ارتباطی گسترده برای دسترسی به جوامع و خانواده ها را نیز شامل می‌شود.
ایران چه می‌کند؟
به گزارش ایرنا، سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران روز چهارشنبه در وزارت بهداشت گفت: " ... مساله دیگر تامین واکسن کروناست که آن را از سه طریق دنبال می کنیم. یکی از طریق خرید واکسن از مجموعه کوواکس و سازمان بهداشت جهانی که برنامه ریزی کردیم ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز از این طریق وارد می کنیم که حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ نفر و حدود ۱۰ درصد را پوشش می دهد چون این واکسن باید برای هر نفر دو دوز تزریق شود.
وی گفت: اقدام بعدی تامین حدود ۵.۵ میلیون دوز واکسن در قالب قرارداد مشترک با یک کمپانی خارجی و همچنین خرید ۲۰ میلیون واکسن از یک کمپانی خارجی دیگر و در مجموع ۴۲ میلیون دوز واکسن خریداری می کنیم که حدود ۲۱ میلیون نفر را پوشش می دهد.