به گزارش ایرنا، رقابت بر سر "اولین بودن‌ها" در تولید و خرید واکسن قطعی کووید_۱۹ تا تلاش کشورهای توسعه یافته برای آغاز کمپین‌های واکسیناسیون ملی اگرچه در هفته‌های اخیر به شدت در جریان است اما در این میان آنچه مطرح می‌شود اینکه سهم کشورهای جهان سوم از توزیع واکسن کرونا کجاست و رویکرد نظام حقوق بشری جهان به این موضوع چگونه خواهد بود.
از ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹ (۲۶ آبان ۹۸) زمانی که برای نخستین بار نام کووید_۱۹ را شنیدیم شاید کسی تصور نمی‌کرد که با گذشت یکسال از این تاریخ، شیوع افسارگسیخته این ویروس عجیب نه تنها همه ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده و همه آنچه تا پیش از آن روز، بشر به آن می‌بالید را به چالش بکشد، بلکه کشف تاریخی و تضمین دستیابی سریعتر به واکسن این بیماری هزار چهره به نبردی حقیقی بین قدرت‌های جهان و نگرانی‌ها از توزیع عادلانه این واکسن میان کشورهای مختلف از سوی دیگر به چالش سیاسی دولتمردان و دغدغه ملت‌ها تبدیل شده است.
نکته حائز اهمیت اینکه اگر چه محتمل‌ترین سناریو این است که این بیماری همه‌گیر در برخی نواحی که واکسینه شده‌اند به پایان می‌رسد، اما این ویروس همچنان در سطوح پایین‌تر در دنیا شیوع پیدا خواهد کرد. بنابراین حتی با رسیدن واکسن، بیماری تنها سرکوب می شود، اما هرگز ریشه کن نخواهد شد.
آمریکا از جمله کشورهایی است که در نظر دارد پس از تایید مقامات بهداشتی، برنامه واکسیناسیون کرونا را در سطح گسترده ای پیش از اواسط ماه دسامبر (آذر_ دی) آغاز کند تا طبق پیش بینی های انجام شده، ۲۰ میلیون نفر تا پایان سال جاری میلادی به ایمنی دست یابند.
«پدرو سانچز» نخست وزیر اسپانیا پس از شرکت در نشست آنلاین گروه ۲۰ از طرح ملی خدمات رسانی ۱۳ هزار مرکز واکسیناسیون کووید-۱۹ از ژانویه ۲۰۲۱ میلادی (دی ماه ۹۹) به منظور سهولت دسترسی شهروندان این کشور خبر داد.
«روبرتو اسپرانزا» وزیر بهداشت ایتالیا روز شنبه اعلام کرد که "کمپین واکسیناسیون بی سابقه ای" را در پایان ماه ژانویه (دی_ بهمن) با الویت گروه های پرخطر آغاز می کند.
شبکه تلویزیون آلمانی نیز روز دوشنبه ۲۳ نوامبر (سوم آذر) به نقل از «ینس اشپان» وزیر بهداشت و درمان آلمان خبر از توزیع سریع واکسن کرونا از ماه دسامبر (آذر_ دی) در آلمان داده است.
وزیر بهداشت انگلیس نیز اعلام کرد بخش اعظمی از واکسیناسیون باید از ژانویه تا ماه مارس انجام شود.
به فرض دستیابی به واکسن قطعی ویروس کرونا و شادمانی جهان از این کشف تاریخ ساز، نگرانی‌ها و ابهامات تازه ای در ذهن جهان پدیدار خواهد شد؛ اینکه اولین گروه‌های دریافت کننده واکسن چه کسانی خواهند بود، آیا ضمانتی از سوی کشورهای ثروتمند برای دستیابی کشورهای فقیرتر به این واکسن وجود دارد و اینکه آیا کشورها شریک شدن واکسن با متحدان و هم پیمانان خود را بر جوامع آسیب پذیر اولویت نخواهند بخشید.
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد پیشتر در بیان لزوم دسترسی عادلانه دولت‌ها به واکسن کرونا اعلام کرد در صورت تولید موفقیت آمیز واکسن ویروس کرونا، این واکسن باید در دسترس همگان در همه جای جهان قرار گیرد.
در همین رابطه «ریچارد هاوس» رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در مقاله ای که در وبسایت تحلیلی «پروژکت سیندیکیت» منتشر کرده، توزیع واکسن کرونا را سخت‌ترین مساله سیاسی توصیف کرده است. به گفته او در شرایط فعلی که تمام دنیا برای ساخت واکسن کرونا تلاش می‌کند به نظر می رسد «ملی گرایی واکسنی» بر «چند جانبه گرایی واکسنی» پیروز شود.
شورای حقوق بشر سازمان ملل همچنین پیشتر با تصویب قطعنامه‌ای در مورد مسئولیت دولت‌ها در رسیدگی به مساله شیوع کرونا، بر لزوم دسترسی همه کشورها به واکسن کووید- ۱۹ تاکید کرده بود. در این قطعنامه همچنین بر اهمیت دسترسی برابر به معاینات، درمان و واکسن این بیماری تاکید شده و عنوان شد که تولید هر واکسن مربوط به بیماری کووید- ۱۹ باید به عنوان یک کالای عمومی جهانی در نظر گرفته شود.
به نوشته دویچه وله، وضعیت توزیع واکسن کرونا نشان می‌دهد که دست‌کم در مراحل نخست به کشورهای کم‌درآمد سهم چشمگیری نخواهد رسید. فرانک‌والتر اشتاین‌مایر، رئیس جمهوری آلمان در اواخر اکتبر یادآور شد که حدود نیمی از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که توانایی مالی اندکی دارند.
اشتاین‌مایر با اشاره به این نابرابری ابراز تأسف کرد که "در کشورهای فقیر تنها بخش کوچکی از جمعیت واکسن دریافت می‌کند درحالیکه در کشورهای ثروتمند بخش بزرگی از جمعیت واکسینه خواهد شد". او همین هفته در مقاله‌ای از آلمان و سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا درخواست کرد که بخشی از سفارش‌های خود را به کشورهای دیگر اعطا کنند.
صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف) روز دوشنبه ۲۳ نوامبر (۳ آذر) اعلام کرد که حدود دو میلیارد دوز از واکسن کووید-۱۹ را در سال ۲۰۲۱ به کشورهای در حال توسعه از جمله یمن و افغانستان ارسال می‌کند.
رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه نیز روز شنبه در نشست مجازی سران گروه ۲۰ با اشاره به مسئولیت و اهمیت این گروه برای مقابله با ویروس کرونا، خواستار تدوین سازوکاری برای اطمینان از دسترسی عادلانه همه مردم جهان به واکسن کرونا شد.
ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه نیز در سخنان خود در نشست مجازی «گروه ۲۰» اعلام کرده بود که هر چند رقابت بر سر دسترسی به واکسن بیماری «کووید ۱۹» اجتناب ناپذیر خواهد بود اما جنبه «بشردوستانه» آن باید در اولویت باشد.
گذشته از اظهار نظرهای برخی رهبران سیاسی، بر اساس برنامه جهانی دسترسی عادلانه به واکسن کرونا موسوم به کوواکس که با مدیریت سازمان جهانی دنبال می شود و تاکنون بیش از ۱۰۰ کشور دنیا از جمله ایران به این برنامه پیوسته اند، قرار است تا بعد از تولید واکسن تایید شده کرونا حدو دو میلیارد دوز از این واکسن را تا پایان سال ۲۰۲۱ در بین کشورها توزیع کند و کارکنان سیستم های سلامت در اولویت دریافت این واکسن هستند.
بر اساس این سیستم در مرحله اول، مدافعان خط‌مقدم در مراکز بهداشتی و درمانی که شامل ۳ درصد از جمعیت هستند، شامل واکسینه می‌شوند. سپس تا زمان دسترسی بیشتر به واکسن ۲۰ درصد از جمعیت که گروه‌های در معرض خطرند واکسینه می‌شوند و بعد از این، گروه‌های دیگر به‌تدریج واکسینه خواهند شد. در مرحله دوم کشورها با در نظرگرفتن میزان تهدید و آسیب‌پذیری کووید۱۹ واکسینه می‌شوند. علاوه بر این حدود ۵درصد از کل دوزها برای کمک به اهداف بشردوستانه (به عنوان مثال واکسیناسیون پناهندگان) اختصاص خواهد یافت. اعتماد فوق‌العاده به این ائتلاف نشان می‌دهد دسترسی عادلانه به نفع همه است. هرچه تعداد بیشتری از کشورها به آن بپیوندند، شانس موفقیت جمعی در غلبه بر کرونا بیشتر خواهدبود.
تلاش محققان برای دستیابی به دارو و واکسن موثر و مورد اعتماد برای جمعیت هفت میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفری جهان و تکاپوی دولت ها برای تامین نیاز شهروندان خود از مسیر امضای توافق های بین‌المللی همزمان با اتخاذ تدابیر مقابله با شیوع گسترده بیماری همه‌گیر در شرایطی است که تا کنون بیش از ۶۰ میلیون و ۱۸۶ هزار نفر در جهان به ویروس کرونا مبتلا شده و همچنین افزون بر یک میلیون و ۴۱۶ هزار نفر جان خود را در اثر ابتلا به این بیماری از دست داده‌اند.