خسته و مغموم، دل آزرده و رنجور مشغول ضدعفونی و رعایت پروتکل های بهداشتی می شود با اینکه ماه هاست کرونا را شکست داده اما روحش از مکالمه هر روزه این دو همسایه و برخی چون آنان زخمی است. می داند وحشت و ترس همسایه ها از این بیماری پر بیراه نیست اما کسی که با مرگ دست و پنجه نرم کرده و یکی از خطرناک ترین بیماریهای تاریخ بشریت را شکست داده، روحش به آرامش بیشتری نیاز دارد.
زبان بدن افراد، رفتار و عکس العمل غیر ارادی ناشی از ترسی که هم بیمار بهبود یافته و هم خانواده های آنان را آزار می دهد این روزها. احتیاطی توامان با هراسی شدید در برخورد با این افراد از سوی شهروندان، دوستان و آشنایان صورت می گیرد که متاسفانه تاثیرات عمیقی در روح و روان آنها برجای می گذارد.
شاید آنچه آنها از این بیماری دریافته و تحمل کرده اند برای ما که امروز بی توجه به دستورالعمل ها و شرایط حادی که هر لحظه بر آمار فوتی ها و مبتلایان و وخامت حال بستری ها می افزاید، به زندگی روزمره خود می پردازیم قابل درک نباشد، غافل از آنکه هر لحظه امکان ابتلا به این بیماری برای هر یک از ما وجود دارد.
البته این ترس و دلهره و حساسیت به رعایت پروتکل ها وقتی به سراغمان می آید که می دانیم فلانی مبتلا بوده و در مقابل آنها رفتار خود را مدیریت می کنیم بی توجه به اینکه این رفتار در قبال بهبود یافتگان تا چه حد درست و یا دارای اشکال است.
این موضوعی است که در واقع شاید در این مدت کمتر بدان پرداخته ایم منظورم نوع برخورد و زخمی است که بر کالبد شفایافتگان از این بیماری وارد می شود.
این واکنش ها گاه چنان تند و دلسرد کننده است که موجی از افسردگی را در بین این خانواده ها گسترش می دهد و این مساله را به ذهن متبادر می سازد که آیا مردم از فرد بهبود یافته بیش از خود ویروس و خطر ابتلا به آن می ترسند؟
ترسی که به اذعان پزشکان و متخصصان امر موجب می شود افرادی که به نوعی بیمار می شوند از هراس مشخص شدن ابتلا به کووید ۱۹و مباحث بعدی از مراجعه به بیمارستان پرهیز می کنند تا آنجا که بسیاری از مسئولان کشوری و استانی می گویند که آمار بیماران بدحال به دلیل مراجعه دیرهنگام آنان طی هفته های گذشته افزایش داشته است.
رئیس بیمارستان انزلی در جلسه ستاد کرونای فرمانداری این شهرستان بزرگترین معضل حال حاضر بخش درمان را عدم مراجعه به موقع شهروندان پس از ابتلا به کووید ۱۹ دانست و اظهار داشت : ترس بستری شدن تحت عنوان بیمار کرونایی طی هفته های اخیر چالش برانگیز شده و خانواده ها از ترس واکنش و رفتار دیگران دیر به مراکز درمانی مراجعه می کنند.
مرتضی فلاح کرکانی افزود : بیماری از دفتر ریاست تقاضای گواهی سلامت داشت به این علت که به فرزندش در نانوایی اجازه خرید نان را نداده اند و در برخی موارد مردم با پلیس ۱۱۰ و آتش نشانی تماس گرفته و اعلام کرده اند باید منزل فرد بهبود یافته با مواد ضدعفونی کننده تمیز و شستشو شود.
وی تاکید کرد : برخی با کوچکترین علائم مانند سردرد به مراکز درمانی مراجعه می کنند و برخی دیگر با وجود علائم مشخصه به دلایل اجتماعی از این کار سر باز می زنند.
وی نقش رسانه ها را در این زمینه بسیار مهم و کلیدی عنوان کرد و یاد آور شد : اجرای طرح سلامت توسط شبکه بهداشت و ارائه آموزش های لازم در خصوص پیشگیری از این بیماری در این زمینه بسیار مثمر ثمر بوده است.
اسماعیل راد؛ یکی از فعالان عرصه خبر در انزلی است که در روزهای آغازین شیوع این ویروس به آن مبتلا شد و پس از طی یک دوره طولانی آن را شکست داد.
او از تجربه های سخت خود و خانواده اش در مدت بیماری و بعد آن می گوید و توضیح مردم : متاسفانه مردم برخورد مناسبی با بهبودیافتگان و خانواده های آنان ندارند بطوریکه مشتری های مغازه برادرم در مدت زمان بستری من به یک پنجم رسید.
وی ادامه می دهد : به علت دیابت پنهان مدت بستری شدن من در بیمارستان به درازا کشید و طولانی شد اما پس از نبردی سخت با این بیماری بالاخره زمانی که آن را شکست دادم دوستان و آشنایان ماهها بعد نیز ضمن پرهیز از من در قالب شوخی های گزنده این مطلب را به من یاد آوری می کردند حال آنکه آزمایشات و اسکن ها نشان می دهد این بیماری را پشت سر گذاشته ام.
او از نامهربانی همسایه ها و تاکسی های تلفنی نیز گلایه می کند که چگونه از ارائه سرویس به خانواده اش سر باز زده اند و همچون طاعون زده ها با آنها برخورد می کردند.
در کلام راد ، تاثیر تلخ و نامطلوب این رفتارها کاملا مشهود است، او یکی از هزاران نفری است که در این ماهها این رفتارها را تجربه کرده اند و مایل نیستند در موردش سخنی بگویند.
یکی دیگر از افرادی که این بیماری را با تلخی بسیار پشت سر گذاشته و نمی خواهد نامش ذکر شود، می گوید : کرونا زندگی ام را به دو بخش تقسیم کرده، قبل و پس از کرونا آنگونه که پس از این بیماری نگاه و رفتار مردم به من و خانواده ام بسیار متفاوت شده است عده ای مرا روئین تن و عده ای دیگر مرا موجودی خطرناک می پندارند.
او می افزاید : با وجود رعایت پروتکل های بهداشتی در عین حال در نگاه مردم ترس و دلهره روبرو شدن با من موج می زند آنها نمی خواهند حتی با آنان هم صحبت و هم کلام شوم و یا از مغازه شان خرید کنم، این رفتارها بر روی فرزندانم تاثیر بسیار عمیق تری می گذارد و آنها را افسرده کرده است.
گرچه تست ها نشان می دهد این بیمار بهبود یافته و دیگر ناقل نیست و ماهها بدنش در مقابل این بیماری مقاوم است اما او همچنان در ارتباط با دیگران نه فقط برای خود بلکه برای بهتر بودن حال آنان پروتکل های بهداشتی را با حساسیت بالا رعایت می کند.
مددکار اجتماعی و رئیس هیات مدیره کانون مراکز مددکاری اجتماعی استان گیلان به ترسی که از این بیماری در جامعه حاکم شده اشاره کرد و گفت : متاسفانه برخی در رعایت پروتکل ها با چنان حساسیتی برخورد می کنند که این حساسیت برای آنان به وسواس تبدیل شده است. در مقابل کسانی هستند که دچار بی تفاوتی و خستگی شده و غیرمسئولانه با این بیماری برخورد می کنند.
جواد طلسچی یکتا تصریح کرد : افرادی که بیش از حد نگرانند و در موارد غیر ضروری نیز در رعایت بهداشت افراط می کنند به دلیل نوع رفتارشان اطرافیان را مورد آزار قرار می دهند و تشدید این نگرانی ها و وسواس فکری در افراد آرامش جامعه را مختل خواهد کرد.
وی متذکر شد: براساس پیش بینی سازمانهای بهداشتی بین المللی این بیماری ممکن است تا زمان کشف واکسن، سالها ادامه یابد، بنابراین جامعه باید به آگاهی لازم برای رویارویی با این بحران برسد در غیر اینصورت به فرسودگی و پژمردگی خواهد رسید.
وی یادآور شد : به همین منظور مسئولان مربوطه باید در کنار رعایت موازین و پروتکل های بهداشتی در خصوص سلامت و بهداشت روانی جامعه نیز چاره اندیشی کنند تا با آرامش خیال بیشتری بتوان به مقابله با این بحران رفت.
طلسچی با بیان اینکه در خصوص موارد بیرونی و علائم پزشکی این بیماری اطلاع رسانی بهتری صورت گرفته اما به تاثیرات روانی این بیماری کمتر پرداخته شده است، اظهار داشت : رسانه های اجتماعی تبلیغات گسترده ای را در زمینه آگاهی بخشی بیماری کووید ۱۹ داشته اند اما در مورد بهبود یافتگان کرونا و نحوه برخورد با آنان تاکنون اقدامات موثری انجام نشده است.
وی تاکید کرد : اگر در این خصوص که فرد بهبود یافته پس از طی ۱۴ روز دوره نقاهت دیگر منتقل کننده نیست، روشنگری اجتماعی و آگاه سازی صورت گیرد مردم رفتار آگاهانه تری با آنان خواهند داشت.
وی خاطر نشان کرد : بخش اعظمی از این برچسب های جتماعی از بی اطلاعی جامعه نسبت به این ویروس و بیماری حاصل از آن است لذا با برنامه ریزی مدون و مشخص و آموزشهای فراگیر، مردم رفتار صحیح با فرد بهبود یافته از بیماری کووید ۱۹ و نیز اقدام مناسب برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا را می آموزند.
مدرس و تسهیلگر تاب آوری اجتماعی، عدم آموزش اجتماعی لازم در مورد نحوه صحیح رفتار با شفایافتگان از بیماری کرونا را زمینه ساز انگ اجتماعی و ایجاد برخی محرومیت ها برای این افراد عنوان کرد.
وی افزود : عدم آموزش مناسب در خصوص این بیماری محرومیت های مستقیم و غیر مستقیمی را برای بهبود یافتگان کووید ۱۹ بدنبال دارد امری که سبب می شود در مشارکت اجتماعی آنان اختلال ایجاد شود.
طلسچی با بیان اینکه با آموزش فراگیر اجتماعی می توان در دو بعد پیشگیری از بیماری و پذیرش بهبود یافتگان در جامعه اقدامات موثری انجام داد، ابراز امیدواری کرد: با کشف واکسن این بیماری و واکسیناسیون سراسری نگرانی آحاد جامعه در این زمینه کاهش یابد.
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و مدیر مرکز مشاوره روزنه انزلی نیز برچسب زدن به شفایافتگان کرونا را یک خطای شناختی اعلام کرد و افزود : گرچه کووید ۱۹ بیماری ناشناخته و نوظهوری است اما نادانسته ها نباید سبب شود افراد را دسته بندی و گروه بندی کنیم.
ندا معما اظهار داشت : دانسته ها در خصوص این بیماری اندک است و این امر گاه موجب بروز رفتارهای غیر ارادی ناخوشایندی می شود که موجب آزار شفایافتگان کووید ۱۹ می شود.
وی که در ماههای آغازین شیوع ویروس کرونا در نقاهتگاه به این بیماران خدمات روانشناسی ارائه می کرد به بخشی از تجارب خود از این بیماری اشاره کرد و گفت : این افراد از لحاظ روحی نیاز به حمایت از سوی خانواده و اطرافیان دارند و نباید فراموش کنیم این بیماری می تواند هر یک از ما را درگیر کند.
وی از خانواده ای گفت که مادر جوان آن از کووید ۱۹ فوت کرده بود و متاسفانه خانواده اش همسر و فرزند خردسالش را کاملا طرد کردند.
معما متذکر شد: باید آموزش ارتباط موثر، مهارتهای اجتماعی، مهارت های زندگی، انتقال احساسات، و مهارت جسارت ورزی جهت برخورد صحیح با بهبود یافتگان انجام شود تا بر روح و روان این افراد آسیب کمتری وارد شود.
وی تاکید کرد : ارتباط لزوما به معنی در آغوش کشیدن و لمس کردن بیمار نیست، می توان با برقراری ارتباط موثر، توازن، تعادل روانی و ایجاد دلگرمی با این افراد ارتباط موثر برقرار کرد.
وی با اشاره به اینکه هر یک از ما می تواند با کمک های احساسی، روانی، اقتصادی از بار منفی آسیب های روحی و روانی بر این افراد بکاهد، اظهار داشت : وقتی برچسبی نزنیم پنهان کاری نیز صورت نمی گیرد و از انتقال این ویروس کاسته می شود. با تبدیل چالش ها به فرصت می توانیم تاب آوری اجتماعی را افزایش داده و سخت تر، نیرومند تر و متعهد تر با مسائل برخورد کنیم.
معما خاطر نشان کرد : باید ذره ای مهارت منصف بودن بیاموزیم، اگر خودمان را جای فرد شفایافته بگذاریم می فهمیم که او چه فشار روانی، اقتصادی و اجتماعی را تحمل کرده است، او خود خواسته بیمار نشده اگر نمی توانیم در این شرایط کمک کننده باشیم بار منفی روانی بیشتری بر او تحمیل نکنیم.
وی تاکید کرد : با رعایت پروتکل های بهداشتی و خود مراقبتی می توان شکل ارتباط را تغییر داد و و با رعایت محترمانه فاصله اجتماعی احساس امنیت را در بهبود یافتگان از کرونا ایجاد کرد.
متخصص بیماریهای عفونی و مسئول بخش کرونا بیمارستان شهید بهشتی انزلی رعایت سه اصل؛ زدن ماسک، حفظ فاصله اجتماعی و شستن دستها را بهترین و موثرترین راه محافظت از خود در برابر این بیماری اعلام کرد.
دکتر عبدالرضا دزفولی افزود : از نظر علمی و بالینی سه روز پس از قطع و یا ۱۰ روز پس از شروع علائم هر دوره ای که طولانی تر باشد فرد بهبود یافته ناقل محسوب نمی شود اما باید تا ۱۴ روز تحت کنترل و در قرنطینه باشد و سپس با رعایت کامل پروتکل ها فعالیت های اجتماعی را از سر بگیرد.
وی گفت : فرد بهبود یافته ممکن است ماهها بعد نیز تست پی سی آر مثبت داشته باشد اما این به معنای بیمار بودن وی نیست یافته های پزشکی در خصوص این بیماری نوظهور محدود است.
وی با بیان اینکه به دلیل ناشناخته بودن این بیماری در حال حاضر شناخت لازم و کافی در این زمینه وجود ندارد، اظهار داشت : بر اساس آخرین اطلاعات پزشکی تولید آنتی بادی در بدن فرد بهبود یافته او را از ابتلا مجدد تا حدود پنج ماه ایمن می کند اما لاشه های این ویروس در مایع مخاطی وی وجود دارد و با سرفه و عطسه قابل انتقال است به همین منظور کلیه مردم باید از ماسک استفاده کنند.
کارشناس پرستاری و ارشد روانشناسی بالینی در بیمارستان شهید بهشتی انزلی نیز در خصوص رفتار هراس آمیز شهروندان در مواجهه با بهبود یافتگان از کرونا می گوید : این دسته از مردم، انسانهای همیشه نگران و مضطربی هستند که برای غلبه بر استرس و نگرانی هایشان به مداخلات روانشناسی نیاز دارند.
شهیندخت مستان آبادی اظهار داشت : شیوع ویروس کرونا موجب گسترش ترس، وحشت و نگرانی در بین مردم شده است. ترس از ناشناخته بودن این ویروس و دریافت اطلاعات ضد و نقیض از شبکه های مجازی و غیر موثق، عدم آگاهی از راههای انتقال ویروس و نداشتن علم، دانش و آگاهی لازم بر اضطراب و نگرانی آنها افزوده است.
وی مداخلات روانشناسی را در کمک به این افراد بی تاثیر ندانست و یادآور شد : وزارت بهداشت و درمان سلامت جسمانی را در اولویت قرار داده و متاسفانه نسبت به سلامت روح و روان توجه چندانی ندارد، عدم اختصاص بودجه لازم در این مقوله موجب شده روانشناسان آزادی عمل کمتری داشته باشند.
رعایت پروتکل های بهداشتی و حفظ فاصله اجتماعی برای کنترل و قطع زنجیره انتقال لازم و ضروری است و مردم باید خود را ملزم به رعایت آن بدانند. بسیاری ناقلین سالم هستند که بدون علامت مشخصی در سطح جامعه ظاهر می شوند.
گروهی با کوچکترین علامت به بیمارستان و خدمات درمانی مراجعه می کنند و عده ای دیگر برای ترس از واکنش دیگران یا سهل انگاری از مراجعه به این مراکز سر باز می زنند.
جامعه ما امروز باید با پرهیز از این افراط و تفریط ها، ارتقا سطح آگاهی ها و علم و دانش با این بیماری به مبارزه بپردازد تا بتواند این بیماری را با قطع زنجیره انتقال کنترل کند و این ضرورت اساسی امروز جامعه است.