همه‌گیری ویروس کرونا همچنان ادامه دارد و رخدادی که تمام ابعاد زندگی بشر را از هنر تا صنعت تحت تاثیر قرار داد ممکن است برخی از صنایع پرمخاطب چون سینما را برای همیشه دگرگون کند. برخی تغییرات در صنعت جهانی سینما از مدتها پیش مطرح شده بود و روندی چندساله برای عملی شدن آن درنظر گرفته می‌شد اما دوران همه‌گیری به آن سرعت داد تا آن را برای همیشه متحول کند.
به گزارش گروه فرهنگی ایرنا جیک کویل (jake coyle) نویسنده و منتقد سینما با انتشار یادداشتی در تارنمای خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشت: روزنامه نیویورک تایمز روز ۱۰ اکتبر ۱۹۱۷ همزمان با شروع موج دوم شیوع آنفولانزای مرگبار اسپانیایی، با تیتر «تا پایان آنفولانزا از فیلم جدید خبری نیست» منتشر شد. یک قرن بعد، با شیوع یک همه‌گیری دیگر، صنعت فیلم بار دیگر در برهه‌ای حساس قرار گرفته است اما این بار مشکل نبود فیلمهای جدید نیست؛ با وجود سرویس‌های پخش اینترنتی، ویدیو به درخواست و تئاترهای مجازی و حقیقی، در دوران کرونا هر هفته فیلمهای جدیدی اکران شده و روزنامه نیویورک تایمز از اواسط ماه مارس (اسفند ۹۸) که کرونا در جهان شایع شد، تاکنون بیش از ۴۶۰ فیلم نقد کرده است.
با این وجود تا همین اواخر، به جز چند مورد خاص، هیچکدام از این فیلمها آن فیلمهای پرهزینه‌ای که صنعت هالیوود برپایه آنها می‌چرخد، نبودند. حال با گذشت هشت ماه از آغاز همه‌گیری کرونا شرایط در حال تغییر است؛ کمپانی والت دیزنی ماه گذشته لایو اکشن ۲۰۰ میلیون دلاری مولان را در سرویس پخش اینترنتی روبه‌رشد خود یعنی دیزنی پلاس عرضه کرد. فیلم روح (Soul) از کمپانی پیکسار هم در تاریخ ۲۵ دسامبر امسال (۵ دی ۹۹) در همین سرویس اکران خواهد شد. کمپانی وارنرمیدیا نیز هفته گذشته اعلام کرد فیلم زن شگفت انگیز ۱۹۸۴ که در یک تابستان معمولی می توانست یک میلیارد دلار در گیشه فروش کند، ماه آینده همزمان در سینماها و سرویس اچ بی او مکس اکران می‌شود.
درباره اینکه صنعت فیلمسازی چگونه از این همه‌گیری جان به در خواهد برد، ابهامات بسیاری وجود دارد اما روز به روز روشن‌تر می‌شود که هالیوود پس از کرونا دیگر مثل قبل نخواهد شد. همانطور که آنفولانزای اسپانیایی در تشکیل سیستم مبتنی بر کمپانی‌های کوچکتر و استودیوهای مستقل در دنیای هالیوود نقش داشت، کووید-۱۹ نیز در حال بازسازی هالیوود است و فرآیند دیجیتالی شدن و تغییر و تحول در ساختار این صنعت که از قبل در حال تغییر بود را تسریع می‌بخشد.
پیتر گوبر رئیس سابق کمپانی سونی پیکچرز در این باره می‌گوید: فکر نمی‌کنم اوضاع هیچگاه به حالت اول برگردد. یک سیستم استودیویی جدید ایجاد خواهد شد و به جای مترو گلدوین مایر (ام‌جی‌ام) و فاکس دیزنی، دیزنی پلاس، آمازون، اپل، نتفلیکس، اچ بی او مکس و پیکاک خواهیم داشت.
تمرکز بیشتر بر سرویس‌های برخط و دیجیتال
بسیاری از مهره‌های کلیدی صنعت هالیوود در سال ۲۰۲۰ با شرایط غیرعادی کنونی کنار خواهند آمد اما بسیاری از استودیوهای فیلمسازی به دنبال ایجاد تغییرات بلندمدت با تمرکز بر حوزه پخش اینترنتی یا استریمینگ هستند. در همین راستا باب چاپک رئیس اجرایی دیزنی ماه گذشته از ایجاد تغییراتی حول تأکید بر پخش اینترنتی و تسریع ارائه خدمات مستقیم به مشتری در این کمپانی خبر داد.
فعالیت‌های استودیو فیلمسازی یونیورسال پیکچرز نیز این روزها بیشتر به سمت ویدئو به درخواست رفته است. انیمیشن ترول‌ها (Trolls) اولین عرض اندام عمده این کمپانی در این حوزه بود که در سینماها نیز سروصدا کرد. اما با تداوم شروع کرونا، استودیو یونیورسال قراردادهای بی سابقه‌ای را با سینماهای ای ام سی و سینه‌مارک امضا کرد تا پنجره اکران سینمایی فیلمهایش را که معمولاً تا سه ماه بود، به ۱۷ روز کاهش دهد. بنابراین یونیورسال از این پس می‌تواند اکران آن دسته از فیلمهایش که در سینماها با استقبال مطلوب روبه‌رو نشدند را به پلتفرم‌های دیجیتال منتقل کند. اگرچه سینمای رگال که دومین مجتمع سینمایی بزرگ در آمریکاست از انعقاد چنین قراردادهایی خودداری کرده اما براساس باور عمومی، روزهای اکران ۹۰ روزه دیگر به سر آمده است.
اعمال محدودیت بر پنجره اکران سینمایی
کاهش مدت اکران سینمایی، همان چیزی است که استودیوهای فیلمسازی مدتها به دنبالش بودند و می‌خواستند هر دو پلتفرم را با یک کمپین بازاریایی پوشش دهند. بسیاری از افراد، همه‌گیری کرونا را عاملی برای تسریع تحقق گرایشی می‌دانند که هالیوود دهه‌ها به دنبالش بود.
کریس ارونسون (Chris Aronson) مدیر توزیع کمپانی پارامونت پیکچرز در این باره می‌گوید: پنجره‌های اکران به وضوح در حال تغییر هستند. تمام تغییراتی که در صنعت فیلمسازی شاهد هستید، قرار بود اتفاق بیفتد. این تکامل حالا فقط سریعتر از سیر طبیعی خود در حال روی دادن است. چیزی که قرار بود بین ۳ تا ۵ سال طول بکشد حالا طی یک سال و شاید یک سال و نیم انجام خواهد شد.
در شرایطی که گیشه جهانی نسبت به سالهای گذشته، ده‌ها میلیارد دلار کاهش درآمد داشته، پخش اینترنتی کورسوی امیدی برای کمپانی‌های رسانه‌ای است و همه‌گیری کرونا می تواند شانس بزرگ آنها در جذب عضو برای این سرویس‌ها باشد. فیلمهایی چون زن شگفت انگیز ۱۹۸۴ و روح تبلیغات گران و ارزشمندی برای سرویس‌های پخش اینترنتی خواهند بود. هر کدام از استودیوهای هالیوودی بسته به موقعیتی که در صنعت استریمینگ یا رسانه‌های سیال دارند رویکرد متفاوتی در این باره اتخاذ کرده‌اند؛ استودیو پارامونت همچون سونی پیکچرز که سرویس استریمینگ انحصاری برای پخش تولیدات خود ندارد، از اکران فیلمهای بزرگ خود دست نگه داشته و فیلمهای متوسطش را به سرویس‌های پخش اینترنتی فروخت. این استودیو فیلمسازی، در راستای همین سیاست، اکران قسمت دوم فیلم یک مکان ساکت، تاپ گان ماوریک و ماموریت غیر ممکن ۷ را تا سال ۲۰۲۱ به تعویق انداخته اما فیلمهایی چون محاکمه شیکاگو ۷ را به مبلغ ۵۶ دلار و فیلم سفر به آمریکا (۲) با بازی ادی مورفی را به قسمت ۱۲۵ میلیون دلار به ترتیب به نتفلیکس و آمازون پرایم فروخته است.
ایرا دوچمن (Ira Deutchman) فیلمساز مستقل و استاد دانشگاه کلمبیا در این باره می‌گوید: این موضوع از آنچه مردم می‌خواهند باشد، پیچیده‌تر است. نحوه ساخت و توزیع فیلمها، به ویژه در سطح استودیوهای فیلمسازی، مدتها بود که به تغییر نیاز داشت و امیدواریم شرایط فعلی زمینه‌ساز بروز این تغییر باشد. اما وقتی این خبر را به مردم می‌دهید این طور به گوششان می رسد که همه گیری کرونا کار سینما را تمام کرده و این صنعت مرده است. چیزی که به نظر شخص من چرند و مزخرف است.
دوچمن این ایده که مردم پس از یکسال قرنطینه و خانه نشینی دیگر علاقه ای به ترک اتاق نشیمنشان را نخواهند داشت را مضحک می‌داند اما ادامه ادغام و خریدهای جاری و رسیدن به یک توازن جدید را برای توزیع کنندگان و صاحبان سینما را پیش بینی می‌کند.
پیش‌بینی وضعیت سینماها پس از بحران کرونا
کویل در بخش پایانی یادداشت خود درباره تصویری که از سینمای دوران پس از رفع بحران کرونا دارد، می‌نویسد: وقتی سینمادوستان بار دیگر از حضور در سینماهای شلوغ و پرجمعیت احساس راحتی کنند، دیگر خبری از اکران‌های طولانی که در زمان فیلمهایی چون تایتانیک و برو بیرون (Get out) داشتیم، نخواهد بود. و این بدان معناست که قیمت بلیت سینما در شب های مختلف هفته، متفاوت خواهد بود و شکاف میان فیلمهای استودیوهای شناخته شده و فیلمهای سینمای هنر و تجربه عمیق‌تر شده و هر چیزی که در این دو گروه قرار نگیرد، مستقیم به سرویس پخش اینترنتی می‌رود.
در این بین، با توجه به دهه‌ها کاهش کم و در عین حال مستمر حضور تماشاگران حاضر در سینماها، سینماداران باید در این باره چاره‌ای مبتکرانه ورای افزایش قیمت بلیت بیندیشند.
ویروس کرونا اواسط ماه دسامبر (۲۴ آذر) در شهر ووهان در استان هوبی چین گزارش شد. ابتدا از این بیماری به عنوان ذات‌الریه نام برده می‌شد اما کمیسیون ملی بهداشت چین در ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دی ماه ۹۸) به صورت رسمی شیوع این ویروس را در چین اعلام کرد.
این بیماری که به تدریج به کشورهای مختلف سرایت و سازمان جهانی بهداشت از آن با واژه همه‌گیری یاد کرد، تا لحظه تنظیم خبر ۶۱ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر را در جهان مبتلا کرده است که از این میان بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر جان باخته‌اند.
شیوع این ویروس موجب تعطیلی بسیاری فعالیت و رویدادهای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از جمله جشنواره‌ها، نمایشگاه ها و بسته شدن سینماها، سالن های تئاتر و کنسرت و کتابفروشی‌ها شد و تأثیرات منفی زیادی بر بازارهای جهانی و اقتصاد کشورها در بخش های گوناگون از جمله فرهنگ گذاشت.