یک سال پیش که کرونا به دنیا آمد، با خود علاوه بر عوارض جسمی، مشکلات روانی ناشی از ترس ابتلا را هم ایجاد کرد. استرس مداوم و در بسیاری اوقات بروز اضطراب آزار دهنده گریبانگیر افراد زیادی از هر رده سنی در جامعه شده است.
دکتر عاطفه قنبری روانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا بیماری کرونا می‌تواند موجب تشدید وضعیت بیماران اعصاب و روان شود،گفت: بله کرونا و شرایط حاصل از آن می‌تواند روی وضعیت روان‌شناختی بیماران روانپزشکی تأثیر بگذارد.
به گزارش شنبه دانشگاه علوم پزشکی ایران استاد روانپزشکی این دانشگاه با اشاره به چگونگی تأثیر این بیماری بر سیستم عصبی، افزود: اولین شرطی که در همه گیری کرونا مطرح است، کاهش روابط اجتماعی برای جلوگیری از انتقال ویروس می باشد. مثل بیشتر در خانه ماندن، ارتباط کمتر با بقیه افراد، این ها باعث بدتر شدن شرایط روانپزشکی افراد می‌شود.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران بیان کرد: افرادی که مستعد بیماری‌های روانپزشکی هستند، سابقه این اختلالات را دارند و یا در حال حاضر یک اختلال کنترل شده یا نشده دارند، به این انزوا بیشتر حساس هستند؛ چراکه انزوا باعث تشدید علائم خلقی می‌شود و افسردگی و اختلال دو قطبی را بدتر کرده و علائم اضطرابی را بیشتر کند.
به هم خوردن نظم خواب بیماری های روانی را شعله ور می کند
قنبری یادآور شد: از طرفی این شرایط جدیدی باعث شده است برخی افراد اختلال خواب پیدا کنند؛ چون بیشتر کلاس‌های درس آنلاین شده و دورکاری رواج پیدا کرده و اگر فردی قبلا می‌توانست ورزش کند و باشگاهی می‌رفت، اکنون نمی‌تواند برود؛ در نتیجه این باعث می‌شود سیکل خواب و بیداری افراد دچار تغییر شود؛ یعنی به جای اینکه شبها بخوابد، روزها می‌خوابد و این تغییر سیکل خواب و بیداری باعث می‌شود افراد را مستعد ابتلا به اختلالات روان پزشکی یا شعله ورشدن علائم قبلی کند.
این روانپزشک خاطرنشان کرد: اثر دیگر اینکه دسترسی به درمان بیمارها محدودتر شده و افراد نگران هستند تا با مراجعه به مطب‌ها و درمانگاهها به کرونا مبتلا شوند و این باعث می‌شود کمتر به پزشک شان به صورت مرتب مراجعه کنند و ویزیت لازم را انجام ندهند.
وی اضافه کرد: در چنین شرایطی شاید داروهای مصرفی خود را سرخورد تمدید یا قطع کند. این عدم دسترسی به خدمات پزشکی به خاطر نگرانی از ابتلا به کرونا باعث می‌شود این بیماران در معرض عود بیماری قرار گیرند و مشکل ساز می‌شود.
قنبری با اشاره به استرس و اضطراب ناشی از شیوع کرونا در افراد مختلف، گفت: افراد هر روز اخبار ناگواری می شوند و حتی اگر خودشان نیز نخواهند اخبار را دنبال کنند، وقتی تلویزیون را روشن می‌کنند، به صورت مداوم در خصوص تعداد مبتلایان و مرگ و میر زیر نویس می‌شود؛ این خبرهای ناگوار به صورت بمباران خبری فرد را بمباران می‌کند و این باعث بدتر شدن فردی می‌شود که خود مستعد اختلالات روانی است.
این روانپزشک خاطرنشان کرد: این موضوع باعث می‌شود اضطراب فرد را تشدید کند؛ حتی ممکن است افراد دچار وسواس شوند و به جز این اخبار که به صورت غیر ارادی از تلویزیون ببینند، مدام شبکه‌های اجتماعی را دنبال کنند و اطلاعات از منابع مختلف باعث می‌شود نگران و نگران تر شود و حتی در افرادی که زمینه بیماری وسواس دارند این بیماری تشدید شود.
وی درباره اینکه «آیا بیماران روانپزشکی مستعدتر از دیگران در ابتلا به کرونا هستند؟»، گفت: هنوز مطلب ثابت شده‌ای وجود ندارد؛ یکسری فرضیات وجود دارد که ایمنی بدن و وضعیت روان فرد با هم بسیار ارتباط دارد؛ اگر کسی خیلی استرس داشته باشد، ممکن است سطح ایمنی‌اش پایین بیاید یا اینکه بعضی منابع می‌گویند شاید برخی بیماران روانپزشکی در حملات حاد بیماری باعث می‌شود گاهی قضاوتشان دچار اختلال شود و پروتکل ها را نکنند و بیشتر امکان ابتلا وجود دارد.
قنبری ابراز داشت: از طرفی اگر کسی با اختلالات روانی مبتلا به کرونا شود، باز به خاطر داروهایی که مصرف می‌کند و احتمال تداخل دارویی، درمانش با چالش‌های بیشتری همراه است؛ اگرچه با درایت پزشک و مدیریت درمان می‌تواند مشکلی برایش پیش نیاید.
این روانپزشک افزود:برخی داروهایی که در روند درمان کرونا استفاده می‌شود نیز می‌توانند علائم روان پزشکی بروز دهند و علائم این بیماران را تشدید کنند.
دنبال خبرهای ناگوار نروید
وی درباره راه‌های جلوگیری از بروز چنین وضعیتی، گفت: افراد اولا باید مدام دنبال خبرهای ناگوار نروند و این وسواس دنبال کردن اخبار ناگوار را کنترل کنند. اضطرابش واقع گرایانه باشد؛ به تبع همه ما باید نگران ابتلا و رعایت بهداشت خود و خانواده مان باشیم اما اگر اصول بهداشتی را رعایت می‌کنیم و این کارهایی است که از دستمان برمی‌آید و وقتی به خوبی انجام دادیم، دیگر باید سعی کنیم با توکل به خدا به خودمان آرامشش دهیم؛ چرا که اینکه نگرانی بیش از حد داشته باشیم به ما هیچ کمکی نمی‌کند.
این استاد روانپزشکی خاطرنشان کرد: نگرانی در حدی که فرد را آماده کند تا از خود و خانواده‌اش به صورت اصولی محافظت و مراقبت کند، خوب است اما اگر فرد را به سمت رفتارهای وسواس گونه ببرد و یا اشتغال ذهنی زیادی برایش ایجاد کند و انرژی او را تلف کرده و سطح ایمنی‌اش ر ا پایین بیاورد خود می‌تواند، مضر باشد.
قنبری اضافه کرد: دوم اینکه باید سعی کنیم سیکل خواب و بیداری منظم و درستی داشته باشیم. حتی اگر قرار نیست صبح زود از خواب بیدار شویم، باید سعی کنیم در ساعت خاص و مشخصی بخوابیم و بیدار شویم؛ چراکه خواب شبانه می‌تواند سلامت بهتری برای فرد ایجاد کند تا خوابی که فرد در روز می‌کند.
وی ادامه داد: سعی کنیم اگر نمی‌توانیم بیرون رفته یا باشگاه برویم در خانه ورزش کنیم و رژیم غذایی سالمی را برای خودمان درست کنیم.
این استاد روانپزشکی متذکر شد: سعی کنیم از تفریحات سالم تر مثلا اگر در ساعات خلوت فرصت داریم با رعایت فاصله گذاری اجتماعی و ماسک به فضای باز رفته و قدم بزنیم و از تفریحاتی که کم خطر تر هستند، استفاده کنیم.
قنبری با بیان اینکه می‌توانیم با دیدن تلویزیون و کتاب خواندن وقت مان را پرکنیم، گفت: اگر افرادی نگران ابتلا هستند درمان‌های آنلاین نیز وجود دارد و پزشکان مختلفی هستند که می‌توانند بصورت آنلاین بیماران را درمان کنند.
او در پایان اظهار داشت: یک سری از نگرانی ها سالم است و بعضی دیگر ناسالم. نگرانی‌های سالم مثلا هشدار می‌دهند که اینجا آلوده است، این کار را نباید انجام بدهیم و این کار را باید انجام دهیم؛ اینها چیزهایی هستند که به من هشدار داده و من باید اقدام مناسبی برای حل آن انجام دهم تا مشکل برطرف شود. اما یکسری از نگرانی‌ها ناسالم و مانند پارازیت هستند. افکاری تکراری و ناکارآمد که باعث استرس و فشار روانی مضاعف در ما می‌شوند که این نوع نگرانی‌ها به هیچ عنوان ارزش توجه ندارند. باید بدانیم که قابل حل نیستند و هیچ راهکاری هم برای‌شان وجود ندارد. در نتیجه با انجام این کارها می‌توانیم از عود بیماری‌های روانپزشکی پیشگیری کنیم.