به گزارش ایرنا، شهرستان فریدونکنار و تالاب‌هایش یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های زمستان گذرانی پرندگان مهاجر در مازندران به شمار می‌رود و هر سال صدها هزار بال پرنده پس از طی مسیر چند هزار کیلومتری از سیبری تا مازندران وارد این منطقه می‌شوند. حضور این پرندگان اگر چه شادی و نشاط را برای مردم منطقه و برکت را برای کشتزارهایشان به ارمغان آورد، اما سبب رونق شکار و صید هم شد که یکی از نتایج آن شکل گیری بازار غیررسمی فروش لاشه پرندگان بود؛ بازاری که در سال‌های اخیر با سخت گیری های انجام شده برای صید و شکار به تنها بارانداز استان‌های شمالی کشور تبدیل شده است.
بازار پرندگان فریدونکنار قدمتی سه دهه‌ای دارد. این بازار پس از باز شدن پای گردشگران به صورت انبوه و آشنایی آنها با وجود سنت شکار در مازندران پا گرفت، ولی طی همین مدت چنان ریشه‌ای دوانده است که می‌تواند تن به قانون ندهد و فعالیتش را در اوج هشدارهای شیوع آنفلوانزای حاد پرندگان هم ادامه دهد.
زمانی مازندران میزان میلیون‌ها بال پرنده مهاجر بود ولی در سال‌های اخیر بیشترین میزان ورودی این پرندگان ۱.۵ میلیون بال تخمین زده شده است. بسیاری از کارشناسان بازار فریدونکنار را علت اصلی کاهش شمار پرندگان مهاجر به مازندران می‌دانند. دوستداران محیط زیست و تشکل‌های مرتبط بر این اعتقادند که این بازار مهم‌ترین دلیل شکل گیری شکار و صید پرندگان مهاجر به روش‌های غیرقانونی مانند گستردن دام هوایی است چرا که همواره مشتریانی برای صید انبوه پرندگان در این بازار وجود دارد و متخلفان را به تکرار تخلف و تشدید آن ترغیب می‌کند.
شاید به دلیل اثرگذاری همین بازار و بازارهای مشابه و غیررسمی در سایر نقاط استان‌های شمالی و کشور بوده که سال ۱۳۹۲ به استناد ماده ۲۵ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هرگونه شکار و فروش پرندگان و حیوانات وحشی ممنوع شد. در این قانون آمده است: هر کس بدون أخذ مجوز قانونی از سازمان حفاظت محیط زیست و عدم رعایت سایر ترتیبات پیشبینی شده در قوانین و مقررات به صدور حیوانات وحشی عادی، در معرض نابودی و کمیاب، انواع موجودات آبزی، پرندگان شکاری و غیرشکاری اعم از بومی یا مهاجر وحشی بهطور زنده یا غیرزنده و نیز اجزای این حیوانات مبادرت کند، یا در حین صدور و خارج نمودن دستگیر شود، هر چند عمل او منجر به خروج موارد مذکور از کشور نشود، به مجازات قاچاق کالای ممنوع محکوم می‌گردد. تعیین مصادیق این حیوانات بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است.
بعد از گذشت هفت سال از منع قانونی فعالیت بازار پرندگان، نه تنها این بازار در فریدونکنار اعتنایی به قانون ندارد، بلکه حتی این روزها با وجود تایید شیوع ویروس و بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان که برای انسان بسیار خطرناک است نیز فعالیت بازار پرندگان و کشتار و صید این مهمانان زمستانی همچنان به قوت خود باقی است.
بر اساس تازه‌ترین گزارش محیط زیست و دامپزشکی استان مازندران نخستین مورد ابتلا به بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان در روستای " ازباران " شهرستان فریدونکنار ثبت شد. ازباران از مهم‌ترین مقاصد زمستان گذرانی پرندگان مهاجر است. بر اساس گزارشی که روز پنجشنبه ۶ آذر ماه از سوی سازمان دامپزشکی کشور اعلام شد، علت مرگ چند بال از پرندگان وحشی در تالاب ازباران شهرستان فریدونکنار، آنفولانزای حاد پرندگان بود.
دامپزشکی مازندران هم روز شنبه از معدوم سازی پرندگان محلی مشکوک در منطقه ازباران خبر داد و اعلام کرد که این منطقه به عنوان کانون آنفلوانزای حاد پرندگان در استان به صورت کامل پاکسازی شده و ماموران و کارشناسان هم در منطقه حضور دارند تا وضعیت به پایداری برسد. دامپزشکی مازندران با این وصف هشدار داد که همه اقدامات احتیاطی باید برای جلوگیری از شیوع دوباره این بیماری در استان از سوی فعالان صنعت مرغداری، روستاییان فعال در زمینه پرورش مرغ و ماکیان محلی و دیگر دست اندرکاران اتخاذ شود.
چرا آنفلوانزا نتوانست بازار پرندگان را ببندد؟
پس از اعلام شیوع آنفولانزا در استان، هشدارهای لازم برای عدم مصرف و خرید وفروش پرندگان بومی ومهاجر از سوی دامپزشکی استان و مسئولان محلی داده شد ولی با وجود این هشدارها بنابر مشاهدات عینی خبرنگار ایرنا بازار پرندگان فریدونکنار که کانون اصلی خرید و فروش لاشه و گاهی زنده پرندگان مهاجر در مازندران و به عبارتی بازانداز استان‌های شمالی در این زمینه است، همچنان فعالیت دارد.
البته جان سختی این بازار دیگر در مازندران شهره است و سال گذشته نیز با وجود مرگ مشکوک پرندگان در تالاب میانکاله و ممنوعیت فروش پرندگان مهاجر، این بازار همچنان به فعالیت خود ادامه می‌داد و در کمال تعجب پررونق نیز بود. از ابتدای فصل شکار امسال نیز با وجود منع شکار در استان به دلیل شیوع ویروس کرونا این بازار در حال فعالیت بوده و مشخص نشد با وجود منع شکار، لاشه این پرندگان از کجا سر از بازار فریدونکنار در می‌آورد.
اما سوال مهم‌تر این است که چرا حتی با وجود شیوع بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان در فریدونکنار و خطرات جانی ناشی از آن، چرا و چگونه همچنان بازار پرندگان به فعالیت خود ادامه می‌دهد؟
مدیر دامپزشکی فریدونکنار با بیان اینکه شیوع آنفولانزا هنوز در سایر روستاهای شهرستان دیده نشده است، گفت: جمع آوری این بازار برعهده دامپزشکی نیست و باید محیط زیست و فرمانداری در این خصوص ورود پیدا کنند.
مهدی کریم پور که حاضر به صحبت بیشتر درخصوص تعطیلی بازار پرندگان به دلیل بهداشتی و دامپزشکی نشد، افزود: با توجه به شرایط پیش آمده مردم ازخرید و فروش و مصرف پرندگان مهاجر و بومی تا اطلاع ثانوی خودداری کنند.
سماجت و خستگی
مدیرکل محیط زیست مازندران هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: موضوع فعالیت بازار پرندگان فریدونکنار برای محیط زیست نیز یک سئوال بزرگ و بی پاسخ است که متاسفانه کسی نیز در این باره قبول مسئولیت نمی‌کند.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی افزود: بازار پرندگان در محدوده جغرافیایی شهری فعالیت دارد مسئولیت آن به مسئولان شهری از جمله فرمانداری، شهرداری، شبکه بهداشت و تعزیرات بر می‌گردد و آنها باید ورود کنند ولی با گذشت این همه سال شاهد بی تفاوتی همه این دستگاه‌ها هستیم.
وی فعالیت بازار پرندگان را علاوه بر مشکل زیست محیطی، طبق قانون مصداق بارانداز قاچاق کالا دانست و افزود: حتی تعزیرات نیز به این بازار ورود نمی‌کند و برای همه ما و مردم جای سئوال است که چه قدرتی پشت این بازار وجود دارد که دستگاه متولی با برخورد قاچاق هم نمی‌تواند به آن ورود کند.
مدیرکل محیط زیست مازندران مشکلات بهداشتی بازار را از دیگر معضلات عنوان کرد و گفت: نه تنها در این بازار ذبح غیربهداشتی انجام می‌شود، بلکه این بازار به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی می‌تواند تشدید کننده شیوع کرونا و حتی با توجه به ورود آنفلوانزای حاد پرندگان به استان، منشاء شیوع این بیماری و تشدید کننده آن باشد که در این دو زمینه هم شبکه بهداشت و هم دامپزشکی متولی هستند و باید برخورد کنند.
وی خطر شیوع آنفلوانزای حاد پرندگان را با توجه به تداوم فعالیت این بازار بسیار جدی توصیف کرد و افزود: این بیماری به راحتی از طریق انسان منتقل خواهد شد و در صورت ورود به مرغداری‌ها نه تنها منجر به خسارت مالی به مرغداری‌ها می‌شود بلکه می‌تواند جان ده‌ها نفر را بگیرد.
ابراهیمی کارنامی گفت: آنچه که در ارتباط با پرندگان مهاجر به محیط زیست بر می‌گردد، تنها تخریب دامگاه‌ها و برخورد با شکار غیرمجاز خارج از جغرافیای شهری است. در مورد بازار پرندگان هم محیط زیست دست تنها است و مسئولین استانی و شهرستانی نمی‌خواهند برخوردی جدی برای پایان دادن به فعالیت غیر قانونی این بازار داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه مسئولان استانی در سال‌های اخیر بارها نسبت به تعطیلی این بازار نگاه مثبتی داشتند، افزود: اما مدیران شهرستانی همواره مانع این اقدام شدند. گویا نه تنها عزم جدی برای این کار در سطح شهرستان وجود ندارد، بلکه متاسفانه نگاه حمایتی از آن وجود دارد.
مدیرکل محیط زیست مازندران منشا تداوم فعالیت بازار پرندگان فریدونکنار را حمایت مسئولان شهرستانی دانست و تاکید کرد: تا زمانی که مدیران شهرستانی از این بازار حمایت می‌کنند نباید انتظار داشت که شاهد جلوگیری از حراج پرندگان وحشی باشیم.
وی تعداد کاسبان این بازار را حدود ۲۰ نفر عنوان کرد و افزود: سردسته اصلی فعالیت کاسبان این بازار هم یک نفر است. پرسش ما هم این است که چگونه دستگاه‌های مختلف و مسئولان شهرستانی در مقابل این یک نفر نمی‌توانند تصمیم درست را که منافع عامه مردم مازندران و استان در آن لحاظ شده باشد، اتخاذ و اجرایی کنند؟
پرش بازار پرندگان از دیوار مقررات ستاد کرونا
مدیرکل محیط زیست مازندران اظهار داشت: متاسفانه کار به جایی رسیده که این بازار حتی در برابر مصوبات ستاد مقابله با کرونا نیز مصونیت یافته است. با اینکه همه بازارها سنتی و بازارهای روز و پاساژها و همچنین ادارات دولتی با مصوبه ستاد و نظارت دستگاه‌های ناجر تعطیل شدند، ولی این بازار خیلی راحت و بدون هرگونه دغدغه به فعالیتش ادامه می‌دهد.
وی افزود: سالهاست که فرمانداری فریدونکنار وعده داده تا طرح محدودسازی بازار فریدونکنار را به شورای تامین و محیط زیست ارائه دهد، ولی هنوز این طرح به دست ما نرسیده است. بزرگ‌ترین اقدامی که فرمانداری به عنوان مسئول شورای تامین شهرستان انجام داده، جابه جایی بازار از پیاده رو به یک محل امن تر برای خود کاسبان بازار بوده است. تنها فایده این جابه جایی هم بهبود فضای کسب و کار فعالان بازار پرندگان بود که طبق نص قانون قاچاق محسوب می‌شود.
ابراهیمی گفت: برای ما نیز جای تعجب و سئوال است که چگونه با وجود قرارگیری بازار پرندگان فریدونکنار در کنار فرمانداری و نیروی انتظامی، هیچ‌گونه اقدامی برای جلوگیری از فعالیت آن انجام نمی‌شود. تا زمانی که بازار پرندگان فریدونکنار توسط مسئولان شهری حمایت می‌شود شاهد اتفاق خاصی در برخود قانونی با آن نخواهیم بود.
مشکلات قانونی در ورود تعزیرات
همان طور که از سخنان مدیرکل محیط زیست مازندران و ماده ۲۵ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌توان استنباط کرد، علاوه بر مسائل زیست محیطی فعالیت بازار پرندگان برابر قانونی مصداق فروش کالای قاچاق است که ورود تعزیرات حکومتی برای برخورد با آن‌را ضروری می‌کند.
مدیرکل تعزیرات حکومتی مازندران نیز درباره ورود تعزیرات برای حل این مشکل به خبرنگار ایرنا گفت: با وجود اینکه کشتن پرندگان و فروش آن یک امر تجاری محسوب می‌شود، اما ضوابطی برای آن در قانون همانند کالاهای یارانه‌ای که در ماده ۱۸ قانونی آمده، ذکر نشده است.
بر اساس ماده ۱۸ قانونی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هر شخص که مرتکب قاچاق کالا و ارز و حمل و یا نگهداری آن شود، علاوه بر ضبط کالا یا ارز، به جریمه‌های نقدی محکوم می‌شود.
یدالله ملکی با استناد به تبصره چهار ماده ۱۸ کالاهای قاچاق را منوط به یارانه‌ای بودن و خروج از مرزها عنوان کرد.
تبصره چهار ماده ۱۸ می‌گوید: خرید، فروش، حمل یا نگهداری کالاهایی که موضوع قاچاق قرار می‌گیرند به صورت تجاری مانند فرآورده‌های نفتی و دارویی خارج از ضوابط تعیینی دولت تخلف محسوب و مرتکب علاوه بر ضبط کالای مزبور حسب مورد به حداقل جریمه نقدی مقرر در این ماده محکوم می‌شود. دولت مکلف است ظرف مدت دو ماه از تاریخ لازم‌الاجراءشدن این قانون دستورالعمل موردنیاز را تصویب نماید.
گذشته از اینکه تبصره چهار مسائل مربوط به فرآورده‌های نفتی و دارویی را جدا کرده و این خودش می‌تواند مبنای برخورد با بازار پرندگان به عنوان کالای قاچاق شود، ماده ۲۵ قانون تصریح دارد که در صورتی که محیط زیست کالایی را قاچاق بداند، تعزیرات باید با آن برخورد کند.
مدیرکل تعزیرات حکومتی مازندران در این باره هم به خبرنگار ایرنا گفت: هنوز از سوی سازمان محیط زیست یا قانون گذار برای ما چیزی به عنوان قاچاق بودن شکار و فروش پرندگان ابلاغ نشده است و به همین منظور ورود ما خلاف قانون است.
وی افزود: به نظرم تداوم فعالیت بازار پرندگان بیش از آنکه قانونی یا غیر قانوین باشد، یک مشکل امنیتی است. در این مساله ملاحظات امنیتی وجود دارد و سودجویان نیز از این ملاحظات سودجویی می‌کنند و بهره خودشان را می‌برند.
مافیا یا تجارت فامیلی؟
اگر چه مسئولان دستگاه‌های مختلف از زاویه دید خودشان به مشکل مزمن بازار پرندگان فریدونکنار نگاه می‌اندازند، ولی محلی‌ها وضعیت را طوری می‌بینند و تحلیل می‌کنند. یکی از اهالی فریدنکنار در خصوص چرایی عدم جمع آوری این بازار توسط مسئولین شهرستانی به خبرنگار ایرنا گفت: فریدونکنار شهر کوچکی است و همه افراد آن با هم فامیل هستند. شاید همین کوچک بودن شهر و روابط فامیلی و همسایگی که در شهر حاکم است مانع ورود مسئولان شهری و امتناع آنها از جمع آوری این بازار می‌شود.
وی که راننده تاکسی است و به خاطر همین ملاحظات کوچک بدن شهر و شناخته شدن خواستار درج نشدن نامش در گزارش شد، افزود: بازار پرندگان فریدونکنار مافیای قوی دارد که حتی شهروندان فریدونکناری در صورت شکار پرندگان نیز نمی‌توانند وارد آن شوند. این مافیا بسیار قدرتمند و خطرناک است و به کسی اجازه ورود به بازار و حتی شکایت را نمی‌دهد.
این شهروند فریدونکناری در خصوص آنفولانزای حاد پرندگان که در منطقه مشاهده شده و خطراتی که متوجه شهروندان است، گفت: با وجود این شرایط لازم است مسئولان ورود کنند و حداقل برای چند مدت برای حفظ جان مردم هم که شده این بازار را تعطیل شود.
یکی از جوانان فریدونکناری که در نزدیکی همین بازار مغازه دارد در خصوص بازار پرندگان این شهرستان به خبرنگار ایرنا گفت: برخلاف باور عموم در خصوص فریدونکنار و فریدونکناری ها، همه مردم این شهر با شکار پرنده‌ها و کشتار آنها موافق نیستند.
وی بدون معرفی خود، افزود: بسیاری از مردم فریدونکنار حامی پرندگان وحشی هستند و حتی در مواقع سرمای شدید و یافت نشدن غذا برای آنها غذا تهیه می‌کنند. متاسفانه برخلاف باورهایی که از فریدونکنار جا افتاده است عده اندکی از فریدونکناری ها از خرید وفروش پرندگان سود می‌برند حال آنکه این مساله به پای همه ما نوشته می‌شود.
این مغازه دار هم گردانندگان بازار پرندگان فریدونکنار را " مافیای شکار " معرفی کرد و گفت: به نظر من، ما مردم باید با عدم خرید این پرندگان منجر به تعطیلی این بازار شویم چون تا زمانی که شکارچیان و صیادان بدون کمترین هزینه درآمدهای میلیونی و میلیاردی از این محل دارند و مسئولان هم نسبت به تعطیلی بازار اقدام نمی‌کنند، تنها راه باقی مانده این است که مردم خرید نکنند. قطعاً اگر مردم استقبال نکنند و شکار مشتری و خریداری نداشته باشد، بازاری هم وجود نخواهد داشت.
این جوان فریدونکناری مسافران و خریداران غیربومی را اصلی ترین مشتریان بازار پرندگان توصیف کرد و افزود: تا زمانی که غیربومی‌ها پول‌های گزافی برای خرید لاشه پرندگان وحشی می‌پردازند نباید انتظار برچیده شدن آن را داشت. متاسفانه سود این کار غیرقانونی و غیراخلاقی نصیب عده اندکی در فریدونکنار می‌شود، لذت مصرف گوشت پرندگان هم عمدتاً به غیربومیان متمول می‌رسد و بدنامی اش برای ما فریدونکناری ها باقی مانده است.
سکوت فرمانداری فریدنکنار
فرمانداری فریدونکنار همواره در نشست‌های مختلف و مصوباتی که به تصویب رسید، به عنوان مسئول اصلی جمع آوری و یا ساماندهی بازار پرندگان این شهرستان معرفی می‌شود. طی دو سال گذشته مسئولان فرمانداری هر از چندگاهی حاضر به پاسخگویی به پرسش خبرنگاران ایرنا بودند ولی امسال با وجود تماس چند باره خبرنگار ما، فرماندار حاضر به گفت و گو نشد.
مهدی نصیری فرماندار فریدونکنار سال ۹۷ در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفته بود: با فرهنگ سازی و توجیه فعالان بازار به دنبال کاهش فعالیت آنها هستیم.
وی افزوده بود: مهم‌ترین روش برای مدیریت بازار فریدونکنار فرهنگ سازی و ایجاد فعالیت اقتصادی جایگزین است که فرمانداری برای آن برنامه‌های مدونی دارد.
با اینکه دو سال از آن زمان گذشته است نه خبری از فرهنگ سازی برای کاهش فعالیت بازار در فریدونکنار مشاهده می‌شود و نه ردی از جرای برنامه‌هایی دیده می‌شود که فرماندار وعده اش را داده بود.
پرونده بازار پرندگان باز هم روی میز استانداری
خبرنگار ایرنا وقتی موفق به گفت و گو با فرماندار فریدونکنار نشد، به سراغ معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار مازندران رفت. حسین حسن نژاد گفت که رسیدگی به پرونده بازار پرندگان فریدونکنار در دستور کار شورای تامین استان و استانداری قرار گرفته است.
وی افزود: در مسئله بازار پرندگان فریدونکنار هم محیط زیست و هم فرمانداری نظراتی دارند که به نگاه ما نظر محیط‌زیست به واقعیت نزدیک تر است اما با این حال باید همه جوانب آن دیده شود.
حسن نژاد تاکید کرد: ورود به مساله بازار پرندگان برابر با نص قانون خواهد بود و هیچکس حق ندارد از چهارچوب قانون فراتر رود.
معاون استاندار مازندران گفت: در روزهای آینده نشستی با فرماندار شهرستان فریدونکنار و محیط زیست خواهیم داشت تا تکلیف این بازار به صورت کاملاً قانونی مشخص شود.