به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، نادر فلاحی در جریان بازدید رییس کل دادگستری استان اردبیل از محل پروژه سد یل‌سویی گرمی اظهارداشت: با توجه به اینکه در حریم پروژه سد یل‌سویی آثار و بقایایی از قلعه و شارستان باستانی قرار گرفته، این آثار با نظارت قوه قضاییه و با مشارکت شرکت آب منطقه‌ای اردبیل کاوش خواهد شد.
او ادامه داد: پس از کاوش در این محوطه در صورت وجود آثار معماری در منطقه، اقدامات حفاظتی لازم از این آثار انجام خواهد شد که در این زمینه تعاملات توافق لازم انجام شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل احدث طرح‌های گردشگری در محوطه سد یل‌سویی را از دیگر برنامه‌ها در منطقه دانست و بیان کرد: مقرر شد با توجه به ظرفیت منطقه برای ایجاد اشتغال و توسعه پایدار در این منطقه کم‌برخوردار، محوطه سد یل‌سویی بعد از آبگیری در راستای احداث پروژه‌های گردشگری در اختیار اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قرار بگیرد.
فلاحی افزود: با این اقدام پس از بررسی‌های لازم زمینه برای جذب سرمایه‌گذار توانمند و قوی برای سرمایه‌گذاری در منطقه فراهم خواهد شد که این امر ایجاد و توسعه اشتغال را دارد.
مسوولان قضایی استان اردبیل نیز در این بازدید نسبت به حل مشکلات حقوقی و قضایی پروژه قول مساعد دادند.
گرمی مغان در شمال اردبیل و در جوار جمهوری آذربایجان قرار دارد ، بر اساس اعلام اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل ، گرمی با ثبت بیش از ۲۲۰ اثر بیشترین آثار تاریخی ثبت شده در استان را دارد.
به گفته کارشناسان ، آثار تاریخی گرمی بیشتر در درون تپه‌ها و قلعه‌های باستانی در خاک مدفون بوده و این ویژگی در پاسداری از میراث فرهنگی این منطقه در رهگذر زمان نقش مهمی ایفا کرده است.
قلعه‌های تاریخی آنزر ، یئل‌سویی و برزند در بخش انگوت ، تپه‌های باستانی آغامعلی در بخش مرکزی ، تپه سلاله در روستای سلاله و خرمن تپه‌سی در روستای شیخ لر بخش موران و شاه تپه‌سی که محل تاجگذاری نادر شاه افشار بوده از تاریخ پرفراز و نشیب و قابل تامل گرمی حکایت دارد.
از دیگر جاذبه‌های تاریخی گرمی قبور خمره‌ای و صندوقی شکل روی تپه‌های طبیعی کوچک در بخش موران است که در بین مردم به نام (دوه‌بوینی) یعنی گردن شتر شهرت دارد.
سیدمحمد ابراهیمی در کتاب پژوهشی در جغرافیای مغان از بررسی‌های ژاک مورگان باستان‌شناس فرانسوی در سال ۱۹۰۱ میلادی در گرمی خبر داده و نوشته است: این باستان‌شناس اشیای بدست آمده از قبور تاریخی گرمی را از ۲۱۰۰ تا ابتدای هزاره اول قبل از میلاد تاریخ‌گذاری کرده است.
به عقیده صاحبنظران یافته شدن نخستین پارچه با زمینه شطرنجی و نشان خورشید در روستای سلاله بخش موران که در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود ، آثار ویران شده یک شهر در اطراف روستای شکراب در زمین‌های معروف به شت و قبرهایی احاطه شده از سنگ در بالای کوه صلوات از صفحات کتیبه ضخیم تاریخ گرمی است که حیرت هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد.
گفته می‌شود سنگ قبرهای تاریخی گورستان حفاظت شده روستای آلیله بخش مرکزی گرمی با نقوش هندسی دوره اسلامی مربوط به تیموریان بوده و قدمت این سنگ‌ها به ۷۵۰ سال پیش برمی‌گردد.
بر اساس تحقیقات باستان‌شناسان، شهر گرمی در قدیم‌الایام یکی از مراکز عمده استقرار اشکانیان بوده و آثاری از دوره اشکانی در روستاهای رمضانلو ، دریامان و پرمهر این شهرستان کشف شده است