آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، معروف به آنفلوآنزای مرغی یک بیماری ویروسی همه گیر بین پرندگان است که قابلیت سرایت بسیار دارد و در صورت شیوع خسارت فراوان به صنعت مرغداری وارد می‌کند.
این بیماری در سال ۱۳۹۶ در ۶۵ کشور جهان و ۲۵ استان ایران گزارش شد.
هم اکنون آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در برخی کشورها مانند ژاپن و نقاطی از روسیه و سیبری شایع است و تالاب‌های ایران نیز با مهاجرت پرندگان از این بابت تهدید می‌شوند.
در حال حاضر بروز آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در چند استان کشور گزارش شده است.
در حالی که مسوولان دامپزشکی خراسان رضوی نسبت به شیوع این بیماری هشدار می‌دهند، معتقدند با اقدامات پیشگیرانه از سه سال پیش تاکنون موردی از آنفلوآنزای پرندگان در این استان گزارش نشده است.
هم اکنون هزار و ۶۰۰ واحد مرغداری گوشتی و ۲۶۵ واحد مرغ تخم‌گذار در خراسان رضوی فعالیت دارند و این استان از نظر تولید گوشت سفید و تخم مرغ رتبه‌های اول تا سوم کشور را به خود اختصاص داده است.
همچنین سالانه حدود ۱۵ هزار پرنده مهاجر زمستانه در اکوسیستم های آبی این استان سرشماری می‌شوند.
خطر انتقال آنفلوآنزا بیشتر از طریق پرندگان مهاجر است
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: با توجه به مشاهده آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کشورهای منطقه، خطر انتقال آن به این استان با توجه به فصل سرما وجود دارد.
دکتر محمد رشتی‌باف افزود: آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان اکنون در چند استان کشور گزارش شده و از سوی دیگر با توجه به مشاهده این بیماری در ژاپن و نقاطی از روسیه و سیبری، تالاب‌های ایران از طریق مهاجرت پرندگان از سیبری از نظر انتقال بیماری مورد تهدید قرار دارند.
وی ادامه داد: آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان سویه‌های متعدد دارد و بیشتر با پرندگان مهاجری منتقل می‌شود که از مناطق شمالی در نیمه دوم سال به سوی خط استوا پرواز می‌کنند.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: این پرندگان در مسیر خود از مکان‌هایی عبور می‌کنند که در مجاورت پرندگان و مرغهای روستایی است که این امر امکان انتقال بیماری را افزایش می‌دهد و آنفلوآنزا بیشتر در تالابها مشاهده شده است.
وی افزود: آنفلوآنزای فوق حاد بیشتر مرغهای تخم‌گذار را مبتلا می‌کند و خراسان رضوی بعد از استان آذربایجان شرقی بیشترین جمعیت مرغ تخم‌گذار را در کشور دارد و در صورت انتقال و شیوع آن با رخدادهای سختی مواجه خواهیم شد.
رشتی باف ادامه داد: جمعیت مرغ تخم گذار در استان خراسان رضوی بین ۹ تا ۱۰ میلیون در ماه و جوجه ریزی مرغ گوشتی ماهانه بین ۶ تا هفت میلیون قطعه است.
وی آخرین رخداد آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در خراسان رضوی را مربوط به سال ۱۳۹۶ دانست و گفت: بیش از سه سال است که موردی از ابتلا به آنفلوآنزای حاد پرندگان در این استان مشاهده نشده است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی افزود: آخرین مورد مشاهده این بیماری در این استان در شهرستان طرقبه و شاندیز بود که معدوم سازی ۱۰ هزار قطعه طیور در این شهرستان انجام شد.
وی با اشاره به غربالگری و نمونه‌گیری از طیور برای پیشگیری و کنترل بیماری آنفلوآنزا در خراسان رضوی ادامه داد: در این راستا سالانه بین ۲۰ هزار تا ۲۵ هزار آزمایش سرولوژی و pcr از طیور استان انجام می‌شود.
رشتی باف گفت: بر اساس نمونه گیرهای انجام شده تاکنون موردی از بیماری آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان در استان خراسان رضوی مشاهده نشده است.
واکسیناسیون راهکار مقابله با آنفلوآنزای پرندگان
وی افزود: افزایش اقدامات امنیت زیستی به وسیله مرغداران برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آنفلوآنزا در گله‌ها و مراکز تولید و پرورش پرندگان ضروری است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی ادامه داد: دارندگان واحدهای مرغ تخم‌گذار، مرغ گوشتی و پرورش‌دهندگان بوقلمون باید برای واکسیناسیون طیور خود و بیمه واحدها اقدام کنند.
وی گفت: تاکنون در قالب کلاس‌های آموزشی آنلاین و با ارسال پیامک به مرغداران استان هشدار داده شده است که به محض مشاهده علائم این بیماری از قبیل مرگ ناگهانی، افزایش تلفات بی‌دلیل و حتی افت تولید و کاهش خوراک مرغ مراتب را گزارش دهند.
رشتی باف افزود: برقراری امنیت زیستی مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین شیوه مبارزه با بیماری‌های عفونی و واگیر مانند آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان است.
وی ادامه داد: آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان می‌تواند مزارع پرورش بوقلمون و مرغهای گوشتی و تخم‌گذار را از راه‌های مختلف آلوده کند که مهم‌ترین راه انتقال این بیماری رفت و آمدهای کنترل نشده وسایل نقلیه و افراد، لباس و کفش آلوده، کود و پرندگان زنده است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: مرغداران باید از ورود پرندگان جدید به مرغداری‌ها خودداری کنند و از خرید جوجه یک‌روزه، پولت، دان و سایر نهاده‌های طیور از دیگر استان‌ها بدون اخذ مجوز از این اداره کل پرهیز نمایند.
وی افزود: با توجه به اینکه سیاست دامپزشکی معدوم‌سازی پرندگان مبتلاست، به مرغداران توصیه می‌شود با توجه به تلفات بسیار شیوع این بیماری، نسبت به واکسینه کردن طیور اقدام کنند.
رشتی باف ادامه داد: اگر این بیماری شیوع یابد، سازمان دامپزشکی به واحدهایی که بیمه نیستند هیچ‌گونه خسارتی نخواهد داد و خسارت فقط از طریق بیمه پرداخت خواهد شد.
کشف یک هزار پرنده وحشی قاچاق
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: پرندگان مهاجر زمستانه آبزی و کنارآبزی، از اواسط تابستان به زیستگاههای تالابی و رودخانه ای این استان مهاجرت می‌کنند، سالانه حدود ۱۵ هزار قطعه پرنده مهاجر زمستانه در اکوسیستم‌های آبی استان سرشماری می‌شوند.
تورج همتی افزود: تعداد گونه‌های مشاهده شده در این استان هرسال حدود ۴۰ گونه می‌باشد و این گونه‌ها با سپری شدن فصل سرما، به تدریج به مناطق شمالی برمی‌گردند.
وی به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی در زیستگاههای خراسان رضوی اشاره و بیان کرد: میزان آب رودخانه‌ها و تالابها در برخی مناطق تغییرات فراوان داشته که این تخریب و کاهش مطلوبیت شرایط، تاثیر مستقیم بر میزان ورود پرندگان مهاجر دارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی ادامه داد: این استان در حوزه اقامتگاهی ویژه پرندگان شکاری جزو بهترین استان‌های کشور است و گذرگاهی برای پرندگانی مانند شاهین یا بالابان که بیشترین جمعیت را در کشور دارند محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه از ابتدای امسال بیش از هزار قطعه پرنده وحشی در این استان از قاچاقچیان کشف شده است گفت: چالش حضور قاچاقچیان و دلالان این گونه از پرندگان نیز به مراتب در خراسان رضوی بیشتر است هرچند در این سال‌ها یگان حفاظت سازمان محیط زیست استان در مشهد و شهرستان‌ها به خوبی توانسته این موضوع را مدیریت کند و موارد متعددی از بازگردانی این پرندگان به چرخه طبیعی خود را داشته است.
همتی با بیان اینکه به منظور پیشگیری از شیوع انواع بیماری در حیات وحش با تاکید بر بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، اقدامات متعدد در استان انجام شده است افزود: دستورالعمل پیشگیری و کنترل بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان ۲ بار در سال به تمامی واحدهای تابعه ابلاغ و بر انجام اقدامات تاکید می‌شود.
وی ادامه داد: در این راستا پایش مراکز نگهداری از حیات وحش استان نظیر باغ وحش وکیل آباد، باغ پرندگان و سایت‌های تکثیر و پرورش به صورت مداوم انجام می‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: همچنین زیستگاههای آبی در سراسر استان برای این منظور در نیمه دوم سال جاری هر ماه یکبار مورد پایش قرار می‌گیرند و جداول و فرم مخصوص پایش زیستگاههای آبی استان با تاکید بر نوع گونه پرندگان، جمعیت و بررسی وضعیت عمومی پرندگان تنظیم و به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال می‌شود.
وی افزود: در راستای افزایش حفاظت فیزیکی تالابها هماهنگی و همکاری بیش از پیش با نیروی انتظامی در صورت مواجهه با شکارچیان و حامالان پرندگان وحشی در تمامی نقاط و گذرهای اصلی و فرعی استان انجام شده است.