«مرتضی مکی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره رویکرد اتحادیه اروپا و به ویژه آلمان درخصوص احیای برجام با توجه به اظهارات اخیر وزیر امور خارجه این کشور گفت: اگر ما اظهارات جو s پ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را ملاک قرار دهیم، او سعی کرده همانند فدریکا موگرینی، مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا دید مثبتی به برجام داشته باشد و از طرح دیدگاه‌های فراتر از آن خودداری کند.
وی ادامه داد: سیاست کلان اتحادیه اروپا حفظ برجام به عنوان یک دستاورد سیاسی و امنیتی است. این موضوعی است که اروپایی‌ها آن را مطرح و تاکید کرده‌اند که می‌توان از برجام به عنوان تجربه موفق برای حل دیگر بحران‌های بین‌المللی استفاده کرد.
مواضع اروپا بعد از پیروزی بایدن متفاوت از دوران ترامپ شده است
این کارشناس مسائل اروپا با بیان اینکه آلمان از ابتدا تلاش کرده نقش و جایگاه نزدیکی به آمریکا در برجام داشته باشد، اظهار داشت: با توجه به سیاست ترامپ درخصوص ایران و خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، آلمان به همراه فرانسه و انگلیس بر حفظ توافق هسته‌ای تاکید کرده و کوشیدند از نابودی برجام جلوگیری کنند.
مکی با اشاره به رویکرد اروپایی‌ها درخصوص برجام در یک ماه گذشته تصریح کرد: با اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پیروزی جو بایدن، شاهد اتخاذ مواضع متفاوت‌تری نسبت به دوران ترامپ از سوی تروییکای اروپایی به ویژه آلمانی‌ها نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران بوده‌ایم. آنها در این مدت از توافق جامع‌تر با ایران سخن گفته‌اند. در این چارچوب، به نظر می‌رسد آلمان نسبت به فرانسه و انگلیس نقش فعال‌تری را برعهده را برعهده گرفته است.
وی با بیان اینکه اروپا در دولت بایدن، همراهی و همکاری بیشتری با آمریکا نسبت به دولت ترامپ خواهد داشت، خاطرنشان کرد: تروییکای اروپا درصدد است براساس سیاست خارجی چندجانبه‌گرایانه دولت بایدن، فشار مضاعفی بر ایران وارد کرده و با تاکید بر حفظ برجام، تهران را مجبور به پذیرش خواسته‌های فرابرجامی‌شان کند.
به گفته این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، رویکردی که اروپایی‌ها دنبال می‌کنند آن است که در وهله نخست، دستاوردهای ناشی از برجام را حفظ کرده و در وهله دوم، با اعمال فشار بر ایران، تهران را مجبور به پذیرش توافق جامع‌تر با ایران درخصوص مسائل موشکی و منطقه‌ای کند.
هایکو ماس به دنبال ارزیابی واکنش تهران است
مکی با بیان اینکه اروپا می‌خواهد با حفظ برجام به مسائل دیگر غیربرجامی ورود کرده و به توافق جامع‌تر دست یابد، ابراز داشت: این دیدگاه قبلا نیز از سوی کشورهای اروپایی و آمریکا وجود داشت که به دلیل خروج آمریکا از برجام، به حاشیه رفته بود اما در شرایط کنونی، هایکو ماس با طرح این موضوع به دنبال تلنگر زدن به ایران و واکنش‌سنجی و همچنین زمینه‌سازی شرایط برای ورود به این بستر است.
وی با اشاره به دیدگاه احتمالی دولت بایدن در مورد برجام بیان کرد: اظهارات اخیر بایدن و آنتونی بلینکن، حاکی از این است که آنها در ابتدا به دنبال حفظ برجام بوده و بعد از آن، به دنبال طرح موضوعات دیگر و دستیابی به توافق جامع‌تر با ایران هستند.
این پژوهشگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: در برزخ انتقال قدرت از دولت ترامپ به بایدن، به نظر می‌رسد طرفین برجام به دنبال ارزیابی از توافق هسته‌ای و چگونگی اجرای آن هستند و می‌خواهند بعد از استقرار دولت بایدن در آمریکا، مسائل دیگر را دنبال کنند.
مکی یادآور شد: در چنین شرایطی ایران باید سیاست صبر راهبردی خود را ادامه داده و از دادن بهانه به طرف مقابل برای افزایش فشار جلوگیری کند و از سوی دیگر، با تاکید بر مواضع خود، از طرح موضوعات بیشتر و جدیدتر از سوی طرف مقابل، جلوگیری کند. به همین خاطر، ایران نباید کمترین فرصتی را از دست بدهد.
اروپایی‌ها در برجام در حاشیه بودند
وی در پاسخ به این سوال که اروپا تا چه اندازه به تعهدات خود در برجام پایبند بوده که خواستار توافق جامع‌تری با ایران است، عنوان کرد: اروپایی‌ها مدعی هستند برای انجام تعهدات‌شان سازوکار ویژه مالی را از طریق اینستکس راه‌اندازی کرده‌اند هرچند که این سازوکار اقدام ویژه‌ای انجام نداده و عملی هم نشده است. اروپایی‌ها در برجام در حاشیه بودند و دو بازیگر اصلی آن، ایران و آمریکا بودند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه در تمام حدود ۱۲ سالی که مذاکرات هسته‌ای انجام شد، اروپایی‌ها کار چندانی نتوانستند انجام دهند، گفت: زمانی توافق هسته‌ای به دست آمد که دو بازیگر اصلی مذاکرات یعنی ایران و آمریکا، اراده معطوف به توافق داشتند. آنها حتی در دوران خروج آمریکا از برجام هم قادر به ایفای تعهدات‌شان نبودند. این همان برگه برنده‌ای است که ایران می‌تواند از آن در برابر زیاده‌خواهی اروپایی‌ها از آن استفاده کند.
مواضع اخیر تروییکای اروپایی در جهت تحکیم پایه‌های برجام نیست
مکی با بیان اینکه مواضع اخیری که تروییکای اروپایی به ویژه آلمانی‌ها مطرح کرده‌اند در جهت تحکیم پایه‌های برجام نیست، اظهار داشت: طرح موضوعات غیربرجامی و ارتباط دادن آن به برجام، موجب ترغیب تهران برای انجام مذاکرات جدید نخواهد شد و یک نوع فرصت‌سوزی است. البته مواضع ایران به ویژه اظهاراتی که اخیرا محمدجواد ظریف مطرح کرده، عزتمندانه و مبتنی بر اقتدار بوده و این پیام را به طرف‌های اروپایی داده تا هوشیار شوند که این رویه کمکی به برجام نمی‌کند.
وی در پاسخ به این سوال که در صورت انجام مذاکرات احتمالی، آیا بهتر نیست ایران و آمریکا به تنهایی وارد گفت‌وگو شوند، تصریح کرد: سیاست ایران بین‌المللی کردن موضوع و انجام مذاکرات به شکل چندجانبه است تا هم از جایگاه آمریکا بکاهیم و هم ضمانت اجرای آن بیشتر شود اما در نگاه واقع‌گرایانه، اگر ایران بتواند به صورت دوجانبه مشکلات را با آمریکا حل کند، این کار سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد بود.
این کارشناس مسائل اروپا افزود: اگر مذاکره به شکل دوجانبه ممکن بود، آن وقت هر کس به اندازه وزن و جایگاه خود طرح ادعا می‌کرد و اروپا هم نمی‌توانست برای ایران شرط و شروطی مطرح کند.