نایب رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در پیام تصویری به این آیین گفت: وجود مقدس پیامبر (ص) در روایتی میفرمایند "قلم نعمت بزرگی است که اگر نبود مُلک و دین استوار نمی شدو زندگی برای انسان گوارا نمی گردید"، همچنین حضرت محمد(ص) در حدیث دیگری در این باره می فرمایند "علم را برای ماندگاری هرچه بیشتر مکتوب کنید و بنویسید تا ماندگار بماند".
آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری، با بیان اینکه یکی از پرسش‌های اساسی در خصوص پژوهش، نقش و کارکرد پژوهش و رابطه آن با حفظ فرهنگ جامعه، پیشرفت و تولید است، گفت: علاوه بر این سئوال، پرسش دیگری درخصوص پژوهش مطرح می‌شود و آن این است که وظیفه دانشگاهیان، حوزویان، مسئولان، مدیران و پژوهشگران در زمان کنونی و اقتضاهای آن، چیست؟؛ که باید به این دو سوال کلیدی و اساسی پاسخ داده شود.
امام جمعه موقت قم بیان کرد: اسلام عزیز در رابطه با مسئله تولیدات علمی و اساسا پژوهش، جایگاه ویژه‌ای قائل شده‌است، تا جایی که در سخنان پیامبر اکرم(ص)، نیز مشاهده می‌کنیم که تعبیراتی به کار رفته که اینها همه نشانگر اهمیت مسئله پژوهش است.
وی خاطرنشان کرد: ما به تاریخ پرافتخار اسلام و تشیع هم که می‌نگریم، در برهه‌های مختلف این تاریخ، عالمان و دانشمندان ما در حوزه علمی بسیار موثر بوده و درخشیدند؛ برای مثال جرجی زیدان کتابی دارد در چهار جلد با عنوان "تاریخ و آداب اللغه العربیه" که متاسفانه در این کتاب توهینی به شیعه شده است با این تعبیر که شیعه طایفه‌ی کوچکی بیش نبوده است و الان(درهمان زمان) اثری از آن باقی نیست.
امام جمعه موقت قم گفت: مطلب فوق زمانی مطرح شد که شخصیت های بزرگی همچون حاج آقا بزرگ تهرانی(ره) مرحوم سید حسن صدر و شیخ محمد کاشف الغطاء(رض) در آن عصر حضور داشتند؛ هنگامی که این علما دیدند که توهین بزرگی به شیعه و عالمان شده است، در یک جلسه صمیمی کنار هم نشستند و تقسیم کار کردند، که خروجی این امر اثر بزرگی به نام"الذریعه" نوشته‌ی حاج آقا بزرگ تهرانی بود که دانشمندان شیعه در آن معرفی شده است.
وی اضافه کرد: علاوه بر اثر فوق، همچنین اثر دیگری به نام "تاسیس الشیعه لعلوم الاسلام" از شیخ حسن صدر منتشر شد که در آن از نقش برجسته شیعه یاد شده است و این کتاب شکوه شیعه را توانست به نمایش بگذارد؛ در نهایت شیخ کاشف العطاء نیز کتاب "تاریخ و آداب اللغه العربیه" جرجی زیدان را به نقد کشید که همه این ها نشان دهنده مسئولیت پذیری و به روز بودن عالمان دین و پژوهشگران ما در عرصه تاریخی است.
حسینی بوشهری عنوان کرد: دانشمندان ما نیز در دانشگاه ها همین نقش را داشتند و آثار گرانقدری از اساتید فرهیخته دانشگاهی داریم که در مواقع مختلف کارهای خود را به رشته تحریر درآورده اند؛ بنابراین امروزه نیز در عرصه های مختلف علوم انسانی و اسلامی و مسائل تجربی، پزشکی، سلول های بنیادی و هسته ای، دانشمندان ما می درخشند و دیگران به حال این دانشمندان ما غبطه می‌خورند؛ دشمنان ما نیز از سر عداوت این گونه دانشمندان ما همچون استاد فخری زاده را به شهادت میرسانند، زیرا تحمل این را ندارند که ببینند دانشمندی با این برجستگی می‌درخشد و نقش آفرینی می‌کند.
وی یادآور شد: دانشمندان و عالمان ما چه درسطح حوزه و چه دانشگاه نقش ارزشمندی را در حفظ میراث گرانبهای جامعه علمی و دینی داشتند؛ دنیای امروز ما در عرصه اختراعات، اکتشافات و غیره مدیون همین کارهای پژوهشی است و اگر نبود این کارها، ما در دنیا به این سطح از پیشرفت نمی رسیدیم، بنابراین پژوهشگران به چرخه تولید علم، سرعت بخشیدند.
حسینی بوشهری گفت: خوشبختانه درسال‌های اخیر، حرکت‌های پژوهشی از کارهای فردی تبدیل به کارهای جمعی شده که آثار و برکات بیشتر و بهتری دارد، منتها اینکه رسالت امروز دانشگاهیان، حوزویان و مسئولان چیست؟، مطلب بسیار مهمی است که باید به آن پرداخته شود.
این استاد برجسته حوزه خاطرنشان کرد: نیازهای امروز ما یکی و دوتا نیست بنابراین آیا تنها باید به هفته پژوهش بسنده کنیم یا اینکه هر روز ما باید روز پژوهش باشد؟؛ چراکه ما باید با پیشرفت دنیا پیشرفت کنیم و توقف در یک جامعه آرمانی، معنا و مفهومی نداردو کارهای پژوهشی باید دقیق، منظم در جهت کشف حقایق و دستیابی به دانش نو و حل مسائل و در نهایت تصمیم‌گیری‌های درست و اساسی باشد.
امام جمعه موقت قم ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته دنیا امروزه کارهای بسیار بزرگی انجام شده است، البته ما کاری به این مسئله نداریم که جهان بینی آن ها به چه شکل است و با چه انگیزه ای این کارها را انجام داده اند، آیا اینها در راستای خدمت به بشر هست یا از رهگذر این علم و دانش به منظور خیانت به بشر کاری را انجام داده اند؛ اما به طور کلی کسانی که دارای بینش توحیدی هستند، می توانند در عرصه پژوهش اقداماتی را در خدمت به بشر در مقابلِ کسانی که تنها به بُعد مادی می اندیشند و منافع شخصی آن ها ملاک پژوهش هایشان است، انجام دهند.
عدم اختصاص بودجه کافی و به موقع به پژوهش، ظلم بزرگی است
وی گفت: در این راستا نیاز داریم تا بودجه‌ها و امکانات ویژه‌ای را به این امر اختصاص دهیم که متاسفانه سهم پژوهش در بین بقیه مسائل، سهم اندکی است و همین سهم اندک هم بجا و به موقع اختصاص به پژوهش نمی یابد؛ سعی می‌کنند بودجه سال را هزینه کنند آن وقت اگر چیزی باقی ماند برای کار پژوهشی اختصاص می‌دهند که این ظلم بزرگی است.
این استاد حوزه یادآور شد: یک مشکل بزرگی که در این زمینه وجود دارد، این است که آموزش‌های ما درحوزه و دانشگاه، سمت و سوی پژوهش محوری ندارد که این نگاه باید تغییر یابد و ما باید آموزشی را حتی دردوره نخست تحصیلی به سمت پژوهش ببریم تا افراد بااستانداردهای پژوهش از همان ابتدا آشنایی پیدا کنند و در آینده یک پژوهش استاندارد را به جامعه عرضه کنند.
وی در ادامه توصیه‌هایی در راستای بایدها و نبایدهای پژوهشی ارائه کرد و گفت: اولین توصیه این است که پژوهش باید براساس نیاز سنجی باشد یعنی ما نباید تنها دل خوش کنیم که یک کار پژوهشی انجام گرفته است، بلکه باید بدانیم که این پژوهش براساس چه نیازی در چه راستایی انجام شده است، همچنین پژوهشگران ما نباید به تقریر حرف های دیگران بسنده کنند بلکه، ابتکار، خلاقیت و نوآوری با دیدی موشکافانه و نقادانه داشته باشند تا در طراز دانشگاه ها و حوزه‌های ما باشد.
حسینی بوشهری عنوان کرد: مشکلی که هم اکنون برخی پژوهشگران درگیر آن می شوند، روحیه سطحی نگری است و متاسفانه به منابع دست اول نگاه نمی‌شود و به منابع دست چندم بسنده می کنند؛ پیداست که در چنین پژوهشی تولید علم اتفاق نمی افتد؛ مقام معظم رهبری نیز در این راستا معتقدند که پژوهش باید با ساز و کارهای مناسب خودش انجام بگیرد تا به تولید علم منجر شود؛ اما اگر پژوهش سطحی شد و افراد تنها به نوشتن کتابهای متعدد بسنده کردند این کارها سست و بدون تاثیر در جامعه است.
وی افزود: نکته دیگر اینکه پژوهشگران ما تصور نکنند که پژوهشی را که به جامعه عرضه می کنند قابل نقد نیست بلکه باید این روحیه نقد پذیری را یک پژوهشگر داشته باشد و از طرفی به افرادی که نوآور هستند باید مجال داده شود؛ برخی ها تنها خودشان را به عنوان قاضی و داور تلقی می کنند و برای نقد دیگران ارزشی قائل نیستند؛ اگر فضای نقد و بررسی باشد آن وقت است که یک جامعه بالنده می شود.
امام جمعه موقت قم گفت: مسئله دیگر در این زمینه، این است که از شتاب زدگی در تحقیق باید جلوگیری شود؛ چراکه عده ای با شتاب زدگی می خواهند عنوانی را تنها در جامعه کسب کنند و لازمه کار تحقیق توجه و صرف وقت است و به صرف اینکه بگویند طرف پرکار است و دارای آثار متعددی است، نشانه موفقیت یک پژوهشگر نیست.
سرقت علمی، خیانتی بزرگ در جامعه پژوهشی است
وی اظهار کرد: رعایت اخلاق حرفه‌ای پژوهش نیز مسئله مهمی است که باید به آن توجه شود، بنابراین کسانی که دانش و علم دیگران را سرقت می کنند و رعایت اخلاق حرفه ای را نمی کنند در واقع بزرگترین خیانت را می کنند؛ آثار دیگران را به نام خودشان به چاپ می رسانند و این فاجعه ای است که در جامعه ما امروزه هرچند اندک وجود دارد.
حسینی بوشهری بیان کرد: شناسایی نیروها نیز مسئله دیگری است که باید نسبت به آن دقت شود، حوزویان و دانشگاهیان ما باید نیروها و استعداد ها را شناسایی کنند و مورد حمایت قرار دهند، چه بسا افراد زیادی که کتاب و آثار متعددی نوشتند اما مورد حمایت قرار نمی گیرند و یا اشخاصی دارای استعدادهای سرشاری هستند اما از این استعدادها استفاده نمی شود.
وی ایجاد فضا و بستر مناسب برای ارتقا فرهنگ پژوهش را مورد توجه قرار داد و گفت: در جامعه ما هنوز فرهنگ پژوهش نهادینه نشده‌است، به طوری که اگر یک دانشجو و طلبه ما سال‌ها درس بخواند و پژوهشی ارائه ندهند برای خود یک نقص نمی‌بیند، بلکه باید فرهنگ‌سازی به گونه‌ای انجام شود که فرد احساس کند همگام با آموزش، پژوهش نیز داشته باشد وگرنه تحصیلات او ناقص خواهد بود.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی برای آموزش‌های لازمِ پژوهش باید انجام شود، چراکه عده‌ای بدون اینکه آموزش لازم را ببینند دست به پژوهش می‌زنند و این پیداست که نتیجه کار چه خواهد شد و طبیعتا خواننده آن بهره لازم را از این پژوهش نمی‌برد؛ همچنین سالانه باید برای پژوهشگران اجلاسیه برگزار تا موجب دلگرمی پژوهشگران شود.
وی اظهار کرد: آموزش‌های ما در مجامع علمی باید پژوهش محور باشد و بر این نکته تکیه شود، حتی در روزهای آغازین علم اندوزی یک فرد؛ در نهایت اینکه وادی علم و پژوهش باید به دور از جناح بندی های سیاسی باشد که خود آفت بزرگی برای علم و دانش است، دانش باید در جهت ارتقاء و رشد فرهنگ جامعه نقش آفرین باشد و اگر پژوهش در دست اندازهای حرکت های جناحی و باندبازی های سیاسی قرار گرفت قطعا آن تاثیری که باید را یک پژوهش نخواهد داشت
رییس دانشگاه قم نیز اظهارداشت: فناوران و اساتید دانشگاهی قم در مسیر قرار گرفتند که مباحث پژوهشی خود را در راه حل بخشی از مشکلات جامه مصروف می کنند.
حجت الاسلام و المسلمین عسکر دیرباز اظهار داشت: پژوهشگران قمی با همکاری در پارک‌های علم و فناوری در مسیر پیشرفت وکاربردی کردن عرصه های پژوهشی قرار گرفته‌اند.
دبیر هفته پژوهش و فناوری قم نیز، خاطرنشان کرد: کمیته‌های داوری طی سه در مباحث فنی مهندسی، علوم پایه، علوم انسانی، علوم پزشکی و فناوران مراکز رشد طرح های پژوهشی را بررسی و ارزیابی کردند.
حجت الاسلام و المسلمین سعید فراهانی فر افزود: در مجموع ۵۰ نفر از پژوهشگران برتر استان بعد از ارزیابی داوران در بخش های مختلف علمی، فنی و صنعتی و همچنین آموزش و پرورش منتحب شده اند.
برنامه‌های هفته پژوهش امسال با شعار "پژوهش و فناوری در خدمت جهش تولید" برگزار شد وطی آن از 50 نفر پژوهشگران برتر حوزه علمیه قم، مربیان و دانش‌آموزان برتر پژوهشگر و صنعت‌گران برتر تجلیل شد.
همچنین در این آیین از دکتر علی احسانی و دکتر محمود نصرالله زاده دو تن از دانشمندان برتر یک و دو درصدی بین المللی استان قم تجلیل شد.