این روزها به رغم اجرای محدودیت های کرونایی باز هم شاهد از دست رفتن روزانه بیش از ۲۰۰ نفر از هموطنانمان هستیم که اگر پروتکل های بهداشتی رعایت نشوند باز هم شاهد افزایش این آمار به بالای ۴۰۰ نفر و حتی بیشتر نیز خواهیم رسید پس بیایم آیین این شب را به سال بعد موکول کنیم.
اما آنچه مایه شگفتی است اینکه این روزها می بینیم که برخی که البته تعدادشان هم کم نیست، در تدارک جشنی برای طولانی ترین شب سال هستند.
برای یافتن پاسخ این سووال که چرا برغم جولان ویروس کرونا هنوز برخی سعی می کنند با دورهم جمع شدن ضمن بی توجهی به دستورالعمل ها سختی را به کادر درمانی کشور تحمیل کنند راهی بازار خرم آباد شدم تا با مردمی که برای خریدن آجیل شب یلدا آمده بودند گفت و گو کنم.
حدود ١۴ عصر بود به خیال اینکه این موقع روز بازار شاید تعطیل باشد پیاده راهی بازار شدم، در شهر خرم‌آباد به طور معمول کسبه و بازاریان ساعت استراحت دارند و هنگام ظهر مغازه را می بندند اما چون محدودیت کرونایی در ۲ هفته گذشته اجرا شد اغلب مغازه‌داران برای کسب روزی حلال، کرکره ها را بالا گذاشته بودند.
وقتی به مرکز اصلی فروش موادغذایی تازه بازار رسیدم برخی مغازه ها را دیدم که تغییر شغل داده و به فروش آجیل یلدا مشغول هستند با خانمی حدود ۶٠ ساله که چادر مشکی اش را در گوشه‌ای از لبش به دندان گرفته و مشغول خرید بود از دورهمی شب یلدا پرسیدم.
گرچه با خودم گفتم هنوز حدود ۱۰ روزی تا یلدا مانده، یعنی این خانم کرونا را فراموش کرده که برای خرید تنقلات شب یلدا آمده است، نکند خیال دورهمی شبانه با دوستان یا اقوام در این شبهای کرونایی را دارد!
پرسیدم مادر چرا تنقلات شب یلدا خریده ای و این همه برای چند نفر است؟ پاسخ داد با غریبه که میهمانی یلدایی نمی گیریم؟ پاسخش شنیدنی بود؛ فقط بچه‌هایم برای این شب طولانی به منزل مان می آیند.
به طور معمول خانواده‌های قدیمی این دیار چندین فرزند دارند، پرسیدم مادر چند فرزند دارید؟ نکند همه برای شب یلدا دعوت هستند؟ پاسخ داد همه پنج فرزند با همسر و بچه هایشان دعوت هستند! انگار کرونا هنوز برای این افراد وجود ندارد، چه می شود امسال صدای اول قاره را نشنویم! صداهایی که از گذشته های دور بجا مانده است.
اینکه شب یلدا خریدی داشته باشیم مهم نیست چون شب یلدا رسمی باستانی و سنتی است باید جشن بگیریم اما اکنون که کرونا مهمان ناخوانده منازل شهر و دیار ما شده بیایید رعایت کنیم و فقط شب یلدا را تنها برگزار کنیم شاید تا ۱۴۰۰ کرونا رفت و دوباره دورهمی و جمع فامیل و دوستان برقرار شد.
هرچند که روند بستری مبتلایان به کرونا با اجرای محدودیت های هوشمند در کشور، اندکی کاهشی داشته است، اما هنوز شرایط در بسیاری از شهرها و استان های کشور شکننده و آسیب پذیر است و کوچکترین بی توجهی می تواند به بهای گزاف از دست دادن جان تمام شود.
همچنان بیم می رود تا کرونا تحت تاثیر برخی عادی انگاریها، پیک زمستانه هم داشته باشد.
این بار باید بخاطر شیوع بالای کرونا، شب یلدا دور هم جمع نشویم حتی در قالب جمع خانوادگی کوچک چون هر لحظه امکان ابتلا به کرونا وجود دارد، البته که دیگر نباید خبری از دورهمی های بزرگ با بزرگان فامیل باشد و یلدای امسال هم مانند عید باید همه چیز حتی دورهمی کوچک تعطیل شود.
علیرضا زالی فرمانده عملیات مقابله با کرونا گفت: پیش بینی می شود با آغاز فصل زمستان آمار ابتلا به کرونا افزایش یابد، بر اساس مطالعات منتشر شده بزرگ‌ترین سهم در انتقال بیماری را دورهمی های کوچک خانوادگی داشته است. به همین علت باید به خانواده های ایرانی با توجه به نزدیک شدن به شب یلدا هشدار داد.
دورهمی شب یلدا ممنوع
کرونا که میهمانی است که خیال رفتن از زندگی مردم جهان را ندارد پس ما باید براساس خواسته این ویروس وحشی و کشنده رفتار نکنیم، این ویروس آمده است و می‌تواند جان بسیاری از افراد جامعه را بگیرد اما اگر رفتارها و عادات زندگی خودمان را تغییر دهیم ممکن است دست از سرمان بردارد و دیگر روی نحس این ویروس را که زندگی همه را نابود کرده است نبینیم.
این ویروس روزانه چه جان هایی را که نمی‌گیرد، هر پنج دقیقه یک نفر در ایران بر اثر کرونا می‌میرد، هر روز بیش از ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر از مردم ایران بخاطر کرونا جان خود را از دست می‌دهند. آیا این همه مرگ بس نیست که به دورهمی شب یلدا هم فکر می‌کنیم. بیایید دورهمی شب یلدا را تعطیل کنیم و قصه قدیمی شبهای یلدا را به سالهای بعد موکول کنیم.
دورهمی شب یلدا ممنوع چون محیط های بسته همچون خانه با جمعیت زیاد خود عاملی برای انتقال ویروس کرونا است، بیایید یلدا را همانند عید نوروز تنها برگزار کنیم و با دورهمی یلدای ۹۹ را به آخرین یلدای عزیزانمان تبدیل نکنیم.
به عقیده مینو محرز عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا، دورهمی‌ها و مهمانی‌ها اغلب در شب برپا می‌شود، بنابراین محدودیت‌های شبانه می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده برای عدم خروج مردم از خانه‌هایشان باشد.
محرز افزود: عید نوروز شاهد آن بودیم که اکثر مردم دید و بازدیدها را کنار گذاشتند و با همین همکاری مردم بود که آمار شیوع کرونا کاهش پیدا کرد اما بعد از مدتی این مساله جدی گرفته نشد و شاهد برگزاری جشن‌ها، مهمانی‌ها و دورهمی‌ها بودیم که در نهایت شیوع کرونا به حدی زیاد شد که حتی در بیمارستان‌ها جایی برای پذیرش بیمار وجود نداشت. ممکن است این اتفاق در شب یلدا نیز بیفتد و هر کسی با بی‌توجهی نسبت به خطر ویروس کرونا، می‌تواند جان عزیزانش را به خطر بیندازد.
وی با تاکید بر اینکه مردم شب یلدا را در خانه خودشان و تنها برگزار کنند، تصریح کرد: در جلسه کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا حتماً نگرانی‌ها درباره شب یلدا مطرح می‌شود تا محدودیت‌هایی در این زمینه اعمال و مانع از تردد افراد برای رفتن به دورهمی‌ها شویم تا مبادا با سهل‌انگاری‌ها آمار ابتلا به کرونا و فوت در اثر آن صعودی شود.
عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا ضمن هشدار نسبت به خطر عادی‌انگاری کرونا اظهار داشت: تجمع، بیماری را زیادتر می‌کند، بنابراین مردم برای تهیه اقلام شب یلدایی از فروشگاه‌های خلوت خرید کنند و وارد مغازه‌های شلوغ نشوند.
محرز با توصیه به مردم که همچنان به همکاری در رعایت پروتکل‌های بهداشتی ادامه دهند، گفت: با رعایت و همکاری مردم است که می‌توانیم بیماری کرونا را به تدریج کاهش دهیم، به طور حتم اگر مردم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نکنند، ممکن است دوباره در زمستان دچار مشکلات بسیاری شویم.
نگران شب یلدا هستیم
ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز می گوید: همکاری مردم در ۲ هفته اول اجرای طرح محدودیت‌های کرونایی بسیار درخشان بود و همراه با اقداماتی که در راستای طرح شهید سلیمانی از اوایل آبان ماه شروع شد تعداد فوتی‌ها و بستری‌ها در شهرها به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرد.
وی با بیان اینکه ۴۵ درصد مشاغل در گروه ۲ شغلی هستند، ادامه داد: وقتی شهری از حالت قرمز به نارنجی تبدیل می‌شود و به گروه ۲ شغلی اجازه فعالیت داده می‌شود در حقیقت نصف شهر بازگشایی می‌شود. اکنون مهم‌ترین دغدغه و نگرانی فصل سرما و شب یلدا است، درخواست ما از مردم این است که شب یلدا را به سال بعد موکول کنند.
معاون کل وزارت بهداشت گفت: استفاده از ماسک هنگام مهمانی و تجمعات خانوادگی لازم است و باید هر یک‌ساعت یک‌بار به مدت ۵ دقیقه هوای محیط را تهویه کرد.
نگاهی به آیین شب یلدا در لرستان
آیین شب یلدا در لرستان به "شُوچله" معروف است و ریشه این آیین به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد؛ مردم این خطه در گویش لری خود به این شب " اول قاره " می‌گویند که به همراه آداب و رسوم ویژه‌ای اجرا می‌شود و از گذشته‌های دور نسل به نسل انتقال یافته است.
در شب یلدا نوجوانان و جوانان لرستانی با تاریک شدن هوا به پشت‌بام منازل همسایه رفته و شالی را به حیاط منزل آویزان می‌کنند و با سر دادن شعار «امشو اول قاره، خیر د هونت بواره، نون و پنیره و شیره، کیخا حونت نمیره» از صاحب‌خانه می‌خواهند تا تنقلات شب یلدا را در شال آنها بریزد!
صاحب‌خانه نیز چند گردو، بادام، میوه یا مقداری نخودچی و کشمش و از این دست تنقلات را در چادرهای آویزان شده، قرار می‌دهد.
این در حالی است که در این شب تازه‌عروس‌ها و دخترهای خانواده بی‌نصیب نبوده و بزرگان خانواده و فامیل هدیه‌هایی را به مناسبت این شب به آنها می‌دهند.
در قدیم بزرگترها در شب یلدا حتماً آیین "چهل سرو" را در آخر شب برگزار می‌کردند، که این کار نوعی فال گرفتن بود.
چهل سرو به نیت‌های مختلف از جمله بیشتر به نیت پسران و دختران جوان گرفته می‌شد زمانی که چهل سرو می‌گرفتند، اگر فال که همان بیت آخر است، معنی خوبی داشت، همه شروع می‌کردند به خواندن ابیات شاد و شادی می‌کردند.
گندم، کنجد و شاهدانه که به اصطلاح عامیانه به آن “گندم شادونه” می گویند؛ همچنین نخود، کشمش، پسته، بادام، گردو و انواع شیرینی‌های محلی هم از جمله تنقلاتی است که مردم این دیار در شب یلدا از آنها استفاده می کنند. در لرستان مردم در شب چله "گندم شیره" می‌خورند که گندمی است که در شیره می‌خیسانند و زردچوبه و نمک را با آن مخلوط می‌کنند؛ سپس آن را روی ساج برشته می‌کنند و همراه خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط کرده و می‌خورند.
تاکنون ابتلای قطعی ۵۷ هزار و ۹۴۰ شهروند لرستانی به ویروس کرونا تایید شده که از این تعداد یک هزار و ۲۱۶ نفر نیز جان باخته اند.
مهناز بیرانوند خبرنگار ایرنا