سال‌های آغازین دهه ۶۰ شمسی که از یک سو مصادف با نخستین سال‌های پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و از سوی دیگر آغاز حماسه هشت ساله جنگ تحمیلی بود، مهمترین ابزار سرگرمی مخاطبان ایرانی مختص جعبه جادویی همان تلویزیون بود.
با مرور تاریخ آن سال‌ها اتفاقاً درخشان‌ترین آثار تلویزیونی در قالب مجموعه و سریال‌های نمایشی توسط هنرمندانی که اغلب آنها ریشه در صحنه تئاتر کشورمانداشتند تولید و پخش می‌شد. یکی از درخشان‌ترین این مجموعه‌های تلویزیونی به روایت زندگی میرزا محمدتقی‌خان فراهانی مشهور به امیرکبیر یکی از مهمترین و جریان‌سازترین صدراعظم‌های عصر قاجار و تاریخ معاصر کشورمان بازمی‌گشت.
امیرکبیر و نقش‌های ماندگارش به ویژه کاراکتر سفیر روس
مجموعه تلویزیونی امیرکبیر که با کارگردانی سعید نیک‌پور در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۶۴ پخش آن آغاز شد توانست به فاصله بسیار کوتاهی با درخشش بازیگران قدرتمند صحنه تئاتر چون ایرج راد، زنده‌نام محمد مطیع، فخری خوروش، شمسی فضل‌اللهی، زنده‌نام پرویز پورحسینی، هادی مرزبان، سعید نیک‌پور، رضا ژاله علو، هوشنگ بهشتی، زنده‌نام سروش خلیلی و رضا فیاضی، نقش مهمی در بازتاب زندگی امیرکبیر به عنوان قدرتمندترین صدراعظم ایران در دوران ناصرالدین شاه قاجار را برای مخاطبان روایت می‌کرد.
در مرور نقش‌های ماندگار این مجموعه نقش «سفیر روس» که با بازی رضا فیاضی به مخاطبان ارائه می‌شد، توانست در معرفی شخصیت و کاراکتری دراماتیک این بار در قالب مجموعه‌ای نمایشی میان دیگر شخصیت‌های حاضر در سریال امیرکبیر اقبال بسیار بالایی را از سوی مخاطبان به خود جذب کند.
به‌ویژه آنکه نوع گویش و صحبت کردن رضا فیاضی در قالب سفیر روس با تاکیدهایی که او بر روی حرف «ر» می‌گذاشت تا مدت‌ها به‌عنوان تکه کلام مردم در زندگی و محاورات عادی روزانه‌شان مورداستفاده قرار می‌گرفت. سال‌ها و دهه‌ها قبل از آنکه تکه کلام‌های اغلب از سر شوخی‌های ساده و سطحی مهران مدیری در مجموعه سریال‌های «شب‌های برره» و یا «پاورچین» توسط مردم در محاورات زندگی مورد استفاده قرار گیرد.
سفیر روس، رضا فیاضی نقش پوش شخصیت‌های خارجی کرد
رضا فیاضی که خود یکی از موفق‌ترین بازیگران تاریخ معاصر کشورمان به شمار می‌رود، طی بیش از ۴۰ سال فعالیت بازیگری، ایفاگر نقش‌های ماندگار و درخشانی در سریال‌های مختلف بوده و نکته جالب آنکه موفقیت او در ارائه کاراکتر سفیر روس در مجموعه تلویزیونی امیرکبیر باعث شد که تا مدت‌ها کارگردانان سینمایی و تلویزیونی کشورمان نقش‌های مربوط به افراد غیر ایرانی را به او بسپارند.
این سرآغازی برای حضور رضا فیاضی در نقش کاراکترهای روس، انگلیسی، فرانسوی، هلندی، نروژی، اسکاتلندی و... در سریال‌ها، فیلم‌های سینمایی و تله‌تئاترهای کشورمان بود.
از نقش وینستون چرچیل تا دونالد ترامپ
یکی دیگر از سریال‌های درخشانی که درباره تاریخ معاصر کشورمان توانست مخاطبان را پای جعبه جادویی بکشاند به سریال «معمای شاه» به کارگردانی محمدرضا ورزی بازمی‌گشت. جایی که بار دیگر رضا فیاضی هرچند در نقشی بسیار کوتاه ایفاگر چرچیل به عنوان نخست‌وزیر جریان‌ساز انگلیس در تاریخ معاصر کشورمان و ارتباط او با دستگاه پهلوی بود و توانست قدرت بازیگری رضا فیاضی در ارائه شخصیت‌های غیر ایرانی برای مخاطبان ایرانی زبان را به تصویر بکشد.
حال یک هفته‌ای شده که خبر رسیده که فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم!» که به‌عنوان نخستین تولید هنرمندان ایرانی به زبان انگلیسی درباره ماجراهای انتخاباتی دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده امریکا در جریان روند انتخابات ۲۰۲۰ امریکا به شمار می‌رود توسط رضا خرم تهیه‌کننده و کارگردان این اثر به رضا فیاضی به‌عنوان هنرمند باسابقه، پیشکسوت و موفق در ارائه کاراکترهای غیرایرانی سپرده شده است.
فیلم‌تئاتری که نه‌تنها برای نخستین بار تمامی دیالوگ‌های آن به زبان انگلیسی توسط بازیگران ایران گفته شده که این‌بار به‌عنوان نخستین اثری که توسط هنرمندان ایرانی تولید شده شناخته می‌شود که هدف نخست آن مخاطبان جهانی بوده است. به همین دلیل هم درگاه و تارنمای «آمازون» برای ارائه این اثر به مخاطبان جهانی انتخاب شده است.
درباره تجربه، ویژگی‌ها، خصوصیات، شیوه ایفای این نقش و فراز و فرودهای پذیرفتن نقش دونالد ترامپ به‌عنوان یکی از چهره‌های شناخته‌شده و البته نامطلوب تاریخ معاصر جهان به‌ویژه در قرن ۲۱ با این هنرمند به گفت‌وگو پرداختیم.
وقتی نقش ترامپ پیشنهاد شد، متعجب گفتم چرا من؟
آقای فیاضی، اولین واکنش شما بعد از پیشنهاد ایفای نقش دونالد ترامپ در فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم!» چه بود؟
وقتی دوستانم، رضا خرم به‌عنوان تهیه‌کننده و کارگردان و بهزاد صدیقی به‌عنوان دراماتورژ و مشاور کارگردان با من صحبت کردند. من بسیار تعجب کردم که آیا چهره و قیافه من به دونالد ترامپ می‌خورد یا نه؟ اما وقتی تایید و تاکید همکارانم در این گروه و حتی دوستان و آشنایانم را شنیدم، تصمیم گرفتم تا این همکاری را در قالب ایفای نقش ترامپ با فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم!» داشته باشم. بعد از تست گریم و انجام مراحل مختلف متوجه شدم تعجب ابتدایی من بی دلیل بوده و انگار خود ترامپ شدم!!
من طی سال‌ها تجربه‌ام در عرصه بازی در حوزه تئاتر، سینما و تلویزیون سابقه ایفای نقش کاراکترهایی خارج از شخصیت‌های ایرانی را داشتم. شخصیت‌ها و کاراکترهای آمریکایی، انگلیسی، روسی، فرانسوی، عربی و... حتی در گفت‌وگو با تعدادی از همکارانم و همکاران شما در عرصه رسانه گفتم تنها کاراکتری که تا به حال آن را ایفا نکرده‌ام شخصیت یکی از مردان کشور دوست و همسایه‌مان افغانستان است و حالا نمی‌دانم و شاید در سال‌های پیش رو از عمر بازیگری‌ام چنین فرصتی را هم به دست بیاورم.
«من ترامپ نیستم!» پیش از هر چیز یک کمدی سیاه است
حضور در یک اثر نمایشی با محتوای سیاسی به ویژه در زمان حال که بیشترین واکنش‌های جهانی نسبت به او (دونالد ترامپ) وجود دارد باعث ایجاد این پرسش که بهتر است در چنین کاری حضور نداشته باشم در شما ایجاد نشد؟ به ویژه آنکه رییس جمهور ایالات متحده آمریکا از شخصیتی باثبات و لایق احترام حتی بین سیاستمداران جهان نیز برخوردار نیست...
ببینید این نکته را طی هفته اخیر بارها تکرار کرده‌ام که فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم!» در شکل و محتوای خود ابتدا یک اثر کمدی و مبتنی بر سبک کمدی سیاه در شاخه تولیدات آثار دراماتیک قرار دارد و در گام بعدی اثری با محور و رویکرد موضوعات سیاسی به شمار می‌رود.
متنی که آقای علی محمدرحیمی آنرا نوشته و از شروع نوشتن تا آخرین روز فیلم‌برداری به دلایل مختلف تغییرات بسیار متعددی در آن صورت گرفته و همچنین شاهد افزوده و کاسته شدن کاراکترها و روایت اثر در تمام این مدت بودیم اثری بسیار جذاب و از دید دراماتیک متنی بسیار تکنیکی است.
نکته بعد آنکه ابتدا قرار بود این اثر در قالب اجرای تئاتر در عرصه بین‌المللی به صحنه تولید شود. اما شیوع ویروس کرونا گروه را بر آن داشت تا این بار قالب فیلم‌تئاتر را برای تولید این اثر مدنظر قرار دهند. و وقتی اثر صحنه‌ای قرار است این‌بار با روایت تصویر و دوربین به مخاطب ارائه شود مشخص است که در شکل، بنیان و ماهیتش با تغییرات عمده و اساسی مواجه خواهد شد که همین مسئله، پیچیدگی‌ها و چالش‌های تولید این اثر را ۱۰۰ چندان افزایش می‌دهد. به هر حال با وجود تمام این چالش‌ها این اثر را ضبط کردیم و امروز بیش از هفت روز است که از تارنمای آمازون به زبان انگلیسی به مخاطبان جهانی ارائه شده است.
دیالوگ به زبان انگلیسی؛ اولش فکر کردم شوخی است!
واکنش بعدی شما برای من و شنوندگان خبر تولید و پخش فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم!» در مواجهه با این مساله که قرار نیست به زبان فارسی دیالوگ بگویید و تمام بازیگران باید به زبان انگلیسی صحبت کنند می تواند بسیار جالب باشد. به محض شنیدن این مساله واکنش شما چه بود؟
(می‌خندد) خب اگر بخواهم رو راست باشم به محض شنیدن این مساله به دوستانم گفتم: «چی؟ دارید شوخی می‌کنید!»
اما خب در شکل حرفه‌ای این مساله حتی در قرارداد هم ذکرشده بود که تولید این اثر به زبان فارسی نخواهد بود و تمامی شخصیت‌ها، دیالوگ‌هایشان را به زبان انگلیسی باید ادا کنند. چراکه مخاطبان هدف ارائه این اثر در گام نخست مخاطبان جهانی تعریف شده بودند و درست به همین جهت بستر جهانی شناخته‌شده و معتبر آمازون برای ارائه این فیلم‌تئاتر انتخاب شده بود.
خب البته باید صادقانه بگویم که همه همکارانم نیز در این اثر به زبان انگلیسی صحبت کردند اما شخصیتی که من ایفا کردم یعنی دونالد ترامپ رییس جمهوری کشور امریکا به دلیل حجم انبوه دیالوگ‌ها، محوری بودن شخصیتش و محدودیت‌هایی که در این عرصه برای من در مسیر آموزش حرفه‌ای زبان انگلیسی آن هم با لهجه آمریکایی وجود داشت باعث شد تا این نقش تنها کاراکتری باشد که به زبان فارسی صحبت می‌کرد و در ادامه با همکاری و همراهی گروه دوبلوری امریکایی با لهجه و شیوه بیان ویژه انگلیسی امریکایی برای شخصیت من توسط انتخاب شد.
بنا به دلایلی که گفتم، نمی‌شد آن حجم از دیالوگ را به انگلیسی می‌گفتم. از یک سو من انگلیسی قوی‌ای نداشتم و از سوی دیگر به دلیل فشردگی برنامه‌ها امکان آموزش هم وجود نداشت. به همین دلیل انتخاب دوبلور در دستور کار قرار گرفت. بعد شنیدن صدای دوبلور این نکته به من ثابت شد که انتخاب او با سرعت انجام نشده است. چراکه صدای او بسیار به صدای من نزدیک بود و در هم‌نشینی صدای او به جای دیالوگ‌های من، مخاطب کمتر متوجه فارسی صحبت کردن من می شود که این برای من بسیار جالب و دوست‌داشتنی بود.
تجربه! تجربه مرد جوان! البته نشانه‌هایی هم گذاشته بودم!
با توجه به این مساله که خودتان هم اشاره کردید که زبان انگلیسی شما در حد حرفه‌ای نیست. به عنوان بازیگر که بخش مهمی از حس و حال بازی و نحوه دیالوگ گویی او به حس و ارتباط کلامی با بازیگر رو به رو مربوط می‌شود، و با توجه به اینکه بازیگران مقابل شما همگی به زبان انگلیسی صحبت می کردند، شما چگونه حس و حال دقیق پاسخگویی به آنها را در دیالوگ و بازی‌تان هماهنگ می‌کردید؟
تجربه، تجربه مرد جوان! البته که در روزهای ابتدایی کار بسیار سخت بود. اما در تمرینات و دورخوانی جمعی با نشانه‌هایی که بین دیالوگ خودم و دیالوگ‌های انگلیسی همکاران قرار داده بودم، در تطبیق حس و بازی برای ایفای دقیق نحوه گویش و حرکات با سرعت با همکاران بازیگرم هماهنگ شدم. البته در این میان راهنمایی‌ها و تعامل با کارگردان و دیگر بازیگران هم در هر چه بهتر شدن این مساله بسیار به من کمک کرد. این هم یکی از تجربیات سخت اما در عین حال شیرین و جذاب ایقای این نقش در مسیر تجربیات دوران بازیگری من بود.
کرونا، کرونا، کرونا، تقریبا زندگی من را زیر و رو کرد
بعد از مدت‌ها دوری از صحنه در قامت ایفای نقش در عرصه تئاتر و چه در حوزه سینما و تلویزیون بار دیگر حضور در یک فیلم‌تئاتر آن هم در قالب شخصیتی چون دولت ترامپ را پذیرفتید. آیا این مساله صرفاً به کم‌کاری و گزیده کاری شما باز می‌گردد و یا جذابیت ایفای این شخصیت شما را به بازگشت به صحنه‌ها تشویق کرده است؟
من چند سال اخیر را در کیش زندگی می‌کردم و در آن‌جا یک کتاب‌فروشی، تماشاخانه‌ای برای تولید و اجراهای صحنه‌ای و کلاس‌های بازیگری داشتم. شیوع ویروس کرونا باعث تعطیل شدن این سالن نمایشی و ضرر هنگفتی بود که برای من به دلیل سرمایه‌گذاری شخصی‌ام در این عرصه با خود به‌همراه داشت. تعطیلی کلاس‌ها و کم شدن فعالیت من و همچنین تعطیلی تماشاخانه باعث شد تا این کم‌کاری روحیه‌ام را دست‌خوش تغییر کند.
به همین سبب در این ایام پیشنهادهایی که برای ایفای نقش در سریال‌ها و یک اثر سینمایی بود را مدنظر قرار دادم و آنها را پشت سر گذاشتم. در همین اثنا بود که پیشنهاد آقای خرم تهیه‌کننده و کارگردان فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم!» به دست من رسید و افتخار همراهی را با این گروه پیدا کردم.
به سبب حضورم در سریال‌ها، آن اثر سینمایی و همچنین ایفای نقش کاراکتر ترامپ، از پیش از عید کمتر فرصت کردم تا به کیش برگردم و همسرم در آن‌جا به اداره امور کتاب‌فروشی مشغول است. من هم در تهران مشغول حضور در پروژه‌های مطرح‌شده که به آنها اشاره کردم بودم و منتظر ببینم سرنوشت‌مان به کجا می‌رسد. کرونا، تقریبا زندگی من را زیر و رو کرد!
امیدوارم مخاطبان ایرانی نیز هر چه سریع تر این فیلم‌تئاتر را ببیند
با وجود گذشت کمتر از ۱۰ روز از انشار این فیلم‌تئاتر در تارنمای آمازون، آیا از بازخوردهای مخاطبان اطلاعی دارید؟
تا این لحظه خیر و البته که بادی بگویم برای این اتفاق بسیار زود است. چرا که هنوز تیم تولید این فیلم‌تئاتر در حال انجام کارها و اقداماات تبلیغاتی برای معرفی این اثر به مخاطبان جهانی هستند.
اما تجربه حضور در این اثر، شیوه تولید و ارائه متفاوت آن اتفاقی جالب و برای من بسیار هیجان‌انگیز بود. شنیدم که این خبر با سرعت درحال انتشار است و بازتاب آن در سایت‌ها و خبرگزاری‌های ملی و بین‌المللی بسیار سریع بوده است.
امیدوارم باتوجه به زحمتی که تمام گروه برای تولید این فیلم‌تئاتر کشیده‌اند چه در عرصه ملی و چه در بُعد بین‌المللی بازخورد خوبی را با خود به‌همراه داشته باشد چرا که پروژه‌ای بسیار سخت و سنگین بود. به‌ویژه آنکه بازیگران این اثر باید با زبانی غیر از زبان مادری خود ایفای نقش می‌کردند که در تولید آثار توسط هنرمندان داخلی این مساله اگر نگوییم بی بدیل اما بسیار نادر و تک است.
اما مهمترین آرزویم دوبله این اثر و ارائه آن به مخاطبان داخلی‌ست چرا که ایمان دارم این فیلم‌تئاتر برای مخاطبان کشورمان می‌تواند تجربه‌ای متفاوت از مواجهه با آثار نمایشی و تئاتری در قالب فیلم‌تئاتر باشد.
از امین خرمی