ویروس کرونا در مدتی که میهمان ناخوانده خانه ها شده است، افراد بسیاری را درگیری بیماری های جسمی، روحی و روانی کرده است. در این روزها که خانواده ها در این کره خاکی در قرنطینه به سر می برند تا جان سالم از این ویروس به در ببرند، درگیر مسائل روحی و روانی ناشی از قرنطینه شده اند، احساس تنهایی و افسردگی از مهم ترین عوارض روانی ناشی از این ویروس است اما در این میان کودکان و نوجوانان که دارای انرژی فراوانی هستند و نیاز دارند تا این انرژی را از طروق مختلف تخلیه کنند، بیش از بزرگسالان درگیر مسائل روحی و روانی ناشی از این بیماری می شوند.
براساس گزارش سازمان های بین المللی مرتبط با کودکان از جمله یونیسف، در ایام همه گیری بیماری کرونا، برخلاف تصور و تاکید همگان بر مصونیت قشر خردسال در برابر ابتلا به ویروس کووید ۱۹، به خوبی مشاهده می شود همه روزه در واقع سلامت اجتماعی- روانی و اقتصادی این افراد در اثر عوارض ناشی از بیماری طی مدتی که جوامع بشری را در بر گرفته، با انواع خطرات مواجه ساخته است.
کاهش دسترسی به خدمات بهداشتی از جمله امکانات مراقبتی و واکسیناسیون و از طرفی افزایش مرگ و میر سالیانه تعداد یک میلیون و ۲۰۰ هزار کودک زیر پنج سال در ۱۱۸ کشور که از درآمد پایین یا متوسطی برخوردار بودند، از جمله صدمات جبران ناپذیر بر اقشار مختلف کودکان در سراسر جهان به شمار می رود که به اذعان سازمانهای مرتبط با بهداشت کودک و نوجوانان، جدای از آثار مخرب کرونا، این ایام نه تنها افراد خردسال بلکه حتی نوجوانان را با خود درگیر کرده است.
به گفته مقامات بهداشت جهانی تا پیش از بحران ویروس کووید ۱۹ و طبق آمار در هر پنج ثانیه یک کودک کمتر از ۱۵ سال جان خود را از دست می دهد، از هر پنج کودک یکی سوءتغذیه دارد، بیش از نیمی از کودکان ده ساله در کشورهای با درآمدکم و متوسط، قادر به خواندن و درک داستان‌های ساده نیستند و یکی از هر چهار کودک کمتر از پنج سال تولد آنان ثبت نشده. از این رو هر چه بحران ناشی از شیوع ویروس کووید ۱۹ طولانی‌تر شود، تأثیرات آن بر این کودکان، چشمگیرتر و آمار تلفات و آسیب های اجتماعی و اقتصادی بر اقشار ضعیف، افزون تر خواهد شد.
با وجود تمام مشکلات ناشی از این ویروس، خانواده ها می توانند در این شرایط زمینه ای فراهم کنند که آثار روحی و روانی ناشی از کرونا به حداقل برسد.
والدین، اصلی ترین عامل در کنترل آثار روانی ناشی از کرونا
مهشید رابطیان روانپزشک کودک و نوجوان روز شنبه در مورد راهکارهای لازم برای حفاظت از کودکان در برابر عوارض ناشی از کرونا و خانه نشینی گفت: والدین، مربیان آموزشی و مسئولان دست اندرکار اباید این واقعیت را درک کنند که کودکان و نوجوانان از گروه سنی ۵ تا ۱۵ سال در مواجهه با بیماری کرونا ممکن است عصبی و نگران شوند لذا باید با این قشر مدارا و همدلی کرد.
وی ادامه داد: والدین با تسلط بر رفتارهای اعضای خانواده به فرزند خردسال یا نوجوان خود به صورت مستمر اطمینان دهند که بیماری کرونا معمولاً خفیف و در صورت مواجهه با آن، این بیماری قابل درمان است همچنین به فرزندان این اطمینان را بدهیم که در مواقع بحرانی کارهای موثر و مثبت زیادی می‌توان انجام داد که هم خود و هم دیگران را از آسیب احتمالی این بیماری مصون نگه داشت.
رابطیان اضافه کرد: والدین باید این احساس را به کودک خود منتقل کنند که بر شرایط بوجود آمده کاملا مسلط هستند.
وی تصریح کرد: البته والدین و مربیان آموزشی بویژه در مهدکودک ها باید خطرات این بیماری و راه های پیشگیری از آن را به فرزندان گوشزد کرده و به کودکان و نوجوانان بگویند، ویروس کرونا قابل انتقال و خطرآفرین است از این رو باید آن ها را به شستشوی مرتب دستها، جلوگیری از لمس کردن صورت، حفظ فاصله فیزیکی، ماسک زدن حین تردد در شهر و امکان عمومی و در خانه ماند، ترغیب کنند.
این روانپزشک کودک و نوجوان اضافه کرد: برای کاهش اضطراب و ترس کودکان و نوجوانان از ویروس کرونا باید از آن ها خواسته شود که به سایر دوستان و حتی همسالان خود که در شرایط بدتری قرار دارند، فکر کنند و نسبت به مراقبت از خود و اطرافیان اهمیت دهند.
رابطیان گفت: باید والدین برنامه منظم از جمله زمان بازی، استفاده از موبایل و ارتباط با دوستان را در نظر گرفته و از طرفی ساعاتی را برای کمک در کارهای خانه برای فرزند خود درنظر بگیرد.
وی تاکید کرد: باید فکر کنیم که چه چیزی برایمان با ارزش است و براساس آن ارزش‌ها برنامه ریزی کنیم. والدین باید کودک خود را تشویق کنند که اگر از وضعیت روحی و جسمی خوبی برخوردار نیستند یا اگر احساس نگرانی درباره بیماری کرونا دارند، با آنها صحبت کرده و از بزرگترها کمک بگیرند.
کرونا و خانواده های تک فرزند
این متخصص روانپزشک کودک و نوجوان در خصوص بحران کرونا در خانواده های تک فرزند گفت: برخی از خانواده های تک فرزند، نگران کودکی که در قرنطینه به سر می برد، هستند. این خانواده ها نسبت به تنهایی و نداشتن هم بازی فرزندان خود دغدغه داشته و نمی دانند چگونه باید اوقات تنهایی او را پر کنند.
رابطیان افزود: این خانواده ها باید بدانند کودکی که وقت بیشتری را به تنهایی گذرانده، در استفاده از زمان اضافی که فاصله‌گذاری فیزیکی دوره کرونا ایجاد کرده، بسیار خوب با این موقعیت کنار می آیند.
وی با بیان اینکه داشتن خواهر و برادر ارتباطی با توانایی کودک در سرگرم کردن خود ندارد، گفت: احتمال دارد یک کودک بدون خواهر و برادر یا با داشتن یکی از آنها حتی به پدر و مادر برای پر کردن اوقات تنهایی نیاز داشته باشد یا اینکه تک فرزندی بتواند مستقل از والدین خود را سرگرم کند.
رابطیان اضافه کرد: والدین باید ضمن در ارتباط بودن با دیگران در برخی مواقع با فرزند خود بازی کنند، اجازه دهند کودک آن ها از تنهایی خود لذت برد، برای او کتاب بخوانند و از طرفی بسیاری از کودکان بخصوص تک فرزندان، نسبت به احساسات و رفتارهای والدین هوشیار و حساس هستند از این رو باید مراقب بود که استرس و اضطرابرا به کودکشان منتقل نکنند. پ
این رواندرمانگر گفت: والدین برای کاهش اضطراب و استرس در دوران قرنطینه، برنامه روزانه منظم و با ارزشی برای فرزند خود درنظر بگیرند که شامل بازی، استفاده از موبایل یا ارتباط با دوستان می شود از طرفی زمانی را برای کمک در کارهای خانه اختصاص دهند.