بیش از ۱۰ روز از تقدیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ از سوی دولت به مجلس می‌گذرد با این حال در این مدت اما و اگرهای فراوانی از سوی شماری از نمایندگان مجلس بر سر ارقام مندرج در آن مطرح می‌شود. گاه این انتقادها آنچنان تند می‌شود که صحبت از رد کلیات بودجه نیز به میان می‌آید.
این در شرایطی است که ایران شرایط سخت اقتصادی را تحت تاثیر جنگ اقتصادی آمریکا علیه ملت ایران سپری می‌کند و همه‌گیری ویروس کرونا نیز فشار مضاعفی بر اقتصاد تحمیل کرده است.
با این حال دولت در تلاش است تا با کمترین آسیب به دهک‌های مختلف جامعه، از این دوران عبور کرده و تاثیر کاهش درآمدها را که به دلیل همان تحریم‌ها اتفاق افتاده، با انضباط مالی و اولویت‌بخشی به فعالیت‌ها کمتر کند.
از همین رو در لایحه بودجه سال آینده این موارد را مد نظر قرار داده است. لایحه‌ای که بیش از هر چیز، زمان‌بندی دقیق و البته شفافیت ارقام و اعداد در آن خودنمایی می‌کند.
با وجود آن برخی از نمایندگان مجلس اعداد لایحه بودجه را غیر قابل باور می‌دانند و معتقدند این اعداد قابل دستیابی نیست.
پیش‌شرط‌های لازم برای رسیدن به صادرات ۲.۳ میلیون بشکه‌ای نفت
مهمترین انتقاد آنها به حجم صادرات نفت و درآمد حاصل از آن در سال آینده است.
بر اساس لایحه بودجه، صادرات روزانه ۲.۳ میلیون بشکه‌ای نفت و میعانات گازی برای سال ۱۴۰۰ پیش بینی شده است.
همچنین این لایحه مجموع درآمد ایران از صادرات نفت، میعانات گازی و گاز را برای سال آینده، بیش از ۱۹۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است.
این در حالی است که صادرات نفت ایران در سال جاری و به دلیل تحریم‌های دولت ترامپ، کاهش داشته اما همانگونه که وزیر نفت نیز تاکید کرده، هیچ گاه به صفر نرسیده است. حتی خبرگزاری رویترز در مهرماه سال جاری تایید کرد که صادرات نفت ایران در ماه جاری به شدت افزایش داشته و تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز نیز برآورد می‌شود.
همچنین با انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهوری بعدی آمریکا که حدود یک ماه دیگر به کاخ سفید می‌رود، امیدها برای بازگشت آمریکا به میز برجام تقویت شده است. با بازگشت آمریکا به برجام ایران امیدوار خواهد بود تا بتواند مبادلات تجاری در حوزه‌های نفت و تبادلات بانکی را گسترش دهد.
موضوعی که بعد از اجرایی‌شدن برجام در سال ۹۵ نیز محقق شد و ایران به فاصله ۳ ماه توانست تولید نفت خود را به ۳.۸ میلیون بشکه در روز برساند. در مجموع تولید نفت و میعانات گازی ایران در آن سال روزانه به ۴.۸ میلیون بشکه رسید و صادرات نیز به رقم ۳ میلیون بشکه نزدیک شد.
بنابراین دور از ذهن نیست که ایران اینبار نیز در صورت رفع تحریم‌ها بتواند به سرعت تولید نفت را افزایش دهد و به صادرات ۲.۳ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در روز برسد.
بیژن زنگنه نیز امروز تاکید کرد که اگر تحریم‌ها برداشته شود و ایران بتواند منابع مالی برای تعمیر چاه‌های نفت خود را به دست آورد، رسیدن به این حجم از صادرات دور از ذهن نخواهد بود.
استقبال دولت از پیشنهادات مربوط به اصلاح لایحه
بنابراین فارغ از مباحث سیاسی که بر مسائل کارشناسی بررسی لایحه بودجه سایه انداخته، اعداد اعلام شده در بودجه سال ۱۴۰۰، نه تنها غیر واقعی نیست بلکه با توجه به فاکتورهای موجود در داخل و خارج کشور دست‌یافتنی است.
با این حال دولت قبول دارد که در بخش‌هایی از این لایحه نیاز به اصلاح است. از همین رو نیز روز گذشته محمد باقر نوبخت در جلسه کمیسیون برنامه و بودجه مجلس حاضر شد تا بخشی از این ابهامات را رفع کند.
رییس سازمان برنامه و بودجه کشور در این جلسه گفت: آنچه در قالب لایحه بودجه به مجلس تقدیم شد، بدون نقص نیست و نیاز به کمال و اصلاح دارد و از نظرهای مشفقانه‌ای که برای بهبود بودجه داده شد، استقبال می‌کنیم.
نوبخت روز یکشنبه پس از ارائه گزارش در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، افزود: نخستین جلسه کمیسیون برنامه و بودجه به پایان رسید، تلاش این بود تا آنچه از لایحه بودجه در خصوص منابع، مصارف، سیاست‌ها و همچنین آنچه که به اهداف مرتبط می‌شد به اعضای کمیسیون گزارش شود.
رییس سازمان برنامه و بودجه تصریح کرد: هدف بودجه ۱۴۰۰ از طرف دولت و مجلس شورای اسلامی بهبود وضعیت کشور و کاهش مشکلات مردم است.
وی اضافه کرد: پس از پایان این گزارش اعضای کمیسیون نظرهایی روی چند موضوع داشتندکه به طور عمده معطوف به منابع بود، یکی اینکه منابع را واقع بینانه تر ببینیم و دیگری بحث نفت و اینکه بتوان آن را تقلیل داده و به یک عدد قابل قبول کمیسیون رساند.
نوبخت بحث دیگر اعضا را مالیات عنوان کرد و گفت: اعضای کمیسیون معتقدند ۲۹ درصد رشد نسبت به آنچه که ظرفیت آن وجود دارد می‌تواند افزایش یابد.
معاون رییس جمهوری به مطرح شدن بحث فروش سهام و فروش اموال که می‌توان افزایش داده شود به عنوان نظر دیگر اعضای کمیسیون برنامه و بودجه در باره لایحه بودجه اشاره کرد و گفت: همه مشفقانه برای اینکه یک بودجه قابل دفاع و پیش بینی مطمئنی تهیه شود، نظر دادند.
وی از همه نمایندگان و اعضای کمیسیون قدردانی کرد تا لایحه بودجه که از سوی دولت ارائه شده را در نهایت به قانون تبدیل کنند.
رییس سازمان برنامه بودجه گفت: هدف مشترکی بین دولت و مجلس در باره بودجه سال آینده وجود دارد و می توان با کمک اعضای کمیسیون و اعمال نظرهای اصلاحی آنها یک گزارش مناسبی برای کمیسیون تلفیق آماده کرد.
اصلاح به جای رد
این صحبت‌ها از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه در شرایطی عنوان شده که برخی از نمایندگان مجلس معتقدند لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ قابل اصلاح نیست بلکه باید کلیات آن رد شود تا دولت دوباره بودجه را تدوین و به مجلس ارائه کند.
با این حال دولت معتقد است که کلیات لایحه بودجه قابل دفاع است و در خصوص جزئیات نیز می‌توان با همکاری دولت و مجلس، اصلاحات لازم را انجام داد.
در این راه البته دولت تنها نیست و برخی نمایندگان که سابقه کار اجرایی در حوزه اقتصاد و یا نمایندگی مجلس در دوره‌های پیشین را داشتند با دولت همراهی می‌کنند.
به عقیده این نمایندگان، با توجه به فرصت ۱۰۰ روزه‌ای که تا پایان سال باقی مانده می‌توان لایحه بودجه را اصلاح کرد و به اعداد قابل قبول از سوی دولت و مجلس رسید.
نوبخت نیز تاکید کرده که هر اصلاح ساختاری بودجه را که مد نظر مجلس و کمیسیون برنامه و بودجه باشد، پذیرفته و اعمال می‌شود.
با توجه به این صحبت‌ها نیز برخی نمایندگان کهنه‌کارتر از پیشنهاد اصلاح لایحه بودجه استقبال کرده و در نشست رییس سازمان برنامه و بودجه با اعضای کمیسیون برنامه و بودجه اعلام کردند که به جای رد کلیات بودجه باید فرصت اصلاح داد.
به نظر می‌رسد با توجه به اینکه ایران در شرایط جنگ اقتصادی قرار دارد، رد کلیات بودجه از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، به نوعی تضعیف دولتی است که در ۳ سال گذشته و با وجود تحریم‌های سخت، تمام قد در برابر مشکلات ایستاده است.
همچنین با توجه به بار مالی شیوع کرونا که بر دولت تحمیل شده، رد کلیات بودجه و بازگشت آن به دولت برای تدوین دوباره، شرایط اقتصادی را برای دولت پیچیده‌تر می‌کند و ممکن است در مسیر مبارزه به تحریم و کرونا بر مشکلات بیافزاید.