جهانی که در آن زندگی می کنیم رمز و رازهای بسیار دارد که با دخالت انسان در روند طبیعی آن این رازها پیچیده تر شده است، مثلا دریاها و اقیانوس ها مانند خشکی ها روند طبیعی خود را طی می کنند اما بشر با دستکاری در آنها این چرخه طبیعی را مختل می کند که البته در نهایت دودش به چشم خودش می رود.
در این میان یکی از پدیده هایی که در آبهای شور و شیرین رخ می دهد کشند قرمز یا Red tide است که با شکوفا شدن فیتوپلانکتون‌های مضر در آب دریاها اتفاق می افتد که در این صورت بخش زیادی از دریا به رنگ قرمز در می آید، البته به رنگ های سبز و کرم نیز مشاهده شده اما به کشند قرمز معروف است.
کارشناسان عوامل متعددی را در بروز کشند قرمز دخیل می دانند که از جمله گرمایش جهانی، افزایش جمعیت شهرهای ساحلی، افزایش ورود انواع پساب های خانگی، کشاورزی و دامی تصفیه نشده به دریا و تغییر گسترده کاربری های ساحلی است، به نظر می رسد فاضلاب ها منبع غنی برای رشد این فیتوپلانگتون ها هستند که امروزه به وفور و بدون تصفیه وارد دریاها می شود.
زمانی که در منطقه ای از دریا کشند قرمز رخ دهد به سرعت رشد می کند و بخش زیادی از سطح آب را در بر می گیرد که در این صورت مانع رسیدن نور و اکسیژن به بستر دریا می شود که باعث خفگی و مرگ حجم زیادی از آبزیان می شود، حتی نوع سمی آن برای انسان هم خطرناک است چون اگر حتی بوی نامطبوع آن به مشام انسان برسد موجب مسمومیت خواهد شد.
غلامرضا محمدپور عضو هیات علمی مرکز اقیانوس شناسی و علوم جوی خلیج فارس به مناسبت هفته پژوهش در کارگاه سنجش از دور آبهای دریایی و ساحلی پارامترهای کیفی و فیزیکی آب که به صورت آنلاین برگزار شد، گفت: توسعه شهرنشینی و ورود فاضلاب های تصفیه نشده به دریاها موجب رشد نوعی جلبک می شود که در نهایت پدیده کشند قرمز را رقم می زند که معمولا هر ساله شاهد رشد این جلبک ها هستیم، برخی از انها سمی اند که می توانند آب آن منطقه را سمی کنند، اگر در آن منطقه ای که کشند قرمز رخ داده آب شیرین کن وجود داشته باشد، توکسین جلبک ها از دستگاه تصفیه عبور می کند و آب را سمی خواهد کرد که علت آنهم وجود مواد مغذی است.
وی افزود: جلبک ها به حدی رشد می کنند که غلظت آنها مانع عبور نور به آب می شوند در نتیجه اکسیژن آب کم شده و موجب خفه شدن آبزیان آن محدوده آبی می شود که می تواند روی اقتصاد آن منطقه اثر بگذارد، حتی اگر کنار دریاچه ای که این شرایط را دارند قدم بزنید استنشاق بوی نامطبوع آن می تواند انسان را مسموم کند.
محمدپور تاکید کرد: فاضلاب های شهری منبع غنی برای تغذیه این جلبک ها هستند و خروجی فاضلاب های این چنینی در شهرهای جنوبی کشور زیاد است که این فاضلاب ها چه شهری و چه انسانی بدون تصفیه وارد دریا می شود، بنابراین عوامل انسانی مواد مغذی زیادی که بیش از حد طبیعی است وارد آب می کند و موجب رشد این جلبک ها می شود.
عضو هیات علمی مرکز اقیانوس شناسی و علوم جوی خلیج فارس اظهارداشت: البته می شود با استفاده از یک سری مدل ها این جلبک ها و بروز آنها را پیش بینی کرد که در این راه می توان از فناوری سنجش از راه دور کمک گرفت تا پیش بینی و پیشگیری از بروز کشند قرمز تا حد زیادی مانع بروز تلفات در آبزیان و ضرر اقتصادی جوامع وابسته به دریا شد.
به گفته وی چندی پیش بروز کشند قرمز موجب شد تا تمام آب شیرین کن های یک شهر جنوبی در کشور از کار بیفتد و یک شهر بدون آب شود.
وی تاکید کرد: بنابراین می توان با استفاده از سنجش از راه دور بدون نیاز حضور فیزیکی در محل اطلاعات زیادی به دست آورد و این کار در هر شرایط آب و هوایی هم امکان پذیر است. در واقع از تصاویر و داده های ماهواره ای که از این روش به دست می آوریم می توان محیطی زیست را حفظ کرد.
عضو هیات علمی مرکز اقیانوس شناسی و علوم جوی خلیج فارس گفت: داده های ماهواره ای در کشاورزی، دریاها، مزارع آبزی پروری، کشند سرخ، آلودگی دریا، سواحل، پیش بینی و پایش باکتری های بیماری زا، جبلبک های سمی و لکه های نفتی کاربرد دارد.
وی افزود: تشخیص ریزترین ذارت معلق و محلول در آب دریا و رودخانه ها، پایش و حتی پیش بینی شکل گیری باکتری در آب، آماده کردن مزارع آبزی پروری نسبت به رخداد حمله باکتری های مضر، تشخیص بیماری های آبزی پروری و کمک به اقتصاد یک منطقه مخصوصا شهرهایی که به منابع دریایی وابسته اند، با استفاده از داده های ماهواره ای به روش سنجش از راه دور امکان پذیر است.
وی تاکید کرد: پس تصاویر ماهواره ای می تواند کمک زیادی کند که در بیشتر مواقع می توان داده ها را رایگان به دست آورد فقط کافی است که روش آنرا بلد باشید. این روش تا حدودی دشوار است اما ما توان استفاده از این داده ها را داریم و با این روش می توان هر روز حجم بیشتری از اطلاعات را به دست آورد و باید با برنامه ریزی و آنالیز دقیق به درستی از آنها استفاده کنیم.
پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در هفته پژوهش کارگاه های «راهکارهای پایداری خلیج گرگان در شرایط کاهش تراز آب»، «میراث فرهنگی دریایی در دریای خزر»، «پردازش داده های تنوع زیستی دریایی به کمک پلتفرم obis»، «سنجش از دور آبهای دریایی و ساحلی: پارامترهای کیفی و فیزیکی آب» و «دریاشناسی خزر» و «دانش افزایی پایه اقیانوسی» ویژه دبیران آموزش و پرورش استان های «گیلان، مازندران، گلستان و بندرعباس» را برگزار می کند.
هفته پژوهش از ۲۲ تا ۲۸ آذر ماه با شعار «پژوهش و فناوری در خدمت جهش تولید» برگزار می شود و پژوهش و فناوری، مدرسه و دانشگاه، پژوهش و فناوری، مشارکت ملی، پژوهش، فناوری و جهش تولید، بزرگداشت پژوهشگران و فناوران، پژوهش، فناوری و علوم انسانی و پژوهش، فناوری و اثربخشی اجتماعی عناوین روزهای این هفته هستند.