زن ایستاده بود و از چربی خونش می گفت و حساسیت به کاکوتی و آویشن، نگران بود در عرقیجاتی که مرد عطار به او تجویز می کند رد پایی از این گیاهان دیده شود و مدام این جمله را تکرار می کرد که «کاکوتی یا آویشن که نداره؟»
مرد عرقیجات را یکی پس از دیگری از قفسه ها پایین می آورد و از خواصش می گفت، اگر برای پاکسازی کبد می خواهید خار مریم ببرید با کاسنی، اگر هم دنبال رقیق شدن خون هستید داروی دیگری معرفی کنم.
مرد دیگری هم که سن و سال کمتری داشت و برای دختر جوانی که دنبال هلیله سیاه بود، از قیمت و خواص این دانه پر خاصیت می گفت آنگونه که به نظر می رسید عصاره جوانی و داروی حیات ابدی است.
در حالی که هر دو مرد مشغول توصیه داروهای گیاهی مختلف به مشتری ها بودند، پرسیدم: آقا دارویی برای کرونا دارید؟ توجه مرد جوان جلب شد و گفت: «مانفازین» داریم.
مانفازین هیچ شباهتی به نام انواع داروهای گیاهی که به مشتریان معرفی می کردند نداشت، تعجب کردم که مبادا داروی خارجی باشد که به صورت قاچاق فروخته می شود و دوباره پرسیدم مانفازین چیه؟
مرد جوان در حالی که سفارش های مشتری را یکی پس از دیگری روی پیشخوان می گذاشت گفت: مانفازین یک دارو نیست، ترکیب چند داروی گیاهی است که می تواند کرونا را در یک دوره ۱۵ روزه خوب کند، دم می کنی و هر روز سه بار می خوری و خوب می شود.
خودش بود؛ داروی کرونا در این مدت در بقچه عطاری ها بود و نامش را نمی دانستیم، نامش مانفازین بود.
سراغ چند عطاری دیگر هم رفتم و هر کدام به نحوی سرشان لای عرقیجات، انواع چای گیاهی های خشک شده و پودر و رنگ و بوی مختلف بود و به چند ترکیب مختلف نیز دست یافتم.
از هلیله سیاه تا دمنوش های ۴۰ روزه
هر کدام از عطاری ها نسخه ای پیچیدند؛ یکی از ترکیب هلیله سیاه و شکر سرخ و مستکی می گفت، دیگری از دم نوش پونه و درست کردن خمیر پونی برای استعمال روی سینه، یکی از دمنوش شفا بخش آویشن، پونه، ختمی و زنجبیل حرف می زد و یکی هم ثمره دمنوش دارچین، زنجیل و هل را بالا رفتن توان سیستم ایمنی بدن می دانست.
یکی دوره درمان را ۱۵ روزه می دانست، یکی از مصرف ۴۰ روزه دمنوش ها، یکی هم معتقد بود که دمنوش ها را نباید استفاده کرد، سیاه دانه را به همه خوردنی ها قاطی کنید، خمیر پونه درست کنید و روی سینه بمالید تا زمانی که خشک شود.
قیمت هر کدام از بسته ها نیز ۱۵ هزار تومان تا ۴۵ هزار تومان در عطاری های مختلف اعلام شد؛ برخی که نسخه کاملی می پیچیدند می گفتند که باید سه بسته هلیله سیاه، چهار تا دارچین، چهار تا زنجیل، پنج تا مستکی ببری و اگر کم هم آمد باز هم بیا.
یکی دیگر اما مصرف هر روز یک لیوان دمنوش را کافی می دانست و دوره درمان را وابسته به توان جسمی و شدت بیماری فرد اعلام کرد.
خودمان استفاده نکرده‌ایم
در مراجعه خبرنگار ایرنا به نزدیک ۶ عطاری در خیابان ولیعصر و به همین تعداد در برخی نقاط دیگر یک موضوع و سخن به صورت مکرر از سوی عطاری ها تکرار می شد.
عطاران در پاسخ به این پرسش که آیا خود از این ترکیب به عنوان دارو استفاده کرده اند، این پاسخ تکراری را می شنید که نه خودمان استفاده نکرده ایم.
آنان در پاسخ به این پرسش که از کجا به چنین ترکیبی برای درمان کرونا دست یافته اند نیز پاسخ تکراری داشتند: مشتری ها در مراجعه این ترکیب را می خواهند و در توضیح به علت درخواست می گویند که برای درمان کرونا بسیاری مفید است.
درمان مشکل‌ساز کرونا
دکتر مینو محرز متخصص بیماری های عفونی و عضو ستاد ملی مقابله با کرونا معتقد است عطاری ها جای طب سنتی را گرفته اند، سوء استفاده عطاری ها به اسم طب سنتی، به ویژه اکنون در درمان کرونا مشکل ساز شده است.
وی اظهار داشت: طب سنتی هم باید مطالعات علمی در حوزه درمان را انجام دهد و بعد اثر ضدویروسی گیاهان دارویی را ارائه کند.
زنجبیل و گلاب در برابر کرونا اثر ندارد
محرز درباره ادعای مدعیان طب سنتی مبنی بر تاثیرگذاری گلاب و زنجبیل و سیر در پیشگیری از کرونا گفت: هیچکدام از این ادعاها سند و استدلال علمی ندارد و هیچ جای دنیا به اندازه چین مردم در غذایشان زنجبیل استفاده نمی کنند، در حالی که کرونا از چین شروع شد.
وی اضافه کرد: در مورد سایر مواد نیز هر کس ادعایی دارد باید با روش و متدلوژی علمی ادعای خود را ثابت کند، هیچ کدام از این مواد جای واکسن کرونا را نمی گیرد.
محرز افزود: چندی پیش بیماری را به بیمارستان آوردند که برای پیشگیری از کرونا وایتکس را با آب لیمو مخلوط کرده و خورده بود بعد هم عنبرنسارا دود کرده بود و با وضعیت بسیار وخیمی به بیمارستان آورده شد به نحوی که تمام ریه او دچار آسیب شدید شده بود.
دکتر سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز نظری مشابه دارد و معتقد است: حتما از ظرفیت طب سنتی و آلترناتیو استفاده می کنیم اما نه اینکه هر فردی در یک عطاری راه درمان تجویز کند.
وی با بیان اینکه در چین ۶۰ درصد ظرفیت طب از طب سنتی است که ۴۰ درصد آن طب گیاهی است؛ افزود: ما هم در کشور ظرفیت بزرگی در طب سنتی داریم و روشهای درمانی نیز در این مسیر در حال بررسی و آزمایش است.
سودجویی از طب سنتی
دکتر سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این زمینه اعام کرده است: برخی افراد و مدعیان طب سنتی با انتشار مطالب اثبات نشده و غیرعلمی درباره تاثیر برخی مواد بر درمان یا پیشگیری از کرونا مشغول سودجویی و دامن‌زدن بر اضطراب مردم هستند.
وی خاطرنشان کرد: هر چند در دنیا از طب سنتی نیز برای برخی مراحل این بیماری و کاهش علائم استفاده شده، اما هیچ روش تایید شده‌ای برای درمان بیماری کووید ۱۹ حتی از طریق طب سنتی و به صورت رسمی از طرف سازمان جهانی بهداشت گزارش نشده است.
لاری ادامه داد: تاکنون داروی شیمیایی یا طبیعی یا گیاهی برای درمان قطعی این بیماری تولید نشده است و حتی اگر دارویی در حوزه طب سنتی هم تولید شود، پیش از هر چیز باید اثربخشی و بی خطر بودن آن اثبات شود تا بتوان آن را تایید کرد.
وی اضافه کرد: البته داروهایی تحت عنوان تقویت سیستم ایمنی وجود دارد و شاید برای بهبود ایمنی بدن و پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا موثر باشد، اما نمی‌توان بدون شواهد علمی و گذراندن کارآزمایی‌های بالینی، هر ادعایی را تایید کرد.
وی گفت: برخی ادعاها روی جمعیت کوچکی از اطرافیان افراد انجام می‌شود و این در حالیست که مشخص نیست آن فرد بیمار یا غیربیمار در چه وضعیت بیماری قرار داشته یا شرایط سیستم ایمنی بدن او به چه صورت بوده است.
سخنگوی وزارت بهداشت افزود: طرح‌هایی که در طب سنتی برای مقابله با کرونا مطرح می‌شود، در دانشگاه‌های علوم پزشکی بررسی شده و سپس در صورتی که در کمیته علمی کرونا تایید شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی اظهار داشت: صحبت‌هایی مانند استفاده از گلاب یا سیر یا مواردی از این دست، از ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور مطرح بوده و برخی افراد از این طریق مشغول مضطرب کردن افکار عمومی هستند.
لاری گفت: به مردم توصیه می‌کنیم که فقط به مطالب علمی منتشر شده از طرف وزارت بهداشت که از طریق رسانه‌های رسمی کشور اطلاع داده می‌شود توجه کرده و به مطالبی که به نام برخی افراد در فضای مجازی منتشر می‌شود، اعتنایی نداشته باشند.
استاندارد لازم را نداریم
دکتر جلیل کوهپایه زاده رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران چندی پیش در همین زمینه اعلام کرده بود که در زمیه فروش داروهای گیاهی هنوز به استانداردهای لازم نرسیده ایم و عطاری ها همچنان به صورت سنتی اداره می شوند.
وی افزود: تولید داروهای گیاهی هنوز صنعتی و تجاری نشده و در چنین وضعیتی ممکن است با استقبال خوب مواجه نشویم بنابراین باید در زمینه تولید، بسته بندی، نحوه ارائه، فرهنگ سازی و پژوهش های کاربردی کار بیشتری انجام شود.
شاید باید برای برخی از افراد یادآوری کرد با وجود آنکه بوعلی سینا راه درمان بسیاری از بیماری ها را با استفاده از گیاهان دارویی و شیوه هایی که اکنون طب سنتی خوانده می شود، درمان می کرد اما در همان روزها و دوران پیشرفته ترین علوم پزشکی را در اختیار داشت و هرگز به محابا جان بیمار را با اتکای به این بحث که مشتری معرفی کرده یا تقاضای زیادی برای این ترکیب بوده، به خطر نمی انداخت.