روزنامه جهان‌صنعت یکشنبه ۳۰ آذر در گفت و گو با ابوذر ندیمی نماینده پیشین مجلس به تشریح ضرورت تصویب FATF پرداخت و نوشت: حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده پیشین مجلس که سابقه عضویت و ریاست کمیسیون امنیت ملی را نیز دارد، فضای مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تصویب FATF را مناسب ندانسته و در گفت‌وگویی با «ایسنا» می‌گوید: «فضای سیاسی مجمع تشخیص مصلحت نظام در شرایط فعلی برای بررسی کنوانسیون‌های پالرمو و CFT مناسب نیست. این دو لایحه در همان زمان بررسی هم کم مشکل‌تر و بر سر آنها اختلافات کمتر بود اما مجمع در آنها هم متوقف شد.»
بسیاری از فعالان سیاسی اصولگرا و مخالفان تصویب FATF نیز همین نظر را داشته و تمدید مهلت بررسی را به معنای تصویب لوایح یادشده نمی‌دانند. این در حالی است که بعد از موافقت رهبری با تمدید مهلت رسیدگی امیدهای بسیاری در این زمینه ایجاد شده است. خاصه آنکه شرایط فعلی کشور نیز با یک سال قبل فرق کرده و به گفته بسیاری از کارشناسان و متخصصان، تصویب این لوایح بیش از قبل لازم و ضروری است.
شرایط خاص
به عنوان مثال، علی بیگدلی کارشناس مسائل بین‌المللی در گفت‌وگو با «ایرنا» تاکید می‌کند: «عاقبت راهی که با عدم پیوستن ایران به FATF شروع شده، تبدیل شدن ایران به کشوری مانند کره شمالی است. ما باید انتخاب کنیم که آیا می‌خواهیم با کشورهای مختلف دنیا مبادله آزادانه مالی داشته باشیم یا خیر، آیا می‌خواهیم کالاهای خود را فروخته و پول آن را دریافت کنیم، آیا می‌خواهیم از کشورها و شرکت‌های مختلف خارجی کالاهایی نظیر واکسن کرونا را بخریم یا خیر. اگر پاسخ به این سوالات مثبت است، باید عضو FATF شویم.» برخی از مجلسی‌ها نیز اگرچه نامی از FATF نمی‌برند اما وضعیت را کاملا درک کرده و به این مهم اشاره دارند. مثلا همین دیروز حسینعلی شهریاری رییس کمیسیون بهداشت مجلس درباره واردات واکسن کرونا گفت: «تا این لحظه نتوانسته‌ایم منابع ارزی لازم برای خرید واکسن کرونا را تامین و این پول را به خارج از کشور منتقل کنیم و احتمال دارد همانند مشکلی که در مورد واکسن آنفلوآنزا داشتیم به طوری که پول تهیه این واکسن را تامین و به خارج از کشور منتقل کنیم اما نتوانستیم واکسن آنفلوآنزا را وارد کنیم؛ هم‌اکنون نیز احتمال می‌رود که برای تهیه واکسن کرونا نیز با این مشکل روبه‌رو شویم بنابراین تمام امید ما تولید واکسن کرونا در داخل کشور است.»
قفل شدن اقتصاد و مشکلات ناشی از ناتوانی در نقل‌وانتقالات مالی ترجیع‌بند سخن همه فعالان سیاسی و اقتصادی است. مثلا مسعود دانشمند دبیر کل خانه اقتصاد ایران نیز می‌گوید: «نپیوستن در FATF اقتصاد ایران را قفل کرده است. ما باید راهی پیدا کنیم تا این قفل را باز کنیم. تا امروز راهی به‌غیر از اینکه بنشینیم و با مقامات FATF گفت‌وگو کنیم به نظر نمی‌رسد. این افزایش واسطه‌ها باعث فساد و تورم می‌شود که مشکل‌آفرین هستند. هر واسطه‌ای که ما انتخاب می‌کنیم این واسطه خرج دارد و باید هزینه آن را بدهیم.»
بلاتکلیفی
حال باید منتظر ماند و دید فضا همان‌طور که فلاحت‌پیشه می‌گوید، منفی می‌ماند یا اینکه مسوولان و تصمیم‌گیرندگان امر ضروریات فعلی را درک کرده و راه چاره پیدا می‌کنند؟
ابوذر ندیمی نماینده پیشین مجلس و مشاور نوبخت در سازمان برنامه و بودجه در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» به تشریح ضرورت تصویب FATF پرداخت و گفت: «مساله اصلی این است که باید تکلیف خودمان را با خودمان روشن کنیم. به تعبیر روشن‌تر باید مسائل خودمان را در راستای مسائل با دنیا حل کنیم.»
وی توضیح داد: «ما با سه نظر روبه‌رو هستیم. یک دسته معتقدند ما اصلا به دنیا نیاز نداریم و باید از سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی عبور کنیم و هیچ ارتباطی نداشته باشیم. عده دیگری می‌گویند باید وضعیت فعلی را حفظ کرده و همین اندازه که اکنون ارتباط داریم، داشته باشیم. یعنی با سازمان ملل، سازمان‌های فرهنگی و… ارتباط داشته باشیم. گروه دیگری هم می‌گویند که باید با نوآمدهای جهان با دو سناریو مواجه شد. یک سناریو آن است که در ارتباط با نوآمدهایی مثل FATF تعلل و تاخیر داشته و عضو نشویم. سناریوی دیگر نیز این است که با شرایط خودمان حضور پیدا کنیم. به این ترتیب در این زمینه با تفاوت نظر مواجه هستیم.»ندیمی ادامه داد: «آن دسته از افرادی که باور دارند باید مدیریت کنیم هم ایده‌های مختلفی دارند. برخی می‌گویند که تعلل موجب اتفاقاتی مثل رفتن در لیست سیاه و… می‌شود که برای کشور هزینه دارد و حل و فصل آن نیز موجب هزینه‌های بیشتر است. گروه دیگری هم می‌گویند که سرعت عمل با توجه به شرایط خاص ما در منطقه و جهان می‌تواند برای ما هزینه‌هایی ایجاد کند.»
مخالفت‌های غیرشفاف
این نماینده پیشین مجلس در پاسخ به اینکه بررسی دوباره در مجمع تشخیص مصلحت نظام امید به تصویب لوایح را افزایش می‌دهد یا خیر؟ گفت: «طبیعتا وقتی این تصمیم در مجلس گرفته نشده و به مجمع می‌رسد، ما از نظر پخش مذاکرات و… با فقر اطلاعات مواجه هستیم. اگر در مجلس تصمیم‌گیری می‌شد لااقل ما ادله مخالفان را می‌شنیدیم اما به لحاظ آنکه مذاکرات در مجمع علنی و شفاف نیست، در این زمینه اطلاعی نداریم. تا وقتی که از لجستیک طرح مسائل باخبر نیستیم و هیچ طبقه‌ای از مردم از تصمیمات درون‌مجمعی مطلع نیستند، از ادله مخالفان باخبر نیستیم.»وی افزود: «مثلا آیا مخالفان نوعا با سازمان‌ها و قواعد بین‌المللی مخالف هستند یا اینکه در این مورد خاص مخالف هستند؟ یا این مورد را با اشکالی روبه‌رو می‌بینند؟» ندیمی تاکید کرد: «وقتی یک کشور با جهان دادوستد دارد، یعنی کالاها و محصولاتی از جمله نفتی و غیرنفتی را می‌فروشد و کالاها و محصولاتی را به تناسب نیازهای خود وارد می‌کند، نمی‌تواند مسائل خود را حل کند. مثلا فکر می‌کردیم که بتوانیم با روابط با کشورهایی مثل روسیه و چین و هند بخشی از مقاومت منفی خود را در مقابل غرب و آمریکا ایفا کنیم اما الان می‌بینیم که آنها هم دچار مشکل شده‌اند یا برای اینکه مشکل‌دار نشوند در رابطه با FATF حرفی دارند. در این شرایط باید تکلیف معلوم شود. اگر قرار است ما با این کشورها هم قرارداد نداشته باشیم، باید مشخص شود.»
این نماینده پیشین مجلس ادامه داد: «ممکن است یک وقتی بگوییم حتی به همکاری با چین و روسیه و هند هم نیاز نداریم. در واقع با رویکردهای مختلفی مواجه هستیم. متاسفانه در این جریان هر اظهارنظر مثبتی برای پیشبرد مساله خیلی زود با انگ غرب‌زدگی و… مواجه می‌شود در حالی که مساله منافع ملی است.»
منافع ملی
مشاور نوبخت در سازمان برنامه و بودجه تاکید کرد: «ما در رابطه با مصالح و منافع ملی باید پاسخ دهیم که آیا عبور از این سازمان‌ها به نفع کشور است یا نیست؟ برخی ادله می‌آورند که به نفع کشور است و می‌گویند که ما دادوستد بین‌المللی داریم و همه نباید از بده‌بستان‌های ما باخبر باشند چون در تحریم هستیم و… . یک طرف دیگر هم می‌گویند که ما ضرر و عدم نفع خود را محاسبه کنیم. به این معنا که هرچه قرارداد با روسیه و چین و هند و… دیرتر عملیاتی شود زمان را از دست داده و ضرر می‌کنیم، ضمن اینکه معلوم نیست بعدا با همین شرایط بتوانیم توافق کنیم.»وی خاطرنشان کرد: «مساله عدم نفع نیز مطرح است. بالاخره کشور بحران‌های مالی، پولی، ارزی و… دارد. دیر یا زود با این روش‌ها به خاطر عدم ورود بسیاری از کالاها با مشکل مواجه خواهیم شد. مشکلات ما با همسایگان این بحران‌ها را تشدید کرده است. مثلا الان مثل سابق نمی‌توانیم از گذر امارات عبور کنیم. برخی هم که اخیرا تلاش می‌کردند تعامل با ترکیه به هم بخورد. چنین شرایطی حتما مدیریت را تحت شعاع قرار می‌دهد.»
ندیمی در پایان گفت: «اولین پاسخی که مخالفان FATF باید بدهند و تا کنون نداده‌اند این است که ضرر ما و عدم نفع ما در این زمینه چیست؟ تا کی می‌توان کشور را با هزینه بالا اداره کرد؟ خیلی‌ها برای ریاست‌جمهوری حرف‌هایی می‌زنند که انگار پولی دارند که خرج کنند و در عین حال بودجه را بیش‌نمایی تلقی می‌کنند! همین بودجه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که واقعیت آن چیزی است که کاندیداهای ریاست‌جمهوری می‌گویند. واقعیت آن است که آن پولی که می‌گویند وجود ندارد و برای همین هم بودجه را بیش‌نمایی می‌دانند. معنای حرف این است که ما در این زمینه با پارادوکس‌هایی مواجه هستیم که متاسفانه آنان را حل نکرده‌ایم.»
انتظار انعطاف
حل کردن پارادوکس‌ها و یا هر اقدام دیگری که لازم است باید خیلی زود محقق شود زیرا آنطور که کارشناسان امر می‌گویند، ادامه کار و مدیریت کشور در شرایط فعلی هر روز سخت‌تر می‌شود. انتظار می‌رود، حالا که مقام معظم رهبری با در نظر گرفتن ادله دولت در نامه به ایشان، یک شانس دیگر به لوایح چهارگانه داده و زمان رسیدگی را تمدید کرده‌اند، اعضای مجمع نیز دست از رویکرد پیشین خود برداشته و با انعطاف بیشتری به موضوع بنگرند.