به اعتقاد کارشناسان؛ اشتغالزایی، افزایش حضور سرمایه‌گذاران در منطقه به دلیل معافیت‌های گمرکی و سود بازرگانی، رفع مشکل بیکاری، توسعه صادرات، افزایش مراودات بازرگانی با کشورهای همسایه، ایجاد بازارهای تجاری و صنعتی مشترک با همسایگان از جمله مزایای ایجاد مناطق آزاد تجاری ، صنعتی در مناطق محروم و مرزی کشور است.
منطقه آزاد محدوده حراست شده بندری و غیربندری است که از شمول برخی از مقررات جاری کشور متبوع خارج بوده و با بهره‌گیری از مزایایی نظیر معافیت های مالیاتی ، بخشودگی سود و عوارض گمرکی ، نبود تشریفات زائد ارزی ، اداری و مقررات دست و پاگیر و همچنین سهولت و تسریع در فرآیندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه سرزمین اصلی کمک می‌کند.
در منطقه آزاد صادرات کالا و جذب سرمایه‌های خارجی به طور کامل آزاد بوده و با راهکارهای بسیار تسهیل کننده‌ای برای صادرات و جذب سرمایه‌های خارجی از طریق این مناطق ، دولت‌ها سعی می‌کنند زمینه‌های مناسب را برای سرمایه‌گذاری و توسعه صادرات و کسب درآمدهای ارزی به وجود آورد.
بهره‌گیری از قانون مزیت ارزش افزوده برای واحدهای تولیدی منطقه ، آزادی کامل ورود و خروج سرمایه و سود حاصل از فعالیت های اقتصادی ، مقررات صادرات و واردات و امور گمرکی خاص در منطقه آزاد و بی نیازی به صدور روادید (ویزا) برای ورود و خروج اتباع خارجی از مبادی ورودی و خروجی مجاز منطقه از دیگر مزایای مناطق آزاد محسوب می‌شود.
همچنین برخورداری از انواع معافیت‌های مالیاتی ، امکان ورود ماشین‌آلات و قطعات و مواد اولیه برای صنایع منطقه بدون عوارض گمرکی از دیگر مزایای چشمگیر مناطق آزاد است.
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی و موسسات اعم از ایرانی و خارجی و سازمان‌های بین‌المللی طبق مقررات مناطق آزاد می‌توانند به طور مستقل یا با مشارکت سازمان و شرکت‌های تابعه آن یا با مشارکت یکدیگر در مناطق آزاد سرمایه‌گذاری کنند.
منطقه آزاد تجاری، صنعتی موتور محرکه اقتصاد در حال رونق استان اردبیل
استان اردبیل با توجه به وضعیت خاص جغرافیای خود و داشتن مرزهای طولانی با جمهوری آذربایجان و در نتیجه نزدیکی به بازار قفقاز و روسیه دارای ظرفیت خاصی برای توسعه است، تجارت خارجی و بالطبع گسترش صنایع صادرات محور از مولفه‌های اساسی توسعه منطقه می‌باشد و در این میان ایجاد منطقه آزاد تجاری، صنعتی نیز نقش موثری در رونق این بخش از اقتصاد و در نتیجه توسعه متوازن استان خواهد داشت.
اکبر بهنامجو استاندار اردبیل با تاکید بر اینکه راه‌اندازی مناطق آزاد تجاری و صنعتی باید در مناطق مرزی در اولویت اجرایی قرار گیرد، گفت: این مناطق که در مسیر توسعه به دلایل مختلف محروم مانده و از دیگر استان‌های برخوردار عقب مانده‌اند می‌بایست از مزایای مناطق آزاد در جهت توسعه متوازن و کاستن از فاصله با دیگر مناطق برخوردار کشور بهره‌مند شوند.
وی تاکید کرد که راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری و صنعتی، استان اردبیل را از بن‌بست خارج کرده و توسعه همه جانبه آن را رقم خواهد زد، با راه‌اندازی منطقه آزاد علاوه بر رونق تولید و اشتغال، مراودات اقتصادی و تجاری با جمهوری آذربایجان بیشتر شده و احداث و اتصال خط ریلی به این کشور نیز به گسترش مبادلات تجاری و اقتصادی کمک خواهد کرد.
بهنامجو اظهارکرد: ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی استان اردبیل با توجه به پتانسیل کشاورزی، صنعتی،گردشگری و داشتن مرز مشترک با جمهوری آذربایجان برای ایجاد منطقه آزاد تجاری توجیه‌پذیر است.
استاندار اردبیل با بیان اینکه این استان ظرفیت و استعداد ویژه‌ای در زمینه ایجاد منطقه آزادتجاری ، صنعتی دارد ابرازامیدورای کرد که مجمع تشخیص مصلحت نگاه مثبتی به لایحه ارجاعی ایجاد مناطق آزاد داشته باشد و با تصویب آن به رونق اقتصادی این استان مرزی کمک کند.
ارژنگ عزیزی ، معاون اقتصادی استاندار اردبیل هم ایجاد منطقه آزاد تجاری، صنعتی اردبیل را ضرورت انکارناپذیر در توسعه اقتصادی این استان دانست و گفت: تحقق منطقه آزاد تجاری برای استان امتیازات ویژه‌ای در پی‌داشته و بی‌شک شاهد رشد اقتصادی در تمام حوزه‌ها خواهیم بود.
وی افزود: هر منطقه‌ای که داخل منطقه آزاد تجاری قرار می‌گیرد باید دارای مزیت‌های ویژه و توجیه اقتصادی باشد و در این راستا ۸۷ هزار هکتار از منطقه مغان مابین کانال مغان و سد خداآفرین در شمال استان اردبیل برای این منطقه در نظر گرفته شده است.
عزیزی ایجاد دانشگاه کشاورزی، ایجاد پایانه‌های صادراتی و راه‌اندازی خوشه‌های صنعتی و کمپینگ بین‌المللی، توسعه پیست اسکی آلوارس، ایجاد مراکز نمایشگاهی و تجاری و بیمارستان را در بحث منطقه آزاد تجاری از جمله موارد پیش‌بینی شده در این منطقه برشمرد.
بخش خصوصی و نقش منطقه آزاد تجاری در پویایی اقتصاد استان اردبیل
کارشناسان معتقدند که یکی از تاثیرات مهم ایجاد مناطق تجاری، صنعتی رغبت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این مناطق با توجه به برخی امتیازات و معافیت‌ها و نیز دستیابی راحت به بازارهای خارجی است و این مزیت برای استان اردبیل نیز وجود دارد که در صورت تصویب لایحه ایجاد مناطق آزاد از فرصت حضور صاحبان سرمایه و تجار قدرتمند داخلی و خارجی و در نتیجه حرکت به سمت توسعه اقتصادی بهره گیرد.
حسین پیرموذن ، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی اردبیل گفت: ایجاد منطقه آزاد تجاری، صنعتی فرصتی برای سرریز سرمایه‌ها و رفع محرومیت در استان است چون تجربه نشان داده با ایجاد منطقه آزاد تجاری حداقل در بخش سفرهای داخلی جریان جابجایی مسافران کاملا معنادار تغییر می‌کند.
او بیان کرد: ما نیازمند استفاده از تکنولوژی‌های جدید، اشتغالزایی، ایجاد ارزش افزوده در بخش‌های مختلف اقتصادی و جذب سرمایه هستیم و امتیازات منطقه آزاد تجاری و صنعتی همه را برای استان فراهم می‌کند.
وی تاکید کرد: از طرفی محرومیت اردبیل زمانی برداشته خواهد شد که این استان وارد بازارهای تجاری بین‌المللی شود و منطقه آزاد می‌تواند این مهم را تحقق بخشد.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی اردبیل افزود: این استان در بخش‌های مختلف بازرگانی، صنعت، معدن، گردشگری و کشاورزی ظرفیت‌های کم‌نظیری دارد که با راه‌اندازی منطقه آزاد می‌توان به توسعه پایدار دست یافت.
وی با بیان اینکه خلاء قانونی در راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری، صنعتی در اردبیل وجود ندارد و این استان بهترین مکان برای راه‌اندازی این منطقه می‌باشد،گفت: راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری و صنعتی یکی از مطالبات اصلی مردم از مسئولان کشوری بویژه مجمع تشخیص مصلحت است.
پیرموذن با بیان اینکه اردبیل بزرگترین منطقه مرزی برای تبادلات اقتصادی با جمهوری آذربایجان و قفقاز است، افزود: با وجود مشکلات ایجاد شده ناشی از شیوع کرونا، میزان صادرات استان نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته که این نشان می‌دهد که مبادلات اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه رو به توسعه بوده و با ایجاد منطقه آزاد تجاری، اردبیل توان صادرات محصولات کشاورزی به میزان سه میلون تن و محصولات تولیدی دیگر را دارد.
نگاه مثبت مجلس به ایجاد منطقه آزاد تجاری ، صنعتی در استان اردبیل
نمایندگان استان اردبیل در مجلس شورای اسلامی هم می‌گویند که نگاه دولت و مجلس به ایجاد مناطق آزاد تجاری و صنعتی مثبت بوده و همراهی خوبی برای ارائه و تصویب در مجلس دهم و تداوم آن در مجلس یازدهم داشته‌اند و مجمع تشخیص مصلحت باید به مطالبه مردم در این زمینه بویژه در این استان توجه کرده و به نفع مردم رای دهد.
صدیف بدری ، نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی گفت: ایجاد منطقه آزاد تجاری و صنعتی به مطالبه اصلی مردم تبدیل شده و متتظریم در مجمع تشخیص مصلحت نظام بصورت نهایی تایید شود.
وی افزود: در مجلس دهم پیگیری‌های لازم برای نهایی شدن صورت گرفت ولی به دلایل مختلف ایراداتی از سوی شورای نگهبان مطرح شد که برای بررسی بیشتر به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده شد.
او با بیان اینکه با راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری توان صادرات محصولات کشاورزی به میزان سه میلون تن در استان اردبیل افزایش خواهد یافت، افزود: منطقه آزاد تجاری، صنعتی یکی از مهمترین زیرساخت‌های توسعه استان اردبیل بوده و با ایجاد آن شاهد توسعه استان، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی خواهیم بود.
نماینده مردم اردبیل ، نیر ، نمین و سرعین در مجلس شورای بیان کرد: منطقه آزاد تجاری، صنعتی برای استان های مرزی و کمتر توسعه یافته به عنوان یک محرک قوی رشد و توسعه است و امیدواریم با تصویب قطعی این منطقه شاهد پیشرفت استان اردبیل باشیم.
بدری ادامه داد: هرچند پیش‌بینی ما بر این است که این لایحه در مجمع تشخیص مصلحت نظام تایید بشود ولی در صورت تایید نشدن می‌توان الحاق منطقه آزاد استان اردبیل را به منطقه آزاد ارس پیگیری کرد.
حجت‌الاسلام سیدکاظم موسوی دیگر نماینده اردبیل،نیر ،نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی هم گفت: نمایندگان استان اردبیل در مجلس پیگیر تصویب لایحه مناطق آزاد در مجمع تشخیص مصلحت هستند.
وی از بالا بودن احتمال تصویب لایحه مناطق آزاد تجاری ، صنعتی در مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داد و گفت: رایزنی‌های لازم در این زمینه با مسئولان مربوطه در حال انجام است و امیدواریم مورد توجه واقع شود.
موسوی با اشاره به تلاش‌ها و رایزنی‌های انجام یافته با برخی اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام که مخالف لایحه مذکور بودند، گفت: خوشبختانه رضایت تعدادی از آنان جلب شده و امید می‌رود در این زمینه شاهد اتفاقات خوبی در استان باشیم.
وی اضافه کرد: منطقه آزاد تجاری، صنعتی یک امتیاز ویژه برای منطقه محسوب می‌شود و به همین دلیل نیاز است در این زمینه با برنامه‌ریزی‌های اساسی مشکلات مربوطه برطرف و توسعه استان حتمی شود که درصدد دستیابی به اهداف مورد نظر در این زمینه هستیم.
موسوی ادامه داد: این استان ظرفیت‌های مطلوبی در توسعه منطقه آزاد تجاری، صنعتی دارد و به همین منظور امید می‌رود مسئولان و دستگاه‌های مربوطه در راستای تصویب مناطق آزاد تجاری استان نهایت تلاش خود را انجام دهند تا از این بابت مشکلی باقی نماند.
وی اظهارکرد: اهمیت به توسعه مناطق آزاد تجاری یکی از برنامه‌های اساسی ما در تحقق شعار سال مبنی بر جهش تولید است به شرطی که بتوانیم با مشارکت‌ها و همکاری‌های همه‌جانبه زمینه توسعه و پیشرفت منطقه را فراهم و در دستیابی به اهداف مورد نظر موفق عمل کنیم.
استان اردبیل دارای ۳۸۰ کیلومتر مرز خشکی با جمهوری آذربایجان بوده و چهار شهرستان در این استان در طول ۲۸۲.۵ کیلومتر با جمهوری آذربایجان هم مرز است. در ۱۵۹ کیلومتر از این مرز، رودهای ارس و بالهارود جریان دارند.
این استان قابلیت بیشتری در زراعت و باغبانی دارد و راه اندازی منطقه آزاد تجاری در این استان توسعه و رونق کشاورزی را رقم خواهد زد، استان اردبیل دارای ۲۲۵ هزار هکتار اراضی آبی، ۵۱۵ هزار هکتار اراضی دیم و ۳۸ هزار هکتار اراضی باغی است و سالانه بیش از ۴.۵ میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی را تولید می‌کند.
اردبیل در تولید بسیاری از ارقام از جمله رتبه اول تولید عدس، رتبه اول تولید کلزا، رتبه دوم تولید سیب زمینی، رتبه سوم تولید عسل، رتبه پنجم تولید چغندر قند، رتبه هفتم تولید حبوبات و رتبه هفتم تولید گندم و جو کشور را دارد.
گزارش: یعقوب شاددل