به گزارش روز یکشنبه خبرنگار سلامت ایرنا، حدود ۲۵۰ هزار پرستار از دانشجو تا بازنشسته در کشور داریم که ۱۴۵ هزار نفر از آنها در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، ۳۰ هزار نفر در مراکز تامین اجتماعی و ۲۰ هزار نفر در مراکز خدمات مراقبت در منزل فعال هستند.
همچنین ۱۹۵ دانشکده پرستاری با ۶۰ هزار دانشجو داریم و با این حال، مهم‌ترین مشکل جامعه پرستاری همچنان کمبود شدید نیرو است.
محمد میرزابیگی رییس سازمان نظام پرستاری در این زمینه گفت: برای حدود ۱۷۰ هزار تخت بیمارستانی در کشور فقط ۱۴۵ هزار پرستار شاغل داریم و نسبت پرستار به تخت در کشور حدود هشت دهم است. این نسبت باید به حدود ۲.۵ پرستار به ازای هر تخت برسد و بنابراین تعداد پرستاران شاغل در بیمارستان‌های کشور هم باید ۲.۵ برابر شود تا به شرایط استاندارد برسیم.
فشار به پرستاران به علت کمبود نیرو
دوران شیوع کووید ۱۹ علاوه بر نمایان کردن مشکل کمبود نیروی پرستاری، تحمیل بار اضافی به پرستاران را هم ثابت کرد. ابتلای پرستاران به ویروس کرونا، شیفت‌های طولانی، آسیب‌های روانی و جسمی به پرستاران دقیقا حاصل مستقیم و غیرمستقیم کمبود نیرو است.
بر اساس آمارهای سازمان نظام پرستاری، از حدود ۱۴۵ هزار پرستار مشغول در بالین، ۶۰ هزار نفر به ویروس کرونا مبتلا شده و ۶ هزار پرستار در قرنطینه هستند یا استعلاجی گرفته‌اند و همچنین حدود ۱۰۰ پرستار بر اثر ابتلا به کووید ۱۹ جان باخته‌اند.
هرچند آمارهای معاونت پرستاری وزارت بهداشت در این زمینه قدری کمتر است و بر اساس این آمارها، از ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور، حدود ۴۵ هزار پرستار به کووید ۱۹ مبتلا شده‌اند.
میرزابیگی اظهار کرد: پرستاران برای فعالیت مناسب در بالین با مشکلات زیادی مواجه هستند. از طرفی نیاز به انگیزه و تجهیزات کافی دارند و از طرفی کمبود نیرو به عنوان یک دغدغه اصلی باعث آزار پرستاران می‌شود.
تکلیف مجوز استخدام پرستار چه شد؟
هرچند مجوزهای استخدام نیرو برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شده، اما گاهی این مجوزها به نام پرستار گرفته می‌شود و به کام گروه‌های دیگر خرج می‌شود. این در شرایطی است که نیاز نظام سلامت به پرستار قابل کتمان نیست.
مریم حضرتی معاون پرستاری وزارت بهداشت در این زمینه گفت: بر اساس استانداردها باید به ازای هر تخت، ۲.۵ پرستار داشته باشیم، اما اکنون این میزان حدود ۱.۱ است و تعداد پرستاران باید بیش از دو برابر شود تا به وضعیت استاندارد برسیم.
معاون وزیر بهداشت افزود: البته سال گذشته تاکنون حدود ۱۰ هزار پرستار استخدام شدند، ولی این استخدام، کمبود نیروی پرستاری را جبران نکرد. با پیگیری‌های انجام شده، مجوز استخدام ۳۰ هزار نفر دیگر در وزارت بهداشت گرفته شده که امیدواریم حداقل ۵۰ درصد از این مجوز برای استخدام پرستاران اختصاص پیدا کند تا بخشی از کمبود نیروی پرستاری جبران شود.
میرزابیگی رییس سازمان نظام پرستاری نیز در این رابطه بیان کرد: مجوزهایی برای استخدام پرستار گرفته شده است. یک مجوز استخدام هفت هزار نفری و یک مجوز استخدام ۳۰ هزار نفری گرفته شده که اجرای آن در راه است و امیدواریم هرچه زودتر محقق شود. زیرا پرستاران در شرایط بسیار سختی مشغول به کار هستند.
وی افزود: کمبود پرستار در حالی به یک مشکل جدی تبدیل شده که هر سال حدود پنج هزار پرستار بازنشسته می‌شوند و استخدام‌های منظم برای جایگزینی این نیروها وجود ندارد. از طرفی در سال‌های اخیر حدود ۳۰ هزار تخت بیمارستانی در کشور ایجاد شده، اما برای این تخت‌های جدید، نیروی پرستار اضافه نشده و در واقع برای تخت‌ها به فکر پرستار نبودیم.
میرزابیگی ادامه داد: اگر روند افزایش تخت بیمارستانی و بازنشستگی پرستاران بدون جایگزینی نیرو ادامه پیدا کند، فاصله کمبود نیروی پرستار به نسبت نیاز کشور روز به روز بیشتر می‌شود و بیش از همه، بیماران آسیب می‌بینند.
داستان بر زمین مانده نظام پرداخت
نظام پرداخت همواره یکی از آن مشکلات چالش بر انگیز نظام سلامت بوده و تاکنون حل نشده است. در همه سال‌های اخیر، نظام پرداخت فی فور سرویس با انتقادات فراوانی همراه بوده و بسیاری از کارشناسان اقتصاد سلامت اعتقاد دارند که باید به سمت نظام پرداخت مبتنی بر عملکرد یا DRG حرکت کرد.
رییس کل سازمان نظام پرستاری در این زمینه گفت: جلسه‌های متعددی در زمینه اصلاح نظام پرداخت با وزیر بهداشت داشته‌ایم و سال گذشته در دیدار پرستاران با مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع تاکید و قرار شد نظام پرداخت بر اساس نرم افزار قاصدک که کارایی ندارد برچیده شود. با وجود این‌که این سیستم در بسیاری از مراکز حذف شده، اما هنوز در برخی مراکز فعال است.
وی ادامه داد: نظام پرداخت فی فور سرویس یا پرداخت بر اساس خدمت نیز یک نظام پرداخت ناکارآمد برای کادر درمان محسوب می‌شود و باید اصلاح شود. در شرایطی که پرستاران پرکارترین روزهای شغلی خود را در مبارزه با ناشناخته‌ترین بیماری قرن سپری می‌کنند، به علت کاهش درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها به یک پنجم دوران قبل از کرونا، کارانه پرستاران نیز کاهش پیدا کرده است.
میرزابیگی اظهار کرد: نظام پرداخت فی فور سرویس در بخش بهداشت و درمان کشور عادلانه نیست و باید هرچه زودتر تغییر کند. باید به سمت باز توزیع عادلانه منابع حرکت کنیم. این موضوع فقط دغدغه پرستاران نیست و شامل حال همه کادر بهداشت و درمان کشور است. نظام پرداخت باید در ایجاد انگیزه بین نیروها نقش ایفا کند.
قانون اجرا نشده تعرفه گذاری خدمات پرستاری
ماجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری هم یکی از آن چالش‌های قدیمی در حوزه پرستاری است. قانون مصوبه مجلس که همچنان در انتظار اجرا مانده و هر سال بهانه‌ای برای عدم اجرای آن ایجاد شده است. هرچند به نظر می‌رسد که اگر نظام پرداخت به سمت مبتنی بر عملکرد یا DRG تغییر کند، می‌توان از خیر اجرای این قانون هم گذشت.
حضرتی معاون پرستاری وزارت بهداشت در این زمینه گفت: معاونت پرستاری به وظیفه خود برای اجرای این قانون عمل کرده است. تعرفه‌های خدمات پرستاری و بسته‌های خدمتی آن تعریف شده و برای تصویب به شورای عالی بیمه سلامت، سازمان برنامه و بودجه، معاونت درمان، معاونت توسعه وزارت بهداشت ارسال شده و امیدواریم این قانون به مرحله اجرا برسد.
حمید رضا عزیزی معاون پشتیبانی سازمان نظام پرستاری هم در این زمینه به خبرنگار سلامت ایرنا بیان کرد: پرستاران این انتظار را دارند که هر چه زودتر نظام پرداخت بخش سلامت اصلاح شود. اگر قرار است نظام تعرفه گذاری به شکل کنونی ادامه یابد، باید قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری نیز که بیش از یک دهه از تصویب آن در مجلس گذشته نیز اجرا شود. البته نظام‌های پرداخت نوین و مطلوب‌تر از نظام تعرفه‌ای هم وجود دارد که اگر مسئولان اراده کنند، می‌توانند در یک بازه زمانی کوتاه نسبت به اجرای آن برای همه گروه‌های شاغل در نظام سلامت اقدام کنند.
به هر حال به نظر می‌رسد پرستاران علاوه بر تقدیر و تشویق و همراهی جامعه، نیازمند توجه ساختاری و بنیادی به وضعیت خود هستند. این‌که در هر دوره فقط برخی قول‌ها به پرستاران داده شود، اما در مرحله اجرا به نتیجه نرسد، حاصلی جز خستگی برای این بخش از نیروهای نظام سلامت نخواهد داشت. پرستارانی که در دوران شیوع ویروس کرونا بیشتر از همیشه در کانون توجه قرار گرفته و عاشقی کردن آنها برای نجات جان بیماران کرونایی به اثبات رسیده است. دو موضوع اساسی کمبود نیرو و تغییر نظام پرداخت باید در اولویت زمانی و اجرایی قرار بگیرد تا حداقل روز پرستار ۱۴۰۰ بتوانیم از برطرف شدن بخش زیادی از مشکلات پرستاران بنویسیم.
از: امیر پروسنان