به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، «سعید خطیب‌زاده» صبح امروز در نشست خبری هفتگی خود با اصحاب رسانه که به شکل مجازی برگزار شد، با تبریک ولادت حضرت زینب (س) و روز پرستار و همچنین شب یلدا، با تشریح تحولات سیاست خارجی در یک هفته گذشته گفت: امروز ساعت ۱۱:۳۰ صبح نشست غیررسمی وزرای امور خارجه عضو برجام به صورت ویدئوکنفرانس برگزار می‌شود. این نشست به موضوعات ویژه برجامی متمرکز نیست، بلکه مجموعه تحولات چند ماه گذشته درآن بررسی خواهد شد.
وی ادامه داد: در روز چهارشنبه معاون نخست‌وزیر آذربایجان به تهران سفر خواهد کرد. همچنین روز شنبه افتتاح دومین نقطه مرزی میان ایران و پاکستان را شاهد بودیم که یک تحول عمده بعد از افتتاح پروژه خواف- هرات است که نشان از توجه ویژه ایران به همسایگان است.
این دیپلمات با اشاره به گفت‌وگوی تلفنی ظریف با وزرای خارجه پرتغال و سوئد درباره تحولات منطقه‌ای، بین‌المللی و دوجانبه اظهار داشت: همچنین هفته گذشته شاهد احضار سفرای آلمان و فرانسه بودیم. علاوه بر این وزرای امور خارجه ایران و ترکیه پیرو صحبت‌های انجام شده در باکو گفت‌وگو کردند.
وی با اشاره به سفر جمعه گذشته سید عباس عراقچی به افغانستان و عمان گفت: سند همکاری‌های جامع ایران و افغانستان به نقطه قابل قبولی رسیده است.
درباره برجام مذاکره مجدد نمی‌کنیم
خطیب‌زاده درباره اظهارات اخیر وزیر امور خارجه روسیه درباره آمادگی ایران برای گفت‌وگوهای غیربرجامی تصریح کرد: آنچه وزارت امور خارجه به صورت مداوم و بدون گسست پیامی اعلام کرده، این است که برجام موضوعی است که روند خود را داشته، مذاکره شده، امضا و نهایی شده است و نمی‌شود آن را باز کرد. قطعنامه ۲۲۳۱ روشن است.
وی با بیان اینکه برخی علاقه‌مند به تغییرات هستند، خاطرنشان کرد: گفته‌ایم برجام مذاکره مجدد نمی‌شود و طرف‌ها به تعهداتشان بازگردند. درخصوص موضوعات فرعی دیگر هم ایران با مقاومت حداکثری خود نشان داد در امنیت ملی و مصالح عالی‌اش با کسی مذاکره نمی‌کند. بنابراین این گمانه‌زنی‌ها منطبق با واقعیت‌ها نیست. ایران اولویت‌های دفاعی خود را دارد و براساس آن عمل می‌کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین درباره سفر وزیر نفت به روسیه و برخی اظهار نظرها مبنی بر فروش نفت ۴.۵ میلیون بشکه نفت ایران به روسیه ابراز داشت: من این جزییات را نشنیدم و بعید می‌دانم به این تعداد هم باشد. البته چنین رفت و آمدهایی مرسوم است. سهم ایران در فروش نفت مشخص است و ایران سعی می‌کند سهم خود را تضمین و حقوق خود را بازبگیرد.
باید چهارچوب فنی روابط ایران و آژانس حفظ شود
خطیب‌زاده درباره اظهارات اخیر مدیرکل آژانس درباره برجام اروپا بیان کرد: روابط ایران و آژانس فنی است که باید این روابط در این چارچوب حفظ شود. هر وقت آژانس نگاه فنی به روابط داشته، روابط مشخص و عملگرایانه بوده است.
وی ادامه داد: گروسی گفته منظورش چیزی نیست که برداشت شده است و ما تفسیر خودشان را می‌پذیریم ولی توصیه ما به آژانس است که خود را از مسائل و فشارهای سیاسی دور نگه دارد تا هم شان و وزن آژانس حفظ شود و هم همکاری‌های فنی ایران و آژانس حفظ شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره اظهارات اخیر وزیر خارجه کانادا درباره سقوط هواپیمای اوکراینی یادآور شد: در مورد واقعه ناگوار، سانحه هواپیمای اوکراینی همه نهادهای جمهوری اسلامی و وزارت امور خارجه داغدار هستند. آنها همه فرزند ملت هستند و شب و روزی نیست که در اندوه این ماجرا ناراحت نباشیم. وزارت امور خارجه هم در بالاترین سطح به دنبال روشن شدن ابعاد ماجرا بود.
بررسی پرونده هواپیمای اوکراینی به تاخیر نیفتاده است
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه با بیان اینکه تمامی مراحل بررسی توسط مراکز فنی و قضایی در حال پیگیری است، عنوان کرد: به رغم تمامی غم و اندوه ناشی از این حادثه، نهادهای جمهوری اسلامی این ماجرا را پیگیری کردند و بررسی این پرونده عقب نیفتاده است. امروز و فردا هم گزارش فنی این ماجرا به صورت برخط منتشر می‌شود.
خطیب‌زاده با بیان اینکه وزارت امور خارجه تلاش می‌کند کار با نهایت شفافیت جلو برود، گفت: اظهارات مداخله‌جویانه و غیرقابل قبول از روز اول توسط مقامات کانادایی مطرح بوده است و آنها بیشترین سنگ‌اندازی را کردند در حالی که جایگاه حقوقی مشخصی ندارند و اظهارات و اقدامات آنها سیاست‌زده است. متاسفم از این که سیاسیون سیاست‌زده کانادا می‌خواهند از غم برای خودشان تجارت کنند.
کانادا بیشتری همراهی را در عدم رسیدن دارو به دست مردم ایران داشته است
وی افزود: به وزیر امور خارجه و دولت کانادا هشدار می‌دهم پاسخگوی اقدامات خود باشند. آنها در همراهی با رژیم کاح سفید بیشترین همراهی را برای دارو نرسیدن به ملت ایران داشته‌اند. وزیر امور خارجه و دولت کانادا را به ادب دیپلماتیک و شناختن حد و شان خود دعوت می‌کنم وگرنه پاسخ متفاوتی دریافت خواهند کرد.
خطیب‌زاده در پاسخ به سوالی درباره افتتاح دومین گذرگاه مرزی ایران و پاکستان بیان کرد: یکی از اولویت‌های ما حسن همسایگی بوده است و در این چارچوب پروژه‌های مهمی را طراحی کرده‌ایم. در مرزهای غربی مرزهای فعالی داشتیم ولی با پاکستان تنها یک مرز فعال داشتیم. این مسئله در سفر وزیر امور خارجه به پاکستان مطرح و مصوب شد. این گذرگاه هم مسیر میان ایران و پاکستان را کوتاه‌تر می‌کند و هم در توسعه نوار مرزی و ایجاد امنیت و ثبات و توسعه کلیدی خواهد داشت.
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه این راه در مرزهای شرقی ادامه می‌دهیم،گفت: امیدواریم در این مسیر روابط تجاری منطقه ای خود را به سطح قابل قبولی برسانیم.در منطقه مراودات تجاری داریم که تا قبل وجود نداشت.
وی درباره وضعیت شهروند ایرانی که در غزه زندگی می‌کند و خواستار بازگشت به ایران شده است، یادآور شد: یک اصل اساسی وجود دارد و آن این است که تمام ایرانیان حق قانونی دارند که گذرنامه و شناسنامه ایرانی داشته باشد. این حق را کسی نمی‌تواند از آنها سلب کند. البته باید اثبات کنند که ایرانی هستند. مسیر کنسولی در این باره شناخته شده است. ممنوعیتی برای دریافت گذرنامه نداریم.
خطیب‌زاده درباره اظهارات اخیر جک سالیوان مبنی بر شروط آمریکا برای بازگشت به آمریکا عنوان کرد: اظهارات سالیوان را باید دقیق ببینم. آمریکا ناقض فاحش تعهدات خود ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ است و باید به تعهداتش در برجام برگردد. این بازگشت را باید در عمل ببینیم و فقط در حرف نباشد. اگر طرف مقابل به تعهدات خود بازگردد، ما هم از کاهش تعهدات بازخواهیم گشت.
درباره واکسن کرونا تصمیم‌گیر نهایی وزارت بهداشت است
وی درباره آخرین تلاش‌ها برای خرید واکسن کرونا هم گفت: وزارت خارجه در حوزه‌های اینچینی مسئولیت مشخصی دارد و آن، این است که دستگاه‌های مسئول کار خود را به درستی انجام دهند. در مورد کرونا، رییس‌جمهوری هر هفته مسئله را پیگیری می‌کنند. موضوع واکسن از مجاری مختلف پیگیری شده است. البته وزارت بهداشت باید خودشان توضیح دهند. مسیرهایی که وزارت بهداشت از ما خواسته، بدون وقفه همگی انجام شده و حتی توصیه‌هایی هم داشتیم.
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه اضافه کرد: در موضوع واکسن، در سفرهای آقای ظریف این مسئله با اولویت مطرح شده است مانند کوبا و چین. البته خرید واکسن از کوواکس هم پیگیری می‌شود تا واکسن به دست مردم برسد. البته تصمیم‌گیر نهایی وزارت بهداشت است.
خطیب‌زاده در مورد سفر ظریف به باکو هم اظهار داشت: سفر وزیر امور خارجه منطقه‌ای بود و قطعا انجام می‌شود. البته باید مقدمات آن فراهم شود ولی انجام نشدن آن موجب قطع ارتباطات و تماس‌ها نشده است. امیدواریم با درک شرایط مسیری که آغاز شده، ادامه یابد.
وی با اشاره به سفر معاون نخست‌وزیر آذربایجان به تهران تصریح کرد: علاوه بر مباحث جدی مرزی با جمهوری آذربایجان، تاسیسات مشترکی در مورد شهرهای آزاد شده داریم و این سفر حائز اهمیت است که درباره این مسائل به توافقات ابتدایی برسیم.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در خصوص کارشکنی کشورهای منطقه‌ای درباره آینده برجام بیان کرد: ایران با ۱۵ کشور از شمال، غرب، شرق و خلیج فارس همسایه است. کشورهای منطقه همه دوست ایران هستند و روابط بسیار نزدیکی با آنها غیر از عربستان داریم. اخیرا معاون وزیر امور خارجه به عمان رفت و در مورد کویت و قطر نیز سفرهایی در پیش است. البته یکی، دو کشور سعی می‌کنند به نیابت از دیگران حرف بزنند که برای این صحبت‌ها نباید ارزشی قائل شد.
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه با بیان اینکه موضوع جدیدی برای گفت‌وگو در برجام وجود ندارد، یادآور شد: در مورد منطقه هم گفته‌ایم برخی کشورها به بازار سلاح تبدیل شده و به منبع تجاوز از شاخ آفریقا و شمال آفریقا تا یمن تبدیل شده‌اند.
خطیب زاده تصریح کرد: روزی که این روند را متوقف کرده و به این بلوغ برسند که مسائل منطقه را باید در داخل منطقه حل شود و با اجاره دادن امنیت، نمی‌توان به امنیت رسید، می‌توان در خصوص مسائل منطقه‌ای گفت‌وگو کرد.
وی با تاکید بر اینکه همواره آغوش ما نسبت به کشورهای منطقه باز بوده است، عنوان کرد: همه کشورها باید به واقعیت‌های روی زمین توجه کرده و با توجه به شان و جایگاه خود صحبت کنند. همه کشورها می‌توانند به ترتیبات پایدار منطقه‌ای برسند. فکر می‌کنیم جای نگرانی وجود ندارد و کسانی هم که نگران هستند نباید نگران باشند.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه فعالیت‌های جدیدی در سایت فردو در حال انجام شدن است، گفت: این موضوع،چیز جدیدی نیست و تمام اقدامات ما تحت نظر آژانس است. همه ساخت و سازها زیر نظر آژانس است و به آن اطلاع داده شده است.
خبرنگاری مدعی شد قالیباف برای تشریح مصوبه اخیر مجلس قصد سفر به روسیه و چین را دارد که سخنگوی وزارت امور خارجه پاسخ داد: من چنین چیزی نشنیده‌ام و چنین چیزی هم مرسوم نیست. رئیس مجلس در ظرفیت خود سفرهایی داشته است ولی من این ارتباط را نه متوجه شدم و نه شنیدم.
صدور خطابه های یکطرفه و تکراری ارزشی ندارد/ سابقه اروپا در زمینه حقوق بشر تیره و تار است
خطیب‌زاده در پاسخ به سوالی درباره قطعنامه حقوق‌بشری پارلمان اروپا علیه ایران اظهار داشت: صادر کردن خطابه‌های یکطرفه، تکراری و نخ‌نما شده، نه قابل قبول است و نه ارزشی دارد. پارلمان اروپا جا داشت نشان می‌داد که واقعا به دنبال حقوق‌بشر است.
وی با بیان اینکه به یاد ندارم پارلمان اروپا علیه آمریکا در قبال اقدامات ضد بشری‌اش علیه ایران اقدامی انجام داده باشد، تصریح کرد: آنها در رفع انسداد مسیرهایی که دارو و مواد اولیه‌ای که باید برای ایران ارسال می‌شد یا وقتی برای بیماران پروانه‌ای و سرطانی کمپانی‌های اروپایی از ارسال دارو امتناع کردند،مشاهده نکردیم که تلاش کرده باشند یا کشورهایی که در این مسیر با آمریکا همراهی کردند را محکوم کنند.
این دیپلمات ارشد سابقه طرف‌های اروپایی در موضوع حقوق‌بشر را تیره و تار دانست و خاطرنشان کرد: ما به طور قوی قطعنامه‌های گزینشی و طرفداری از کارزار ضد ایرانی و صدور قطعنامه‌های ضد ایرانی را محکوم می‌کنیم. طرف‌های اروپایی را دعوت می‌کنم از پشت نفاق بیرون آیند و ببینند خودشان به کدام یک از وظایف‌شان عمل کرده‌اند.
خطیب‌زاده درباره راه‌اندازی راه‌آهن ترکیه به چین و طرح برخی مسائل مبنی بر دور زدن ایران در این پروژه ابراز داشت: آنهایی که به جغرافیای منطقه آشنا باشند، می‌دانند که ایران همواره چهارراه رفت‌وآمد منطقه‌ای بوده است؛ از زمان باستان ایران به عنوان شاهراه شرق به غرب و همچنین شمال به جنوب مطرح بوده است.
وی با تاکید بر اینکه مزایای طبیعی ایران در حوزه ترانزیت قابل احصا نیست، بیان کرد: طبیعی است که برخی کشورها در پی متنوع‌سازی مسیرهای خود برآیند اما همواره ایران به عنوان کانون ترانزیت منطقه مطرح بوده و این قابل تغییر نیست.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی با اشاره به افتتاح اخیر راه‌آهن خواف – هرات یادآور شد: در داخل کشور نیز پیشرفت‌های قابل توجهی در این زمینه شاهد بودیم. برخی اتصالات به منطقه قفقاز و آسیای مرکزی مذاکرات خوبی صورت گرفته یا در خصوص راه‌آهن زاهدان و چابهار و اتصال آن به شمال کشور صحبت می‌شود.
خطیب‌زاده با بیان اینکه در ۲۴ آذر نشست سه‌جانبه‌ای با هند و ازبکستان برگزار شد و در خصوص راه‌آهن زاهدان و مسیرهای ترددی از چابهار بحث و تبادل نظر صورت گرفت، عنوان کرد: پروژه‌های ترددی و ترانزیتی در ایران به اندازه‌ای گسترده است که مجال توضیح نیست و جای نگرانی در این خصوص وجود ندارد. البته ما باید همچنان به افزایش توانمان در حوزه ترانزیتی ادامه دهیم تا این مزیت ترجیحی ایران از بین نرود.
وی درباره اظهارات اخیر سفیر ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک درخصوص تعهدات اروپا در قالب برجام اینستکس گفت: روزی که آمریکا از برجام خارج شد، موگرینی و اعضای باقیمانده در برجام چه به صورت مکتوب و چه در ملاقات‌ها اعلام کردند ابعاد رفع تحریمی برجام را تضمین می‌کنند که ایران از برجام خارج نشود.
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه با بیان اینکه ما بیش از یک سال صبر کردیم، اظهار داشت: هنگامی که دیدیم طرف‌های اروپایی یا قادر نیستند یا توانایی پایبندی به تعهدات خود را ندارند، برای بازگرداندن توازن به تعهدات دوطرف در برجام برخی گام‌های کاهش تعهداتی را در چارچوب برجام برداشتیم.
اروپاییها در اجرای تعهدات خود ناتوان بودند
خطیب‌زاده با بیان اینکه یکی از مواردی که اروپا اعلام کرد می‌خواهد در آن چارچوب، وظایف و تعهدات خود را انجام دهد یک مکانیزم نقل و انتقال مالی بود، تصریح کرد: این سازوکار ابتدا به نام SPV و سپس با نام اینستکس شناخته شد. ما نیز از این موضوع استقبال و اعلام کردیم اگر بر این باورند که می‌توانند در قالب اینستکس تعهدات خود را عملیاتی کنند، به آنها کمک می‌کنیم. تمامی کمک‌های ما به این برنامه برای ایجاد شرایط متناظر آن در ایران متاسفانه به نتیجه نرسید.
وی با تاکید بر ناتوانی شدید اروپاییها برای اجرای تعهدات خود در برجام خاطرنشان کرد: در قالب اینستکس یکی، دو تراکنش بسیار ناچیز انجام شد که آن هم کاملاً تحت فشار ایالات متحده آمریکا ناتوانی و بی‌عملی اروپایی ها را نشان داد که چیز باارزشی نیست.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: آنچه نماینده دائمی ما در سازمان ملل متحد اشاره کردند همین نکته است که این موضوع برعهده اروپا است و نشان می‌دهد توان حداقلی را برای کانال مالی که خودشان طبیعی کردند، ندارند و این موضوع پس از دو سال مشخص و آشکار است. این نکته در تاریخ روابط ایران و اروپا به عنوان یک موضوع مهم باقی خواهد ماند.
خطیب‌زاده درباره لغو جلسه اقتصادی اروپا با ایران در پی اعدام روح‌الله زم ابراز داشت: سفرای آلمان و فرانسه را به دلیل اظهارات مداخله‌جویانه به خاطر اظهارات مداخله‌جویانه‌شان احضار شدند. ما روشن نظر خود را گفتیم و اعلام کردیم که اظهارات آنها را نمی‌پذیریم. درباره اظهارات دو پهلو و دوگانه بارها به آنها تذکر داده شده است. با این گونه اظهارات، مسیر گفت‌وگو معطل می ماند و تنها مسیر درست، گفت‌وگو است.
وی در پاسخ به سوالی درباره روابط تهران و سوریه و مشارکت پایین ایران در بازسازی بیان کرد: دیپلماسی اقتصادی مکمل وظایف دستگاه‌های مسئول است. اصل سوال، درباره عملکرد دستگاه‌های مسئول در حوزه سرمایه‌گذاری و تجارت است. دیپلماسی اقتصادی تمرکز جدی بر این موضوع داشته است. این موضوع حتی در دیدار ظریف با همتای سوری هم، مطرح شد.با این حال وزارت خارجه نمی‌تواند پاسخگوی وظایف دیگر سازمان‌ها باشد.