چرم ساغری

سراسر جهان را مانند باغچه منزلی که به من تعلق داشته باشد گردش کرده ام. آنچه مردم غصه، عشق، جاه طلبی، شکست و اندوه می‌نامند، برای من یک رشته افکار است که آن را به صورت تخیلات و رویاها در می‌آورم و به جای آنکه احساسشان کنم، آنها را در بیان می‌آورم و ترجمه می‌کنم؛ به جای آنکه بگذارم زندگی مرا پاره کنند و از هم بدرند، آنها را به صورت داستان می‌آورم و گسترش می‌دهم؛ همان قدر با آنها تفریح می‌کنم که مثلا با یک رمان که با دید درونی خود خوانده باشم. این بخشی از داستان زیبای چرم ساغری اثر اونوره دو بالزاک است که نکته هایی بسیار آموزنده و تاثیرگذار را دربرمی گیرد.

معرفی کتاب

چرم ساغری به قلم اونوره دو بالزاک یکی از نویسندگان بزرگ در ادبیات فرانسه و جهان نوشته شده است. کتاب چرم ساغری را انتشارات علمی و فرهنگی با ترجمه محمود اعتمادزاده(م. ا. به آذین) در ۲۹۰صفحه به ششمین چاپ خود رسانده است. به‌آذین در مقدمه‌ این کتاب نوشته است: بالزاک این اثر را در ۱۸۳۱ میلادی نوشته است اما بسیاری از مسایلی که او بدان‌ها اشاره می‌کند برای زمان ما تازگی دارد و آموزنده است. شاید به همین دلیل، این اثر در ایران مورد توجه و اقبال دوستداران کتاب قرار گرفته است.

معرفی نویسنده

اُنوره دو بالزاک که در ۲۰ مه ۱۷۹۹میلادی دیده به جهان گشود یکی از پرکارترین نویسندگان دنیا به شمار می‌رود که در طول عمر کوتاه خود توانست بیش از صد مقاله، رمان و نمایشنامه به رشته تحریر درآورد. وی همچنین به دلیل آثار برجسته خود به عنوان یکی از بانیان و سردمداران رئالیسم اجتماعی شناخته می‌شود.  آثار بالزاک آینه‌ای از جامعه فرانسه است. او افراد هر طبقه اجتماعی، از اشراف فرهیخته گرفته تا دهقانان عامی را در کمدی انسانی خود جای می‌دهد و جنبه‌های گوناگون شخصیتی آنان را در معرض نمایش می‌گذارد. توصیفات دقیق و گیرا از فضای حوادث و تحلیل نازک‌بینانه روحیات شخصیت‌های داستان بالزاک را به یکی از شناخته‌شده‌ترین و تأثیرگذارترین رمان‌نویسان ۲سده گذشته تبدیل کرده‌است.

محتوی و موضوع چرم ساغری

مترجم این کتاب بر این باور است که بالزاک طلسمی را بازگو می‌کند که گویی دارنده آن تمامی زندگی را در خود متراکم کرده است. در واقع همچنان که تلاش فرد برای رسیدن به آرزوهای خود به تدریج نیروهای جسم و جانش را فرسوده می‌کند اما در عین حال دارنده آن طلسم می‌تواند تمام خواسته های خود را برآورده کند با این وجود، برای هر آرزوی اعطا شده، بخشی از انرژی بدنی وی کم می‌شود. باید اذعان کرد که اگرچه این رمان از عناصر خارق العاده‌ای استفاده می‌کند اما تمرکز اصلی آن نمایش واقعی از زیاده خواهی ماتریالیسم بورژوایی است. نویسنده در این اثر به طور کامل جزییات مربوط به قمارخانه، فروشگاه عتیقه فروشی، ضیافت سلطنتی و دیگر مناطق محلی را توصیف می کند. کتاب او همچنین شامل جزئیاتی از زندگی خودش به عنوان نویسنده مبارز است.

در این رمان روح بدبینی نویسنده منعکس شده است و در سراسر داستان شک و تردید نسبت به همه مظاهر دانش، فعالیت انسانی، افکار و عقاید سیاسی و فلسفی به چشم می خورد. به آذین مترجم این کتاب در مقدمه چرم ساغری می‌نویسد: برای آنکه پی ببریم، بالزاک تا چه حد موفق به نشان دادن کوتاهی و عجز قشر معینی از اجتماع زمان خود شده است، شناختن رافائل قهرمان داستان ضروری است.

نویسنده، رافائل را فرد برجسته‌ای معرفی می کند. او جوانی با استعداد، دارای تحصیلات بالا، نیک سرشت، حساس با طبعی بخشنده است که برای حفظ شرافت نام پدر ورشکسته خود از همه دارایی هنگفت خویش که از مادر به او رسیده است، چشم می‌پوشد و پس از مرگ پدر و پرداختن قرض های وی از فروش همه اثاث خانه خود فقط هزار و صد فرانک پول در دستش می ماند که با آن تصمیم می گیرد، مدتی به حداقل نیازمندی‌های زندگی بسازد و همه روزه به کتابخانه ها و موزه ها سر می زند و در کنفرانس های دانشکده ها حضور می یابد، بنابراین خواننده تا این قسمت داستان بر این باور است که با یک سرنوشت استثنایی روبه رو است اما زمینه شکست رافائل در سرشت خود او نهفته است.

محدودیت و ابتذال او در این است که محرک دیگری جز ثروت و شهرت ندارد. موجودی به زیبایی، سادگی و مهربانی «پولین»، دختر صاحب خانه اش که همه گونه فداکاری در حق او دارد و به هر بهانه ای محبت پاک خود را بر او ظاهر می سازد، تنها به این علت که فقیر است، راهی به دل او ندارد. در ادامه این داستان رافائل به مغازه یک عتیقه فروش می‌رود و او یک پاره چرمی را به نام طلسم به او واگذار می‌کند و قهرمان داستان خانه و همه مظاهر تجمل را از طریق آن برای خود فراهم می آورد اما در به روی خود می بندد و در خاموشی و تاریکی به سر می برد. همّتش به تمامی صرف آن می شود که تخم آرزو را حتی طبیعی ترین و عادی‌ترین میل انسانی را در دل خود بکشد تا مبادا از سطح آن طلسم شوم چیزی کاسته و خود قدمی به مرگ نزدیک تر شود. به این طریق می بینیم که رافائل، قهرمان داستان با همه قدرت طبیعی یا فوق طبیعی که در اختیار دارد، مانند خسیسی خرده خرده زندگی می کند، نه در زندگی اش از شور و شوق اثری است و نه در مرگش از زیبایی نشانی. هر ۲ به یکسان تیره و خالی و غم افزاست. این خلاصه‌ای از مقدمه کتاب چرم ساغری به قلم مترجم کتاب بود.

اهمیت و نکات مثبت چرم ساغری

نویسنده در چرم ساغری تضاد میان تدبیر و تقدیر را نشان می‌دهد و براین باور است که اگر انسان، سرنوشت خود را به دست تقدیر رها کند به نیاز مادی که می‌خواهد، می‌رسد. داستان با طرح ساده‌ای که دارد، حکایتی نیمه فلسفی و نیمه خیالی است که تاثیر بزرگی در بررسی‌های فلسفی گذاشته است، نظریه بالزاک در چرم ساغری ساده لوحانه و واضح است به گونه‌ای که موجودیت انسان را در تقدیر پیش می‌برد و در آخر واقعیت و خیال را در هم می‌آمیزد و وقتی از واقع گرایی دور شد، موضوعات عقیدتی خود را بیان می‌کند. محمد تقی غیاثی استاد دانشگاه و مترجم در خصوص ویژگی‌های چرم ساغری و اهمیت این کتاب می‌گوید: چرم ساغری داستانی است که به طرز ستایش انگیزی به پایان می رسد و سخت جذاب است. این داستان در شمار شناخته ترین و پرخواننده ترین آثار بالزاک است. چرا که نویسنده در این اثر، مانند بیشتر آثار خود، می‌تواند واقعیت و خیال را به طرز ستایش انگیزی به هم بیامیزد و رغبت و کنجکاوی خواننده را تا پایان برانگیزد.