به گزارش ایرنا، سه‌گانه مستند تصویری «اِسّاره سو» طرحی از افشین رشیدی نویسنده و کارگردان مازندرانی است که در آن قصد دارد بخش‌هایی از زندگی سه استاد برجسته از حوزه فرهنگ و هنر مازندران را با روایت آن‌ها به تصویر بکشد. او در نخستین گام، مستند ۳۰ دقیقه‌ای «آخرین خنیاگر» مربوط به زندگی، روایات و فعالیت‌های استاد محمدرضا اسحاقی گرجی هنرمند شناخته شده موسیقی مازندران را به مرحله تدوین رساند.
رشیدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به ثبت طرح سه‌گانه تصویری «اِسّاره سو» و دریافت پروانه تولید فیلم با این عنوان اظهار کرد: برای دو بخش دیگر ثبت بخشی از زندگی اساتید «کیوس گوران» و «محمدعلی کاظمی سنگدهی» شاعران بومی‌سرا و برجسته مازندران را مد نظر دارم که امیدوارم شرایط برای تولید این دو مستند نیز فراهم شود.
تمرکز بر خنیاگری
وی با بیان این که «آخرین خنیاگر» در هفت بخش به اجزای مختلفی از زندگی استاد اسحاقی گرجی می‌پردازد، افزود: سعی کردیم زوایای مختلف زندگی استاد را به تصویر بکشیم. البته اگر می‌خواستیم همه اجزای زندگی این استاد خودآموخته را به نمایش بگذاریم باید زمان بسیار بیشتری برای مستند در نظر می‌گذرفتیم. چون از وجوه مختلفی مانند خنیاگری، نوازندگی، ساختن ساز و فعالیت‌های آموزشی، زندگی شخصی و ساخت خانه هنر طی سال‌های اخیر می‌توان به زندگی استاد گرجی پرداخت. اما در این مستند ۳۰ دقیقه‌ای تلاش شده که نگاهی متفاوت و مستند به این هنرمند برجسته موسیقی و فرهنگ مازندران داشته باشیم.
رشیدی به ویژگی منحصربه‌فرد استاد اسحاقی گرجی در حفظ بودن منظومه‌های مختلف و کمتر شنیده شده از فرهنگ موسیقایی مازندران اشاره کرد و گفت: در بخشی‌هایی از این مستند قسمت‌هایی از مستند ، چند اثر کمتر اجرا شده نیز پخش خواهد شد. نکته قابل توجه در بسیاری از منظومه‌های حفظ شده توسط استاد گرجی این است که صرفا عاشقانه و شخصی نیستند و در آن‌ها مسائل اجتماعی وقت و بخشی از تاریخ کشور را هم می‌توان یافت. خرسندم که در فرآیند تولید این مستند، بخشی از این منظومه‌ها را توانستیم ثبت و ضبط کنیم.
به گفته این نویسنده و کارگردان، خنیاگری مهم‌ترین بخش زندگی سوژه مستند است که در فیلم به آن توجه شده است و راوی مستند نیز خود استاد اسحاقی گرجی است که با زبان بومی درباره زندگی خودش، فعالیت‌ها، خاطرات و برخی مسائل دیگر که در طرح مد نظر بود به روایت می‌پردازد و یکی از آثار کمتر شنیده شده استاد هم در این فیلم رونمایی می شود.
ضرورت ثبت منظومه‌ها
کارگردان مستند «آخرین خنیاگر» خاطرنشان کرد: استاد گرجی بیش از ۷۰ منظومه موسیقایی بکر و کمتر شنیده شده از موسیقی مازندران را حفظ کرده که دستگاه‌های فرهنگی باید برای ثبت آن‌ها برنامه‌ریزی کنند. همه سازمان‌ها و ارگان‌های پژوهشی، فرهنگی، هنری و حتی میراث فرهنگی و تمام مراکزی که به نوعی با فرهنگ عامه سر و کار دارند نباید این فرصت را از دست دهند و لازم است در هر شکل و صورتی چه در قالب کتاب، صوت و تصویر اقدام کنند تا ثبت شود.
رشیدی تصریح کرد: البته از استاد در چند مرحله دعوت به همکاری شد. اما هر بار که قرار بود طرح اجرا شود ناملایمت‌هایی دید که در فیلم هم به بخشی از این موارد اشاره می‌شود. همین مسائل سبب شد که نسبت به برخی از این اقدامات حمایتی کم‌اعتماد شود. مراجع فرهنگی و هنری باید بودجه‌ای اختصاص دهند تا منظومه‌ها و داشته‌های استاد گرجی را ثبت کنند. در واقع این گنجینه شفاهی فرهنگ و موسیقی مازندران باید در فرآیند ثبت و ضبط از استاد خریداری شود.
وی یادآور شد: این آثار قیمت ندارند و واقعا فاخر هستند. وقتی به اشعار و منظومه‌هایی که استاد اسحاقی با دست خط خودش گردآوری کرد نگاه می‌کردم به این فکر می‌کردم که چقدر روایت‌ها به بخشی از اتفاقات و رویکردهای شاهنامه فردوسی نزدیک است. ضمن این که به نظرم استاد اسحاقی در فرآیند نزدیک به ۶ دهه‌ای جمع‌آوری این منظومه‌ها و حفظ میراث خنیاگری با ناملایمتی‌ها و بی‌مهری‌هایی مواجه شد که دست‌کمی از ناملایماتی که حکیم بزرگ فردوسی می‌دید نیستند.
رشیدی تصریح کرد: بیش از آن که منتظر اکران این فیلم یا موفقیت‌های احتمالی آن باشم به این فکر می‌کنم که بقیه آثار استاد چه می‌شود و پس از او چه کسی خنیاگر مازندران خواهد شد؟ چه افرادی را برای حفظ این هنر آموزش دادیم و پی این بخش مهم فرهنگ و هنر فرستادیم؟
اکران برای اهالی فرهنگ و رسانه
رشیدی درباره روند تولید مستند «آخرین خنیاگر» اظهار کرد: تنها حامی کنونی این فیلم در حال حاضر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی است که قول حمایت داده و بخشی از منابع مالی وعده داده شده نیز تأمین شد. اما سایر هزینه‌های تولید را به صورت شخصی پیش می‌برم و در کنار آن از کمک و همکاری دوستان هنرمندم در بخش‌های مختلف مانند تصویر و تدوین و صدا استفاده می‌کنم. فعلا هم قصد ندارم به دنبال حامی دیگری بروم و تلاش و تمرکزم ابتدا به تدوین این مستند و سپس تولید دو بخش دیگر این سه‌گانه است.
وی از احتمال اکران خصوصی مستند برای اصحاب رسانه و تعدادی از فعالان فرهنگی خبر داد و گفت: فعلا برنامه‌ای برای پخش از شبکه‌های تلویزیونی ندارم. اما برای شرکت فیلم در جشنواره‌های داخلی و خارجی برنامه‌ریزی خواهد شد. با این حال پس از انجام تدوین احتمالا با حضور استاد اسحاقی، تعدادی از اصحاب رسانه و چهره‌های فرهنگ و هنر استان یک اکران برای «آخرین خنیاگر» خواهیم داشت. امیدوارم هنردوستان نیز برای معرفی این مستند و سه‌گانه «اِسّاره سو» پای کار بیایند.
طراح، تهیه‌کننده و کارگردان «آخرین خنیاگر» افشین رشیدی است و سید احمد طاهرپور همراه با محمد محمدی نیز به عنوان مشاور کارگردان رشیدی را همراهی می‌کنند. محمدعلی سعیدی(تدوین)، عباس قاسم‌نژاد(تصویربردار)، علی یعقوبی(دستیار تصویربردار)، غلامرضا رمضانپور(صدابردار)، مهدی صفایی(عکس)، مهراد شریفی(مدیر هماهنگی) و زهرا عمویی( امور مالی و پشتیبانی) سایر عوامل تولید مستند «آخرین خنیاگر» هستند.
استاد محمدرضا اسحاقی موسیقیدان، خواننده موسیقی بومی مازندران و نوازنده دوتار سال ۱۳۲۶ در گرجی‌محله بهشهر متولد شد و پس از فراگیری برخی آواها و نغمه‌ها از مادرش، نزد زنده‌یاد استاد حسن علیپور به فراگیری موسیقی پرداخت و از سال ۱۳۶۴ با دعوت به جشنواره فجر، حضورش در عرصه موسیقی پررنگ‌تر شد. تا کنون چند آلبوم موسیقی با صدای استاد گرجی منتشر شده و علاوه بر آن آوازهای این هنرمند در موسیقی سریال پایتخت شهرتی فراملی پیدا کرده است.
نام استاد گرجی به عنوان گنجینه زنده بشری به ثبت آثار ملی کشور رسیده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز اخیراً مقدمات اهدای نشان درجه یک هنری به استاد اسحاقی را به پاس سال‌ها فعالیت او در زمینه حفظ میراث هنری مردم مازندران انجام داده و قرار است این گواهی برای این هنرمند برجسته صادر شود.