اگرچه شیوع ویروس کرونا در کشور سبب شده تا مردم عادی در انجام کارهای روزمره با محدودیدت‌های بسیار روبرو شوند، اما در این میان افرادی نیز هستند که مهم تر از کارهای عادی و در حد مرگ و زندگی در معرض خطر قرار گرفته‌اند.
معتادان مواد مخدر از جمله افرادی هستند که با زحمت فراوان می‌توانند از دام اعتیاد رهایی یابند؛ اما پاکی از اعتیاد نه تنها پایان راه نیست، بلکه شروع یک دوره گذار از زندگی است که بیش از پیش نیاز به مراقبت دارد.
انجمن معتادان گمنام ملقب به گروه "ان ای" NA و کنگره ۶۰ از عمده گروه‌های پرتوان و با سابقه‌ای هستند که سال‌ها در حوزه ترک اعتیاد فعالیت داشته و بیش از ۶ هزار معتاد را تحت نظارت خویش قرار داده‌اند.
به عقیده مدیران و مسؤولان این گروه‌ها، معتاد بعد از ترک اعتیاد و قدم گذاشتن در راه پاکی همانند طفل نوپایی است که نباید به حال خود رها شود و برگزاری کلاس‌های فرهنگی، ورزشی و آموزشی تا چندسال باید تدام داشته باشد.
افراد رهایی یافته از دام اعتیاد بر این باورند که معتاد بهبودیافته در سال‌های با پاکی بالا به توانمندی رسیده و با کنترل بر فکر خود کمتر در دام وسوسه‌های مجدد قرار می‌گیرد، اما برای افرادی که به تازگی از دام اعتیاد خلاص شده‌اند، این نوع کنترل‌ها سخت و دشوار است.
متاسفانه ویروس کرونا باعث شد تا برخی از کلاس‌ها در زمینه ترک اعتیاد با تعطیلی مواجه شود و اینجاست که خطر لغزش معتادان برای شروع دوباره مواد مخدر احساس می‌شود.
برای اطلاع از وضعیت پیش آمده در ایام کرونایی با چندتن از افراد مطلع در این موضوع صحبت کردیم:
اول وارد ان ای شدم؛ کرونا آمد، دوباره سیگاری و معتاد شدم
امیر ۵۶ ساله یک معتاد مواد مخدر به خبرنگار ایرنا گفت: سال گذشته اول پاییز بعد از خروج از کمپ ترک اعتیاد برای پاکی دائم به سمت گروه ان ای رفتم؛ شیوه پاکی به این شکل است که شما باید جزواتی را مطالعه کرده و قدم به قدم تا گام نهایی پیش بروید؛ من یک راهنما انتخاب کردم و مطمئن بودم که با انگیزه و پشتکار می‌توانم تا گام نهایی پیشرفت کنم.
وی به شیوع ویروس کرونا در استان قزوین اشاره کرد و افزود: با آمدن ویروس کرونا یکباره همه چیز تغییرکرد؛ خیلی از راهنماها و دوستانم که همراه من بودند، از ترس بیماری کرونا سر کلاس‌ها حاضر نشدند و اینطوری بود که بعد از مدتی احساس کردم تک و تنها شده‌ام.
امیر با بیان اینکه کلاس‌ها از طریق فضای مجازی و یا ملاقات حضوری با رهنما ادامه پیدا کرد، اظهار داشت: اگرچه شیوه آموزش به همان روال قبلی ادامه یافته بود، اما کیفیت و شور جمع‌های پاکی وجود نداشت و اراده من را برای ادامه بیشتر سست می‌کرد.
یک معتاد: سیگار بعد از ۶ ماه پاکی دقیقا کاری بود که نباید انجام می‌دادم و اینطوری شد که بر خلاف قوانین ان ای مجددا در دام اعتیاد گرفتار شدم.
این معتاد بهبود یافته ادامه داد: یک روز که سوار خودروی مسافربری شخصی شده بودم تا به تاکستان بروم، راننده با اجازه و خواهش کردن از من خواست تا یک نخ سیگار بکشد، من مخالفتی نکردم، اما به محض استشمام بوی سیگار یکباره همه چیز در ذهن من تغییر کرد و دیگر همانند چندماه پیش اراده محکمی را در خودم احساس نمیکردم؛ در درونم یک چیزی مدام من را وسوسه می‌کرد که پاکی دائم وجود ندارد، پس ناخودآگاه منم هم یک سیگار از راننده گرفتم و با او همراهی کردم.
امیر تاکید کرد: کشیدن سیگار بعد از ۶ ماه پاکی دقیقا کاری بود که نباید انجام می‌دادم و اینطوری شد که بر خلاف قوانین ان ای مجددا در دام اعتیاد گرفتار شدم؛بعد از سیگار به سمت قلیان رفتم، اما جوابگو نبود پس به سمت استعمال مواد مخدر سنتی و صنعتی رفتم.
این معتاد خاطرنشان کرد: بدون شک اگر کلاس‌های اعتیاد مستمر و مداوم ادامه پیدا می‌کرد و من همواره در کنار راهنما حضور داشتم، هرگز چنین لغزشی از من سرنمی‌زد و الان نزدیک به یک سال بود که پاک بودم، اما متاسفانه از پاییز امسال مجددا دوباره شروع به ترک کرده‌ام که آن هم با محدودیت‌های بسیار بالایی در تردد و برگزاری کلاس‌ها مواجه است.
اجاره مسکن‌ها افزایش یافته و گروه‌های ترک اعتیاد جایی برای آموزش ندارند
علیرضا مددخانی یکی از فعالان اجتماعی در زمینه ترک اعتیاد به خبرنگار ایرنا گفت: هم اکنون بیشتر انجمن‌ها و گروه‌های ترک اعتیاد بودجه خاصی برای برگزاری کلاس‌ها و حتی پرداخت اجازه مسکن ندارند و تمامی مبالغ از سوی خود افراد معتاد پرداخت می‌شود.
وی اضافه کرد: با افزایش گرانی‌هایی اخیر، اجاره مسکن در اماکن عمومی برای برگزاری یک کلاس به شدت بالا رفته و مالک خانه هرگز حاضر نمی‌شود با اجاره بهای معمولی پذیرای ۱۰ تا ۲۰ معتاد باشد.
مددخانی بر حمایت مادی از انجمن‌های ترک اعتیاد تاکید کرد و گفت: یک معتاد بهبودیافته آن قدر سرمایه ندارد که بخواهد از جیب خودش برای این کلاس‌ها هزینه کند و باید این مبالغ را یا از خانواده بگیرد و یا راه دیگری برای تامین آن پیدا کند، پس بهتر است با حمایت مادی از این گروه‌ها و انجمن‌ها دغدغه فعالیت این افراد را برطرف کنیم.
مددخانی: اعتیاد مادر آسیب‌های اجتماعی است و اگر مورد کم توجهی واقع شود، اثرات ویرانگری چندین برابر شدیدتر از کرونا خواهد داشت.
این فعال اجتماعی بیان داشت: اگرچه شرایط کرونا باعث شده تا بیشتر موضوعات به سمت سلامت جسمی مردم معطوف شود، اما یادمان نرود که اعتیاد مادر آسیب‌های اجتماعی است و اگر مورد کم توجهی واقع شود، اثرات ویرانگری چندین برابر شدیدتر از کرونا خواهد داشت.
مددخانی یادآور شد: در این ۲ ماه اخیر مشاهده شده که برخی از معتادان بهبود یافته برای دیدار و برگزاری نشست‌های آموزشی حواشی شهر و باغ‌های سمت دوراهی همدان را انتخاب کرده‌اند؛ درحالی که از نظر مکانی چنین مناطقی می‌تواند بسیار حادثه ساز باشد.
شهرداری به علت کرونا نمازخانه‌ها را بست و کلاس‌ها تعطیل شدند
مسؤول روابط عمومی انجمن معتادان گمنام در استان قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: شهرداری قزوین تا قبل از کرونا مکان‌هایی مانند نمازخانه‌ها در دوراهی همدان و تهران قدیم را برای برگزاری نشست‌ها به این انجمن واگذار می‌کرد، اما با شدت یافتن شیوع ویروس کرونا این کلاس‌ها از انجمن گرفته شد و نشست‌ها نیز تعطیل شدند.
مجید داداشزاده برگزاری کلاس‌های ان ای برای معتادان را همانند آب و غذا حیاتی عنوان کرد و اظهار داشت: مجبور شدیم برای تداوم کلاس‌ها از اماکن شخصی استفاده کنیم و آن را به صورت اجاره مورد استفاده قرار دهیم و این هزینه ایجاد می‌کند.
وی با بیان اینکه هزینه هر مکان ماهانه بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزارتومان است، ادامه داد: از آنجایی که انجمن ان ای کاملا خودکفا بوده و از هیچگونه موسسات خیریه یا دولت کمک نمی‌گیرد، خود معتادان در درون سبدهایی که در حین کلاس‌ها به گردش درمی‌آید، مبالغی قرار می‌دهند و جمع این پول‌ها صرف انجمن می‌شود.
داداشزاده: انجمن ان ای کاملا خودکفا بوده و از هیچگونه موسسات خیریه یا دلت کمک نمی‌گیرد، خود معتادان در درون سبدهایی که در حین کلاس‌ها به گردش درمی‌آید، مبالغی قرار می‌دهند و جمع این پول‌ها صرف انجمن می‌شود.
داداشزاده با بیان اینکه خرید الکل و مواد ضدعفونی کننده در ایام کرونا هزینه انجمن را بالا برده است، اظهار داشت: با این روند و پرداخت اجاره مسکن کمی مدیریت و برگزاری کلاس‌ها دشوارتر شده است.
مسؤول روابط انجمن معتادان گمنام استان قزوین خاطرنشان کرد: برآور شده که بین پنج هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار معتاد بهبودیافته از خدمات و کلاس‌های ان ای استفاده می‌کنند و اگر این موضوع تدام نداشته باشد احتمال اینکه فرد دوباره آلوده شود بسیار بالا است.
داداشزاده یادآورشد: معتادانی که مدت زیادی پاک هستند همانند درختان تنومندی خواهند بود که به این سادگی با هربادی به لرزه نمی‌افتند، اما در مورد معتادانی که به تازگی پاک شده‌اند، این ترس وجود دارد که مجددا گرایش فرد به مواد مخدر افزایش یابد.
پارک پامچال هنوز برای معتادان بهبودیافته سرپناه ندارد
مدیرعامل انجمن مردم نهاد کنگره ۶۰ در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: کنگره از همان ابتدا طوری برنامه ریزی کرد که وابسته به هیچ کدام از نهادها و سازمان‌ها دولتی نباشد، به همین خاطر به صورت شخصی مکانی را اجاره کرده و به فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی اقدام می‌کنیم.
علیپور: معتادان بهبودیافته درون پارک‌ها و زیر باران صبحانه می‌خورند و ورزش می‌کنند و حتی یک کانکس نیز در اختیار این افراد قرار ندارد.
موسی علیپور افزود: مسؤولان قزوین به ما وعده دادند که بخشی از بوستان پامچال را برای فعالیت‌هایی ورزشی معتادان بهبودیافته در اختیار کنگره قرار دهند، اما این اقدام عملیاتی نشد و متاسفانه دیگر سازمان و نهادها نیز مساعدت نکردند.
وی افزود: هم اکنون معتادان بهبودیافته درون پارک‌ها و زیر باران صبحانه می‌خورند و ورزش می‌کنند و حتی یک کانکس نیز در اختیار این افراد قرار ندارد.
علیپور شرایط کرونایی را مزید برعلت بی توجهی به معتادان بهبودیافته دانست و گفت: این روزها تا حرفی از کلاس‌های ترک اعتیاد بیان می‌شود، سریعا کرونا را مطرح می‌کنند و این موضوع باعث می‌شود که خطرات اعتیاد مجدد به مواد مخدر نادیده گرفته شود.
استفاده از ساختمان توانبخشی بهزیستی تاکستان/ چاره کار طرح مسئله در شورای مبارزه با مواد مخدر استان است
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان قزوین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هر دو انجمن گروه های مستقلی هستند که دارند کار می کنند و هیچ سازمان و نهادی تعهد ندارد به این گروه ها اقدام خاصی انجام دهد.
زهرا غلامرضایی افزود: می توان با طرح مشکلات این افراد در شورای توسعه و مبارزه با مواد مخدر استان قزوین تصمیماتی اتخاذ کرد و استاندار قزوین نیز دستورات لازم را صادر کند تا سازمان ها مساعدت کنند.
وی بیان داشت: ساختمان توانبخشی بهزیستی در شهرستان تاکستان در اختیار انجمن معتادان گمنام یا کنگره ۶۰ قرار گرفته و این افراد هم اکنون از آن استفاده می‌کنند، همچنین سالن ۷۲ تن بهزیستی نیز مدتی در اختیار این گروه‌ها قرار داشت که متاسفانه با واگذاری آن به بخش خصوصی این سالن از اختیار این گروه‌ها خارج گردید.
برگزاری کلاس‌های ان ای بسیار مهم است
دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان قزوین نیز چندی پیش گفته بود که ترک اعتیاد در کمپ ها یک بخش از کار است و بخش مهم تر حفظ و تداوم ترک اعتیاد در خارج از این مکان است.
علی رحمانی افزود: ایجاد اشتغال و فراهم کردن فضا برای برگزاری کلاس‌های ان ای (انجمن معتادان گمنام) ۲ اصل اساسی در تداوم پاکی معتادان است که باید مورد توجه دستگاه‌ها قرار گیرد.
وی همچنیین با بیان اینکه اعتیاد در ایام کرونا تعطیل بردار نیست، گفته بود: در شرایطی که محدودیت‌های کرونایی اعمال می‌شود، باید فرمانداران و شهرداران به فکر حفظ سلامت و پاکی معتادان باشند؛ چراکه انجمن معتادان گمنام با برگزاری کلاس‌ها برای معتادان در دوره پاکی سبب می‌شود تا این افراد از آلوده شدن مجدد به مواد مخدر دوری کنند.
نیم نگاه: اگرچه در ایام کرونا و اعمال محدودیت‌ها بیشتر اماکن سازمان‌های متولی مانند شهرداری و بهزیستی تعطیل شده است، اما می‌توان با اجرای شیوه نامه‌های بهداشتی و رعایت دستورالعمل‌ها ضمن پیشگیری از انتقال ویروس کرونا شرایط را برای فعالیت گروه‌های ترک اعتیاد فراهم کرد.
به طور حتم بازگشت مجدد معتادان بهبودیافته به سمت استعمال مواد مخدر نه تنها موجب اتلاف وقت و هزینه می‌شود، بلکه ممکن است بر آمار معتادان متجاهر شهر که تاکنون ۲ هزار و ۸۰۰ نفر هستند افزوده شده و آسیب‌ها دیگری را ایجاد کنند.