حوزه فرهنگ و هنر همواره یکی از مهمترین دغدغه‌های مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بوده است. این دغدغه چه زمانی که ایشان در مقام رئیس‌جمهوری در کشور ایفای نقش می‌کردند و چه در طول دوره‌ای که رهبری کشور را برعهده داشته‌اند، همواره وجود داشته است.
گواه آن هم این که طی سال ۱۳۹۸ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری طی جلسات مختلف در قالب نشست‌های غیررسمی، صمیمی و دوستانه که به نشست‌های «پنجشنبه شب‌ها» میان اهالی فرهنگ و هنر معروف شده است، هر بار با یکی از صنوف و شاخه‌های مختلف فرهنگ و هنر نشستی را برای شنیدن آراء، نظرات، مطالبات و دغدغه‌های هنرمندان برگزار می‌کردند.
ایشان در آن جلسات بعد از شنیدن تمامی صحبت‌های حاضران، گاه در حوزه نقد مسائل فرهنگی و گاه بر محور تقویت نقاط قدرت، قوت و جریان‌ساز مسائل فرهنگی، مسائل مربوط را به مسئولان ذی‌ربط ابلاغ می‌فرمودند و در راستای تحقق آن‌ها نیز پیگیری مستمر و مداوم داشتند.
یکی از نشست‌های صمیمانه «پنجشنبه شب‌ها» به میزبانی مقام معظم رهبری از هنرمندان و خانواده تئاتر کشور اختصاص داشت که در قالب بخش دوم مستند «غیررسمی» به کارگردانی سیدمحمدعلی صدری‌نیا از طریق شبکه‌های سه، افق و نمایش سیما طی روزهای چهارم تا ششم دی‌ماه ۱۳۹۹ پخش شد.
در راستای همین نشست و بیان دیدگاه‌ها، دغدغه‌ها و نقطه نظرات اهالی تئاتر با هنرمندان این عرصه به گفت‌وگو پرداختیم که در قالب گفت‌وگوهایی مجزا از طریق خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) بازتاب داده می شود.
نخستین بخش این گفتگوها به صحبت با دکتر مهرداد رایانی‌مخصوص مدرس دانشگاه، نمایشنامه‌نویس، پژوهشگر و از مدیران پیشین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، اداره کل هنرهای نمایشی و مجموعه تئاترشهر اختصاص دارد که در ادامه از خاطر شما می‌گذرد.
اهمیت جایگاه تئاتر نزد مقام معظم رهبری
مهرداد رایانی‌مخصوص در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به آنکه نشست صمیمی و غیررسمی اهالی تئاتر با رهبر معظم انقلاب طی سال گذشته در قالب برنامه «پنجشنبه شب‌ها» که اختصاص به دیدار ایشان با گروه‌های مختلف شغلی و فعالان عرصه‌های مختلف ازجمله فرهنگ و هنر داشت صورت گرفته بود، گفت: نشست با اهالی تئاتر از این حیث می‌تواند دارای اهمیت باشد که در میان مشغله‌های گوناگون و مختلف در کشور، حوزه تئاتر نزد مقام معظم رهبری دارای چنان جایگاه ارزشمندی است که ایشان جلسه‌ای از نشست‌های هفتگی با مشاغل گوناگون را به اهالی تئاتر اختصاص دادند.
این مدرس دانشگاه افزود: تنها کافی است به دفترچه هر ساله‌ای که برای کنکور منتشر می شود نگاه کنیم؛ بیش از ۶۰۰ شاخه و ردیف شغلی در دفترچه کنکور ما وجود دارد. اگر بنا باشد تا مقام معظم رهبری هر روز خود را با وجود تمامی مشغله‌های کشور و مملکت به دیدار با یکی از مشاغل اختصاص دهند بیش از دو سال لازم است که نمایندگان هر صنف و شغل بخواهند یک بار با ایشان دیدار داشته باشند.
مدیر پیشین بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر خاطرنشان کرد: اما خوشبختانه این اتفاق برای هنرمندان و فعالان عرصه تئاتر رخ داد. بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی اهالی تئاتر توانستند با رهبر انقلاب، دیداری صمیمی و بی واسطه داشته باشند و حرف‌ها، دغدغه‌ها و نظراتشان را به شکل مستقیم و بی‌پرده به معظم‌له انتقال دهند.
حُسن نشست‌ها و سخنان بی‌واسطه، روشنگری‌ست
رایانی‌مخصوص با اشاره به آنکه دیدارهای جمعی در قالب حضور خیل کثیر ملاقات کنندگان با رهبر معظم انقلاب طی سالیان پیش وجود داشت اما جلسه‌ای که به شکل محفلی خودمانی و صمیمانه با هنرمندان تئاتر برگزار شود برای نخستین بار بود که برگزار می‌شد، گفت: ایشان نیز در آن جلسه تاکید داشتند «این‌جا آمده‌ام تا صحبت های شما، دغدغه‌هایتان و درددل‌هایتان را در حوزه تئاتر بشنوم».
وی ادامه داد: حتی ایشان تاکید داشتند که شما مهمان ما هستید و از هر منظری و از هر موضوعی که تمایل دارید می‌توانید صحبت کنید. این خود نشان‌دهنده سعه صدر، همدلی و همراهی رهبر انقلاب با اقشار مختلف کشور ازجمله خانواده تئاتر است.
این نمایشنامه‌نویس و پژوهشگر تئاتر با تاکید بر آنکه بسیار خوب است که ارتباط بی واسطه باشد گفت: حداقل حسن ارتباط بی واسطه آنست که می تواند به روشنگری ختم شود. در قالب چنین ارتباطی می‌توان آن چیزهایی که با واسطه به ایشان انتقال پیدا می‌کند را این‌بار در قالب برگزاری چنین نشست‌های صمیمی و غیررسمی، مستقیم و بدون واسطه به فرد نخست کشور انتقال داد. در این زمینه نگاه منتقدانه و یا نگاهی حاکی از بازتاب نکات مثبت تفاوتی نمی‌کرد، چراکه ایشان تاکید داشتند که هر آنچه گفتنی است توسط اهالی تئاتر در این نشست صمیمی به ایشان گفته شود.
وی تصریح کرد: دراین‌میان تعدادی از عزیزان تئاتری از صنوف و کسوت های مختلف در این نشست حضور داشتند و بدون واسطه حرف‌هایشان را انتقال دادند و ایشان نیز سراپا گوش بودند و تمام صحبت‌های هنرمندان تئاتر را با صبر و حوصله می‌شنیدند. در نهایت زمانی که تمامی صحبت‌ها گفته شد، ایشان نیز حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از زاویه دید خودشان و از دغدغه‌هایشان در حوزه هنرهای نمایشی کشور با اهالی تئاتر سخن گفتند.
دغدغه‌ای که رایانی‌مخصوص از آن با رهبر انقلاب سخن گفت
رایانی‌مخصوص درباره مطالبه‌ای که با مقام معظم رهبری در این نشست صمیمی مطرح کرد گفت: نگاه و حرف من آن بود که با وجود گذشت ۴۰ سال از انقلاب شکوهمند اسلامی هنوز سندی در حوزه تئاتر نداریم. نمی‌دانیم که در آینده مسیر هنرمندان تئاتر قرار است بر چه اهدافی استوار باشد. مدام شاهد تغییر دولت‌ها هستیم؛ اما هیچ کدام سند و یا چشم‌اندازی از رشد، توسعه، تعالی و یا مقصدی که در نهایت قرار است هنر تئاتر ایران به آن دست پیدا کند تاکنون نه منتشر و نه بیان کردند.
وی افزود: ما اهالی تئاتر هنوز هم نمی‌دانیم که طی چهار یا پنج دهه آینده، تئاتر ایران قرار است به چه نقطه‌ای برسد؟ آیا قرار است در خاورمیانه حرف نخست را بزند؟ آیا قرار است در آسیا حرف نخست را بزند؟ یا اگر تنها قرار بر رشد و توسعه این هنر در کشور باشد جزئیات دستیابی به این رشد چگونه خواهد بود؟ ما به چند دانشکده تئاتری نیاز داریم؟ به چند سالن تئاتری در سراسر کشور نیاز داریم؟ و سوال‌هایی از این دست که برای هیچکدام از آن‌ها پاسخی تا به امروز وجود نداشته است. درنهایت بر این مسئله تاکید داشتم که هیچ نقشه راهی برای رسیدن به اهداف کوچک و بزرگ هنر تئاتر ایران چه در بُعد ملی و چه در عرصه بین‌المللی وجود ندارد.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: این مطالبه‌ای بود که من به‌عنوان دغدغه‌ای که همواره با آن دست به گریبان بودم، بی پرده و مستقیم به رهبر معظم انقلاب انتقال دادم. البته این مسئله و گفته‌های من به‌شدت مورد تأیید معظم‌له قرار گرفت و ایشان همان‌جا به آقای محمدی دستور دادند که شورای عالی انقلاب فرهنگی این مهم را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد. تردیدی وجود ندارد که رسیدن به ترسیم چشم‌انداز و نقشه راه برای دهه‌های آینده هنر تئاتر مسئله‌ای زمان‌بر است و درحال حاضر که این گفت‌وگو را با ایرنا انجام می‌دهم نمی‌دانم که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه این نقشه راه، سند و چشم‌انداز تا به کجا پیش رفته است.
نویسنده نمایشنامه «عزیز مایی» با تاکید آنچه اهالی تئاتر و هنرمندان این عرصه از دغدغه‌ها و نکاتی که برای آن‌ها به‌عنوان مهمترین مسائل در عرصه رشد، توسعه و تعالی تئاتر به شمار می‌رفت بی واسطه در همان نشست صمیمی به رهبر معظم انقلاب انتقال داده شد و مقام معظم رهبری نیز تمامی این سخنان را با دقت و صبوری گوش دادند و تمام نکات را یادداشت برداری کردند. ایمان دارم که تمامی این مسائل مطرح شده در آینده دور و نزدیک به نتیجه خواهد رسید.
گفتگو مهمترین مسئله هنرمندان است
رایانی‌مخصوص در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایرنا که برگزاری چنین جلساتی از سوی مقام معظم رهبری و شنیدن نظرات، دیدگاه‌ها و دغدغه‌های هنرمندان در مسیر توسعه و تعالی فرهنگ و هنر کشور چه تأثیری می‌تواند داشته باشد یادآور شد: ارتباط بی واسطه بسیار مؤثر است. این دقیقاً مانند ارتباط در یک خانواده است. شما حساب کنید که فرزندان آن خانواده نتوانند پدر آن خانواده را ببینند و یا در گفت‌وگو با او دغدغه‌ها، مشکلات و مسائل خود را مطرح کنند. مسلم است که دیر یا زود شیرازه آن خانواده از هم می‌پاشد.
به همین سبب برگزاری چنین جلساتی و وجود چنین دغدغه‌ای نزد مقام معظم رهبری را به فال نیک می‌گیرم و اعتقاد دارم که برگزاری چنین جلساتی آن‌گونه که در همان نشست نیز عرض کردم حرکتی بسیار خوب و مهم است. رخ دادن گفتگو مهمترین مسئله هنرمندان است و در نگاهی کلان‌تر برقراری گفتگو و رسیدن به گفتمان مشترک، دغدغه هنرمندان در تمامی عرصه‌ها برای ارتباط‌گیری صحیح، درست، اصولی و جریان‌ساز با مخاطبان به شمار می رود.
این منتقد و پژوهشگر هنرهای نمایشی تاکید کرد: همواره این تصور وجود دارد که دیواری عظیم به دور مدیران و مسئولان کشور کشیده شده که ارتباط‌گیری با آن‌ها و برقراری گفت‌وگو میان منِ مطالبه‌گر با آن‌ها در مقام متولیِ امر و پاسخ‌گو غیر قابل انجام است. درحالی‌که برگزاری چنین نشست‌هایی نشان می‌دهد که حتی با وجود تمامی دغدغه‌های موجود در جمیع فعالیت‌های مقام معظم رهبری در امور کشور، می‌توان زمانی را در قالب نشستی صمیمی و دوستانه برای بازتاب همان دغدغه‌ها و گفتگوها اختصاص داد. این نشان‌دهنده اهمیتِ جایگاه فرهنگ و هنر، به خصوص هنر تئاتر نزد مقام معظم رهبری است.
رایانی‌مخصوص در پایان ابراز امیدواری کرد که برگزاری چنین نشست‌هایی استمرار داشته باشد و گفت: از طرف خودم به‌عنوان یک شهروند و بعد عضوی از خانواده بزرگ تئاتر از وقتی که مقام معظم رهبری برای شنیدن دغدغه‌های هنرمندان تئاتر اختصاص دادند سپاس‌گزارم و سپاس بیشتر من مبنی بر این مسئله است که ایشان در کنار تمامی دغدغه‌های خود در عرصه فرهنگ و هنر نه‌تنها پای صحبت اهالی تئاتر نشسته‌اند که برای حل مشکلات آن‌ها در زمینه‌های مختلف با مسئولان مرتبط دستور پیگیری، اجرایی شدن و برطرف شدن این دغدغه‌ها را صادر کردند.