خراسان رضوی با پنج هزار و ۲۰۰ کیلومتر راه آسفالته اصلی و فرعی، هفت هزار و ۶۰۰ کیلومتر راه آسفالته روستایی و هفت هزار و ۷۶۰ کیلومتر راه غیرآسفالته در جایگاه دوم کشور از نظر طول راهها قرار دارد.
بر اساس اعلام اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی طول مجموع راههای اصلی، فرعی، روستایی و شنی استان در قالب راه "همسنگ" ۳۳ هزار و ۷۱۱ کیلومتر است.
طول راه های مرزی خراسان رضوی که به شکل روستایی آسفالته یا شنی هستند هزار و ۷۵ کیلومتر است که با تبدیل این مسیرهای متنوع به شکل همسنگ، این رقم به بیش از هزار و ۷۰۰ کیلومتر می رسد، یعنی پنج درصد طول راههای همسنگ استان جاده مرزی است.
شهرستانهای صالح آباد و خواف هر کدام با حدود ۲۰۰ کیلومتر راه مرزی بیشترین طول راه های مرزی استان را دارند و پس از آنها تایباد، سرخس، کلات، تربت‌جام، درگز و قوچان در رده های بعدی قرار دارند.
رییس اداره نگهداری راههای اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: این اداره متولی نگهداری از راه های مرزی است اما در سالیان گذشته بودجه ای برای نگهداری از این قبیل راهها به این اداره تخصیص نیافته بود و دو سالی است بودجه بسیار ناچیزی برای نگهداری راههای مرزی دریافت کرده‌ایم.
علی رجایی افزود: البته اعتبارات امسال آنقدر ناچیز است که به عقد قرارداد با پیمانکاران نمی رسد و تنها از این بودجه برای تامین برخی نیازهای ناوگان راهداری از جمله سوخت این ناوگان برای اصلاح و رفع برخی آب بردگی های جاده استفاده می شود.
وی ادامه داد: از این راهها اغلب نیروهای مرزبانی استفاده می‌کنند اما گاهی مرزنشینها نیز در این راهها رفت و آمد می‌کنند، راههایی که بیشتر از نوع راههای آسفالته روستایی یا شنی هستند.
فرماندار کلات در خصوص استفاده از ۱۳۴ کیلومتر از راههای مرزی این شهرستان گفت: نیمی از راههای مرزی کلات به صورت مشترک توسط مرزنشینها و نیروهای مرزبانی مورد استفاده قرار می گیرد.
مهدی ناصری افزود: روستائیان، عشایر و دامداران ساکن در محلات دامداری به همراه مرزبانان در این راهها رفت و آمد می کنند.
وی ادامه داد: چندی پیش نیز احداث و بهسازی جاده مرزی مابین روستاهای سنگانه و چهچه در دهستان پساکوه بخش زاوین این شهرستان آغاز شد که پس از وقفه ای کوتاه به دلیل ابتلای برخی عوامل به کرونا، عملیات راهسازی در این پروژه از سرگرفته شد.
فرماندار کلات گفت: این جاده علاوه بر تسهیل رفت و آمدهای مرزی ۲۰۰ خانوار روستایی، دامپروران و عشایر شهرستان مرزی کلات را از مزایای دسترسی به راه مناسب آسفالته برخوردار می‌کند.
وی افزود: ۷۵ میلیارد ریال هزینه ساخت جاده آسفالته حد فاصل پاسگاه مرزی سنگانه و روستای چهچهه توسط دفتر امنیتی و انتظامی استانداری خراسان رضوی تامین شده است.
با این حال برخلاف رویکرد مثبت به راه های مرزی در مجاورت با کشور ترکمنستان، دسترسی به این راهها در جوار مرز افغانستان متفاوت است.
فرماندار خواف در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: به دلیل اینکه روستا و سکونتگاهی در حاشیه مرز این شهرستان با افغانستان نیست، دسترسی به راه های مرزی برای عموم لزومی ندارد.
حسین سنجرانی افزود: ۹۰ درصد مرز خواف با افغانستان خالی از سکنه است و مابقی جمعیت روستایی در خارج از محدوده مرز قرار دارند لذا تنها استفاده کننده از جاده های مرزی در این مناطق مرزبانی و دستگاه های متولی و فعال در محدوده مرز است.
وی با اشاره به دغدغه های مرزی و امنیتی در حاشیه مرز افغانستان ادامه داد: لزومی برای رفت و آمد در مناطقی به جز مرز ریلی شمتیغ وجود ندارد و به موازات راه آهن خواف - هرات در مرز دو کشور ایران و افغانستان، جاده دسترسی به مرز برای مرزبانان، کارکنان راه آهن و دیگر افراد دارای مجوز ایجاد شده است و سایر افراد برای رفت و آمد در این محدوده نیازمند مجوز هستند.
معذوریت‌های امنیتی
معاون عملیات فرماندهی مرزبانی خراسان رضوی نیز در این باره گفت: براساس تصمیم شورای امنیت کشور رفت و آمد در جاده‌های مرزی هنگ تایباد از ابتدای حوزه سرخس در شمال شرق استان تا سنگان خواف ممنوع است.
سرهنگ کاظم صمدی افزود: البته اگر افراد یا سازمانهای خدمت رسان از قبیل راهسازی و بخش‌های دیگر قصد رفت و آمد در این محدوده داشته باشند باید درخواست خود را به مرزبانی ارائه دهند و پس از بررسی حضور این افراد با تامین نیروهای مرزبانی در منطقه و در زمان مشخص بلامانع است.
وی در خصوص دیگر مناطق مرزی استان نیز ادامه داد: اوضاع در ۲ هنگ مرزی سرخس و درگز در مرزهای شمالی استان با ترکمنستان متفاوت است و مرزنشینها می‌توانند در این ۲ محدوده بدون مشکل و محدودیت رفت و آمد کنند.
با وجود پیگیری مستمر خبرنگار ایرنا، دفتر مدیرکل امنیتی استانداری خراسان رضوی حاضر به ارائه اطلاعات در خصوص نحوه بهره برداری مرزنشینان از جاده‌های مرزی و تشریح ضوابط آن نشد.