احمد بخارایی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا با بیان این که پدیده های اجتماعی از جمله شکاف بین نسلی که در جامعه اتفاق می افتد، در سه سطح خرد، میانه و کلان قابل تحلیل و ارزیابی است، یادآور شد: در سطح خرد بیشتر به حوزه روانشناسی نزدیک می شود که شامل خلاء مهارت گفت وگو بین افراد به معنای عام و اعضای یک خانواده به معنای خاص است که با ضریب اثرگذاری اندکی که در جامعه می تواند داشته باشد، به اندازه خود قابل توجه است.
وی با تاکید بر اینکه بروز پدیده ها در سطح میانه و کلان حائز اهمیت است، خاطرنشان کرد: همه جوامع در روند تحول فرهنگی با اختلاف دو نسل مواجه هستند زیرا نسل های گذشته بر اساس الگوهای فرهنگی و رفتاری خاص خود کنش می کنند و نسل جدید به ویژه در دنیای کنونی که روند تحولات صنعتی، شهری، ارتباطی و اطلاعاتی بسیار سریع و گسترده و عمیق شده به سرعت در حال پوست انداختن و ارائه رفتارهای خاص خود است.
مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران افزود: این شکاف، گپ و فاصله نسلی در جامعه ما شدیدتر است به دلیل اینکه عناصر فرهنگی در مقابل تغییر و اصلاح، بیشتر مقاومت می کنند زیرا عناصر سنتی فرهنگی در نسل قدیم ریشه دوانده است.
بخارایی با تاکید بر اینکه رسانه، آموزش و پرورش و ارگان های فرهنگی در جوامع دموکراتیک و رقابتی متولی کاهش دهنده این شکاف هستند، خاطرنشان کرد: در فضای گفت وگویی، رابطه تنگاتنگ و مستقیمی بین تحول، پویایی و تکامل فرهنگی وجود دارد. خلاء فرهنگ گفت وگو در جامعه ما، سبب شده سازمان ها و مراجعی که مسئول کاهش شکاف نسلی هستند عملا به صحنه نیایند، در نتیجه این شکاف نسلی شدیدتر می‌شود.
ریشه کنش های خشونت آمیز خانواده، در جامعه است
از نگاه این جامعه شناس، اختلاف بین فرزند و والدین که منجر به قتل و کنش های خشونت بار می شود همگی ریشه در بیرون از خانواده دارد؛ آنجا که تعامل، تفاهم، گفت وگو و کنش ارتباطی عقلانی بین افراد صورت نمی گیرد و الگوهای جدید توسط مدافعان الگوهای سنتی حذف می شوند، تعصب، عصبیت و خشونت جایگزین آن می شود.
بخارایی ادامه داد: به طور طبیعی این دست به حذف زدن و معدوم کردن نگاه مخالف در سطح کلان، در سطح خانواده و کف خیابان در نزاع دو راننده یا نزاع های قومی بازتولید می شود. این ها حلقه های پیوسته یک زنجیر هستند و هیچ حلقه ای جدای از حلقه های دیگر قابل تحلیل نیست.
مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران در پاسخ به این پرسش که چه کنیم تا شکاف بین نسلی در خانواده کاهش یابد و دیگر شاهد خشونت، فرار یا جنایت در میان اعضای خانواده نباشیم، گفت: در میان سه عنصر دخیل در کاهش شکاف بین نسلی که شامل خانواده، مدرسه و رسانه، خانواده در سطح خرد، آموزش و پرورش در سطح میانه و رسانه در سطح کلان در دوباره سازی ذهن یا «برساخت گرایی» ایفای نقش می کنند.
وی ادامه داد: پدر و مادر و همه عنصرهای تربیتی در سطح خُرد تابع سطح میانه و کلان هستند و نمی توان منفک از سطح میانه و کلان، در مورد آن وارد گفت وگو شد، در نتیجه وقتی کنش ارتباط معقول در سطح جامعه اتفاق نیافتد خانواده هم از جامعه بازتابی می کند.
بخارایی هشدار داد: وقتی صحنه تمرین خوب شنیدن، حرف زدن و آموزش گرفتن برای والدین وجود نداشته باشد آن ها هم تابع شرایط تحمیلی می شوند. بر همین اساس نخست باید به اصلاح ساختارهای سطوح کلان و میانه پرداخت و آن ها را از حداقل پتانسیل برخوردار کرد تا «برساخت گرایی» مفید شکل گیرد در غیر اینصورت همچنان در بر همان پاشنه می چرخد.
خلاء آموزش های مهرورزانه و عاطفه محور منجر به رشد خشونت می شود
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه وقتی آموزش های عاطفه و مهرورزی از کتاب ها و فیلم ها و سریال ها رخت بربندد زندگی های سرد و خاموش شکل می گیرد، متذکر شد: با ایجاد شکاف عاطفی در میان والدین، جدایی فرزندان از والدین هم خود به خود رخ می دهد؛ فردای روزگار دختر و پسر خانواده سر از جاهای دیگر درمی آورند، در نتیجه تضاد فرهنگ سنتی و مدرن، بسترهای خشونت و جنایت گسترده می شود.
وی افزود: حال آنکه مهرورزی والدین با هم الگویی برای جذب فرزندان می شود؛ همانند مُسکن و مرهم، زخم ها و شکاف ها را از بین می برد.
از: فاطمه دهقان نیری