آب به‌عنوان یکی از مهمترین بنیادهای زیستی و منبع جغرافیایی استراتژیک، نقش مهمی در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های دارد و موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگیری بخش‌های بزرگی از آن روی کمربند خشک جهانی، مسئله آب را به عنوان یکی از دغدغه‌های مهم تبدیل کرده است.
منابع آب یکی از سرمایه‌های ملی در هر کشوری به شمار می‌رود و شکوفایی اقتصادی و اجتماعی جامعه در گرو استفاده بهینه از آن است پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، ۶۶ کشور با جمعیت حدود دو سوم مردم جهان با کمبود شدید آب مواجه می‌شوند، ایران نیز از جمله کشورهایی است که در آینده با بحران آب روبرو خواهد بود.
براساس مطالعات انجام شده متوسط بارندگی سالانه کشور حدود ۲۵۰ میلیمتر است که کمتر از یک سوم متوسط باران سالانه دنیا است این در حالی است که در بسیاری از نقاط میزان بارندگی به کمتر از ۵۰ میلیمتر در سال میرسد.
علاوه بر این، توزیع زمانی و مکانی نامناسب نیز یکی از عوامل مهم کم آبی در کشور است از این رو بهره برداری از آب‌های زیرزمینی به عنوان یک منبع قابل اطمینان که در تمام سال می‌توان از آن استفاده کرد مورد توجه قرار گرفته است.
در این راستا دولت تدبیر و امید برای بهره‌مندی مردم استان مرکزی از آب مورد نیاز طرح‌های شاخص و اثرگذاری را اجرایی کرده است تا ساکنان منطقه مرکزی ایران بتوانند با وجود خشکسالی و کمبود منابع، از منافع ارزشمند طرح‌های آبی بهره‌مند شوند.
کم آبی و مشکلات در این حوزه همواره در سالهای اخیر از جمله مشکلات مردم استان مرکزی بوده اما این جراحت کهنه با مرهم اجرای طرح‌های شاخص آبرسانی دولت تدبیر و امید در استان مرکزی تا حدی درمان شده است.
براساس آخرین آمارها، ۹۲ درصد از حجم آب مصرفی استان مرکزی در بخش کشاورزی، سه و نیم درصد در بخش صنعت و بقیه در بخش آشامیدنی مصرف می‌شود.
آبرسانی از سد کوچری به خمین و ۴۰ روستای مسیر آبرسانی به ساوه و ۲۷ روستای مسیر از خط کوچری، آبرسانی به تفرش و روستاهای مسیر از چشمه هفتیان، طرح مطالعاتی آبرسانی به شهرهای میلاجرد، کمیجان، خنداب، جاورسیان و فرمهین، آبرسانی به شهر آشتیان، دلیجان، اراک، آبرسانی به شهر اراک و صنایع منطقه از سد کمال صالح، آبرسانی به شهر امیرکبیر از چاه منطقه به طول ۹ کیلومتر و آبرسانی از حوزه زاینده رود به شهر کاشان و دلیجان از جمله طرح‌های آبرسانی به شهرها و روستاهای استان تا افق ۱۴۲۰ است که تعدادی انجام و برخی نیز بهره‌برداری شده است.
انتقال آب از سد کوچری یکی از طرح‌های شاخص آبی استان مرکزی است که در دولت تدبیر امید به ثمر نشست و مردم شهرهای جنوب استان مرکزی از آن بهره‌مند شدند.
امکان اتمام پروژه انتقال آب از هفتیان به تفرش تا پایان دولت دوازدهم
استاندار مرکزی پروژه انتقال آب از چشمه هفتیان به تفرش را یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های آبرسانی استان مرکزی می داند و معتقد است: این پروژه فعال است و امکان اتمام آن در دولت دوازدهم وجود دارد و در واقع می‌توان با تخصیص ۱۰۰ درصدی منابع تا پایان بهار سال ۱۴۰۰ پروژه را در دولت تدبیر و امید به پایان رساند.
سید علی آقازاده با بیان اینکه در سایه حمایت و توجه ویژه دولت یازدهم و دوازدهم، اجرای طرح‌های فاضلاب در شهرهای استان مرکزی شتاب بیشتری گرفته، افزود: مجموعا ۶ طرح بزرگ فاضلاب شامل ساخت تصفیه خانه فاضلاب در شهرهای اراک، ساوه، تفرش، خمین، آشتیان و شازند به اجرا درآمد.
وی ادامه داد: تاکنون ۳ تصفیه خانه به بهره برداری رسیده و امیدواریم تا پایان دولت هم یک تصفیه خانه دیگر، به بهره برداری برسد.
به گفته مقام عالی دولت در استان مرکزی، ۳۵۸ کیلومتر خطوط اصلی و فرعی فاضلاب در سطح شهرها اجرا شده و بالغ بر ۴ هزار و ۸۰۰ فقره انشعاب فاضلاب نیز نصب شده است.
طرح‌های شاخص آبرسانی هدیه دولت به مردم استان مرکزی
«یوسف عرفانی نسب» مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان مرکزی نیز با اشاره به طرح‌های بزرگ آبرسانی به شهرهای استان مرکزی در سالهای ۹۲ تا ۹۸ گفت: آبرسانی به دلیجان از سد کوچری، ساخت تصفیه خانه آب شهر محلات و آبرسانی به ساوه از سد الغدیر، از جمله این طرح ها است.
وی خاطر نشان کرد: در این راستا ۲۰ پروژه آبرسانی دیگر در شهرهای استان طی هفت سال اخیر اجرا و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
عرفانی نسب تصریح کرد: اصلاح و بازسازی ۱۵۷ کیلومتر از شبکه آبرسانی شهرهای استان و حفر و تجهیز ۹۲ حلقه چاه آب برای تامین آب مورد نیاز شهرها نیز طرح های دیگر اجرا شده است.
این مقام مسئول حوزه آب و فاضلاب استان مرکزی ادامه داد : توسعه ۲۴۲ کیلومتر شبکه توزیع و خطوط انتقال و ساخت ۱۰ مخزن ذخیره آب به حجم مجموعاً ۱۶.۱۰۰ متر مکعب از دیگر اقدامات خدماتی در دولت تدبیر و امید بوده است.
انتقال آب از سد کوچری و تامین آب ۲۰ ساله مشترکان
عملیات اجرایی انتقال آب از سد کوچری به خمین در سال ۱۳۹۲ براساس طرح آبرسانی کشور توسط بخش خصوصی در این خطه از استان مرکزی که درگیر خشکسالی شده بود، آغاز شد.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی، طرح آبرسانی به شهرهای خمین، دلیجان، محلات، نیمور و ساوه از سد و خط انتقال کوچری با اعتبار ۹۵۹ میلیارد ریال از محل منابع ملی اجرایی شد.
«عزت‌الله آمره‌ای» معتقد است: با اتصال شبکه آب به سامانه انتقال آب سد کوچری به خمین در سایه پیگیری و جدیت دولت تدبیر و امید، مشکل کمبود آب آشامیدنی و صنایع این شهرستان تا ۲۰ سال آینده حل شد.
وی بیان کرد: با تکمیل و اتصال شبکه به این خط انتقال، مهمترین مشکل شهرستان خمین که کمبود آب آشامیدنی بود حل شد و آب به عنوان یکی از زیر ساخت های لازم برای توسعه صنایع این شهرستان ۴۰ لیتر بر ثانیه از این خط انتقال سهم تخصیص یافته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی اظهار داشت: شبکه آب صنعت به طرح خط انتقال آب کوچری، هدیه ارزشمند دولت دوازدهم به زادگاه امام راحل است.
روستاهای جنوب استان مرکزی سیراب از طرح‌های توسعه آبی
مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی و برق آبی شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: از زمان شروع عملیات بهره‌برداری از سامانه انتقال آب آشامیدنی به خمین و روستاهای این شهر از مسیر خط انتقال آب سرشاخه‌های دز به قمرود در مرداد ماه سال ۹۶، تاکنون ۱۵ میلیون مترمکعب آب با کیفیت برای این شهر و روستاهای آن تأمین شده است.
«حسین اکبری» افزود: طرح آبرسانی به شهر خمین از مسیر خط انتقال آب سرشاخه‌های دز به قمرود برای اولین بار در کشور و به روش BOT توسط سرمایه‌گذار بخش خصوصی انجام شد.
وی با اشاره به اینکه تا قبل از برنامه چهارم توسعه بخش مهمی از آب آشامیدنی شهرهای استان از منابع آب‌های زیرزمینی تامین می‌شد، ادامه داد: پس از آن رویکرد دولت برای تامین آب آشامیدنی شهرها به سمت استفاده از منابع آب‌های سطحی تغییر کرد.
مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی و برق آبی شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: به منظور کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی و بالا بردن ضریب اطمینان، تامین آب شرب تمام شهرهای استان از محل منابع آب‌های سطحی تا پایان برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار دارد.
اکبری، تأمین آب آشامیدنی با کیفیت بالا را یکی از وظایف ذاتی و مهم شرکت‌های آب منطقه‌ای برشمرد و ادامه داد: تأمین ۱۵ میلیون متر مکعب آب از طریق بهره برداری از پروژه آبرسانی سبب افزایش کیفیت آب شرب شهر و روستاهای خمین و عدم برداشت از منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از افت کمی و کیفی آب در این شهرستان شده است.
ورود ۱۸۲ لیتر آب در ثانیه به بخش صنعت و شرب خمین
به گفته فرماندار خمین، ۱۸۲ لیتر آب برای بخش صنعت و آشامیدنی وارد مدار شبکه آب این شهرستان شده است.
« احمد طهرانی » افزود: طرح آبرسانی از خط کوچری به خمین در سه مرحله اجرا شد و خط اصلی آن برای تامین آب شهر خمین در بهمن ماه سال ۹۶ بهره برداری شد.
وی ادامه داد: مرحله دوم و سوم این طرح نیز به روستاهای مسیر خط انتقال اختصاص دارد که با اجرای این فازها، ۴۰ روستا آبرسانی می‌شود.
فرماندار خمین اظهارداشت: با توجه به محدودیت‌های مالی با مجوزهای قانونی صادر شده از بند الف ماده ۱۴۲ قانون برنامه پنجم توسعه کشور که امکان خرید محصول در بخش آب وفاضلاب را فراهم کرده و این طرح از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ایجاد تاسیسات به روش B.O.T و خرید تضمینی آب به مدت ۲۰سال اجرا شد.
وی گفت: روش B.O.T قراردادی است که در آن شرکت یا شرکت‌هایی درقبال امتیازاتی، اجرای طرح های سنگین (به لحاظ مالی) را برعهده می‌گیرند و سپس طرح را بلاعوض به کارفرمای طرح انتقال می‌دهند.
وی ادامه داد: سرمایه گذار این طرح بر اساس قرارداد بی او تی، متعهد شده است خرید تضمینی آب در ۲۰ سال توسط وزارت نیرو را اجرا و سپس آن را بلاعوض به این وزارتخانه منتقل کند
آبرسانی به شهر جدید امیرکبیر از جمله اقدامات شاخص دولت تدبیر امید در استان مرکزی است که با حضور وزیر نیرو رضا اردکانیان عملیاتی شد.
وزیر نیرو در آیین بهره‌برداری از طرح‌های صنعت آب و برق استان مرکزی که در قالب پویش "هر هفته_الف_ب_ایران" در اراک گفت: مشارکت برای حفظ حیات بشری کاری ارزشمند است که آبرسانی به یک شهر که در افق ۱۴۱۰ حدود ۲۵ هزار نفر را از نعمت آب سالم بهداشتی برخوردار خواهد کرد، طرح کوچکی نیست.
وی تصریح کرد: همه افرادی که از آب پاک استفاده کرده و در عرصه تولید کشور قرار دارند، در رمزه اشتغال مستقیم این طرح‌ها محسوب می شوند.
معاون وزیر نیرو و رییس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) نیز در این مراسم اظهار داشت: از مجموع ۸۲۳ مگاوات انرژی های تجدیدپذیر متصل به شبکه، ۱۶ و یک دهم مگاوات مربوط به استان مرکزی است که ۱۴ و ۴۳ دهم مگاوات آن برق آبی است.
صرف ۱۱۰ میلیارد ریال برای آبرسانی به شهر جدید امیرکبیر
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی گفت: ۱۱۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرای عملیات آبرسانی به شهر جدید امیرکبیر با دبی ۲۳ لیتر برثانیه صرف شده است.
«عزت الله آمره ای» افزود: آبرسانی به این شهر نوبنیاد از جمله طرح‌های مهم استان مرکزی در دولت تدبیر و امید است و با ۹ و ۲ دهم کیلومتر طول خط انتقال اجرا شده و برای آن از لوله‌های GRP در اقطار ۲۵۰ و۳۰۰ میلیمتر استفاده شده است.
مدیرعامل آب منطقه ای استان مرکزی نیز در تشریح این طرح‌ها افزود: شهر امیرکبیر از جمبه شهرهای جدید کشور اراک است که مصوبه ایجاد آن مربوط به دهه ۷۰ بوده و آغاز عملیات این شهر عمدتا به سبب مشکلات مربوط به تامین آب به تاخیر افتاد.
عزت الله آمره ای تصریح کرد: در حال حاضر یک هزار و ۱۰۰ واحد در این شهر ساخته شده و ۵۰۰ خانوار ساکن هستند و با توجه به ساخت سه هزار واحد مسکن در طرح اقدام ملی مسکن، تامین آب یکی از اولویت‌های زیرساختی است.
وی افزود: پارسال با مطالعات کارشناسی شده یک منبع آب مناسب برای این شهر کشف و در شش ماه اجرایی شد و به صورت غیررسمی آب وارد شبکه این شهر شد.
وی اظهار داشت: جانمایی، حفر و تجهیز یک حلقه چاه با عمق ۱۰۰ متر، ساخت مخزن ذخیره آب پاک به حجم ۵۰۰ متر مکعب از جنس بتن آرمه، ساخت ۲ ایستگاه پمپاژ سرچاهی و بین راهی و اجرای خط انتقال برق به طول ۹۲۰ متر از اقدامات انجام شده در این طرح است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی گفت: یک‌هزار و ۱۰۰ سازه ساختمانی تاکنون در این شهر جدید ساخته شده و ۵۰۰ خانوار نیز در آن ساکن هستند و با توجه به ساخت سه هزار واحد مسکن در طرح اقدام ملی دولت، تامین آب بهداشتی و سالم یکی از اولویت‌های زیرساختی در این شهر محسوب می‌شود.
آمره‌ای افزود: ایجاد این شهر جدید با هدف پوشش سرریز جمعیتی اراک سال ۱۳۷۲ با تصویب شورای عالی شهرسازی آغاز شد و آب یکی از چالش‌های اساسی در تکمیل زوایای عمرانی آن بوده است.
اختصاص ۳۸ میلیارد ریال برای اجرای طرح خط انتقال آب به اراک از سد کمال صالح
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی توضیح داد: ۳۸ میلیارد ریال اعتبار امسال برای اجرای طرح خط انتقال آب رینگ(حلقه) جنوبی شهر اراک از سد کمال صالح اختصاص یافت.
آمره ای افزود: ۱۱ میلیارد از این اعتبار اسناد خزانه و ۲۷ میلیارد ریال دیگر آن نقدی است.
وی اظهار داشت: برای اجرای طرح خط انتقال رینگ جنوبی شهر اراک ۱۴ کیلومتر از جنس فولادی و چدنی با قطرهای ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیمتر پیش‌بینی شده است.
آمره ای افزود: مناقصه انتخاب پیمانکار برای اجرای مرحله اول این طرح به طول ۲ و نیم کیلومتر با ۲۵ میلیارد ریال در دست اقدام است
وی اظهار داشت: با بهره‌برداری از این طرح شهرک‌های جنوبی اراک از جمله شهرک گردو، ولیعصر، فازهای یک تا سه شهید بهشتی، کوی صنعتی و مسکن از آب سد کمال صالح بهره مندمی‌شوند.
وی دربخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: ۶۰ درصد آب آشامیدنی شهر اراک از سد کمال صالح تأمین می‌شود که با تکمیل طرح رینگ شمالی شهر، ۲۰ درصد دیگر از مشترکان نیز از آب این سد بهره‌مند خواهند شد.
آمره‌ای افزود: در گذشته آب آشامیدنی شهر اراک از منابع زیرزمینی تأمین می‌شد و چون سیستم فاضلاب در شهر راه‌اندازی نشده بود و چاه‌ها جذبی بودند، وزارت نیرو ارتقای کیفیت آب شرب اراک را در دستور کار قرار دارد.
وی اظهار داشت: تأمین آب آشامیدنی با کیفیت شهروندان شهری و روستایی جزو اولویت‌های وزارت نیرو است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: اکنون ۶۰ درصد آب شرب شهر اراک از سد کمال صالح تأمین می‌شود که این آب با کیفیت و مطلوب است و بقیه آب آشامیدنی مورد نیاز هم از چاه‌های بدون آلودگی و خارج از محدوده شهری تأمین می‌شود.
آمره ای در توضیح طرح رینگ شمالی که هدف آن توزیع آب سد کمال صالح در ناحیه شمالی شهر اراک است، افزود: طول این طرح ۹ و نیم کیلومتر است و تنها حدود ۹۰۰ متر از انتهای خط، حد فاصل ابتدای خیابان شمشیری تا میدان امام حسین(ع) باقی مانده که با همکاری مسوولان شهرداری به زودی به پایان می رسد.
وی اظهار داشت: طرح کمربند شمالی انتقال آب شهر اراک نیز با لوله فولادی سایزهای یک هزار، یک هزار و ۲۰۰ و ۸۰۰ میلی متری و نیز یک باب مخزن ذخیره ۱۰ هزار میلیون مترمکعبی بتنی و حوضچه‌های شیرآلات اجرا شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: با اتمام عملیات اجرایی رینگ شمالی تمامی شهرک های شمالی شامل بلوار امام علی (ع)، پردیس، قائم، الجواد، الغدیر، آزادگان، بعثت، مشاور،الهیه، حافظیه، حمید و غیره از آب سالم و بهداشتی تصفیه خانه سد کمال صالح مشروب خواهند شد.
وی اظهار داشت: کمربند جنوبی انتقال آب شهر اراک به طول ۱۳ کیلومتر که در مجاورت راه کمربندی جنوبی ساخته می‌شود تمامی شیرآلات و بیش از نصف لوله‌های مسیر آن تهیه و در صورت تأمین اعتبار، این شرکت آمادگی اجرای آن در سال ۹۹ را دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: کوی صنعتی، شهرک ولیعصر، گردو، فاز یک، فاز دو، شهرک شهید بهشتی، کوی اندیشه توسط کمربند جنوبی آبرسانی می شود.
آمره‌ای افزود: پیش بینی شده شهر اراک به سبب سد کمال صالح و منابع آب زیرزمینی که بخشی از آب شهر را تأمین می کند تا سال ۱۴۲۵ مشکلی در تأمین آب آشامیدنی نخواهد داشت.
تخصیص اعتبارلازم و سرعت گیری طرح انتقال آب سد کوچری به ساوه
معاون امور عمرانی استانداری مرکزی نیز طرح انتقال آب از سد کوچری به ساوه را از جمله طرح‌های شاخص حوزه وزارت نیرو عنوان کرد که با صدور مجوز ماده ۵۶ از سوی سازمان برنامه و بودجه در حال پیگیری است.
به گفته مهدی «مهدی زندیه وکیلی» از مجموع ۱۳۰ کیلومترِ این خط انتقال تا ساوه، لوله مورد نیاز ۴۰ کیلومتر تهیه و ۲۰ کیلومتر نیز پایان یافته است.