گیلان در حاشیه دریای خزر، مرز جمهوری آذربایجان و نزدیک به بازار اوراسیا با داشتن مزیت های بندری، تجاری و کشاورزی و نیروی کار تحصیلکرده موقعیت مناسبی برای توسعه صادرات غیرنفتی در کشور دارد و برنج، چای، زیتون، گیاهان دارویی، بادام زمینی و کیوی از محصولات با کیفیت این استان به شمار می آیند و فعالیت شبانه روزی گمرکات آن، زمینه صادرات کالاهای غیرنفتی و بخصوص محصولات کشاورزی استان های مجاور را از گیلان فراهم کرده است.
صادرات ۴۰ نوع محصول کشاورزی و روند رو به رشد آن
به گفته استاندار گیلان در حال حاضر ۴۱ درصد از صادرات غیرنفتی استان مربوط به میوه و سبزیجات است و با وجود شیوع کرونا و محدودیت های ناشی از آن، روند صادرات و بخصوص عرضه تولیدات کشاورزی رشد داشته است و باید از این ظرفیت به بهترین شکل بهره برداری شود.
به گفته استاندار گیلان ۴۱ درصد صادرات غیرنفتی استان مربوط به میوه و سبزیجات است و با وجود شیوع کرونا و محدودیت های ناشی از آن، روند صادرات و بخصوص عرضه تولیدات کشاورزی رشد دارد و باید از این ظرفیت به بهترین شکل بهره برداری شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز با اعلام صادرات ۴۰ نوع محصول کشاورزی در سال از مرز آستارا میزان این صادرات در نیمسال نخست امسال را ۲۴۷ هزار تن به ارزش ۲۵ میلیون و ۳۳۹ هزار و ۳۹۷ دلار اعلام کرده و مبدا خروج آنها را مرز آستارا و مقصد را کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه اعلام کرده است.
مسعود الماسی با اشاره به برداشت ۱۹۲ هزار تن کیوی از باغ های مثمره گیلان در سال جاری گفته که بیش از ۵۰ درصد محصول کیوی استان به کشورهای جمهوری آذربایجان، روسیه، گرجستان، هند و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می شود.
فرماندار آستارا نیز گزارش داده که امسال صادرات کیوی از مرز این شهرستان از ۱۶ آذرماه آغاز شده و گمرک آستارا در ایام شیوع کرونا از معدود گمرکات فعال کشور است و باید از این ظرفیت برای توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی استفاده کرد.
اداره جهاد کشاورزی آستارا هم امسال با اشاره به افزایش ۹۸ درصدی حجم صادرات محصولات کشاورزی از مرز زمینی این شهرستان، بخشی از پایانه بار را به محل بازدید کارشناسان کشاورزی از کامیون های حمل محصولات اختصاص داده تا کمیت و کیفیت تولیدات کشاورزی قبل از صادرات پایش شود.
طاهر سجادی مدیر پایانه بار آستارا تردد روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ کامیون در پایانه برای تجارت کالاهای غیرنفتی بخصوص محصولات کشاورزی را دلیلی بر رونق این صادرات می داند در این راستا۱۴ مورد از ۲۴ غرفه موجود در داخل پایانه را برای تسهیل آمد و شد کامیون های تجارت خارجی در اختیار شرکت های حمل و نقل قرار داده است.
جایگاه کشوری گیلان در تولید برخی محصولات
خطه سرسبز و دلربای گیلان متاثر از رطوبت خزر و رودهای جاری از سینه ستبر البرز بستر برداشت انواع تولیدات زراعی، باغی و گل و گیاه است و دفتر امور غلات و محصولات اساسی معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده که گیلان با ۲۲۰ هزار هکتار اراضی، ۲۶ درصد تولید برنج کشور را به خود اختصاص داده و بر اساس گزارش سازمان جهاد کشاورزی گیلان، این استان در تولید محصول فندق، چای و گل گاو زبان رتبه اول کشور، کیوی رتبه دوم، زیتون رتبه سوم و مرکبات رتبه پنجم را داراست و در گیلان با کمتر از یک درصد مساحت کشور سالانه نزدیک به سه میلیون تن محصول کشاورزی تولید می شود و ارزش اقتصادی این تولیدات زراعی، باغی، دامی و شیلاتی بیش از ۱۷۲ هزار میلیارد ریال است.
بر اساس گزارش سازمان جهاد کشاورزی گیلان، این استان در تولید فندق، چای و گل گاو زبان رتبه اول کشور، کیوی رتبه دوم، زیتون رتبه سوم و مرکبات رتبه پنجم را داراست و در گیلان با کمتر از یک درصد مساحت کشور، سالانه نزدیک به سه میلیون تن محصول کشاورزی تولید می شود.
الماسی رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان اعلام کرده که بیش از ۹۹ درصد محصولات کشاورزی صادراتی، شامل محصولات نباتی و ۹۰ درصد محصولات باغی است .
به گفته وی ، استان در بخش تولیدات باغی در کشور از جایگاه خوبی برخوردار است و امسال از ۶ هزار و هفت هکتار باغ های گیلان با تلاش هفت هزار و ۲۵۰ بهره بردار افزون بر ۱۹۲ هزار تن کیوی به ارزش هزار و ۵۳۶ میلیارد تومان تولید شده و میزان برداشت محصول کیوی از باغ های استان ۶ شش درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته و تالش، رودسر، آستارا، آستانه اشرفیه و رشت عمده شهرستان های تولید کننده کیوی هستند و هایوارد، گلد و رد ارقام عمده کیوی در استان به شمار می روند.
منوچهر پارسا فر مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز پیش بینی کرده امسال با افزایش ۱۰ درصدی نسبت به سال قبل، ۱۹۰ هزار تن مرکبات به ارزش افزون بر هزار و ۳۵ میلیارد تومان از باغات استان برداشت شود.
به گفته او این استان پنجمین استان تولیدکننده مرکبات کشور است و بالغ بر ۱۱ هزار و ۱۶۰ هکتار از اراضی استان به باغ مرکبات اختصاص دارد و ۲۶ هزار خانوار روستایی در این حوزه فعالیت می کنند و بیشترین باغ های مرکبات گیلان در شهرستان های رودسر، املش و لنگرود بوده و پرتقال، نارنگی، لیمو، نارنج و بالنگ از مهمترین میوه های تولیدی باغداران استان است.
صادرات هزار و ۸۸۸ تن میوه و تره بار از بندر آستارا
شهرستان مرزی آستارا در گیلان و حاشیه دریای خزر با داشتن سه راه زمینی، دریای و ریلی با خارج از کشور از موقعیت ممتازی برای تجارت خارجی برخوردار است و شعبه های مختلف اداره کل گمرک این شهرستان در بندر، مرز زمینی و مرز ریلی به طور شبانه روزی فعال است و موقعیت جغرافیایی در حاشیه خزر، قرار گرفتن در آخرین نقطه کریدور ریلی شمال - جنوب، همسایگی با جمهوری آذربایجان و نزدیکی به استان اردبیل، آستارا را به نقطه ای مهم برای بازرگانی خارجی تبدیل کرده است.
از آبان ماه امسال با الحاق آستارا به شبکه حمل و نقل کانتینری حوزه دریای خزر، صادرات از آن رشد چشمگیر داشته و رئیس اداره بندر و دریانوردی آستارا در پایان آذرماه از صدور هزار و ۸۸۸ تن انواع میوه، تره‌بار و خشکبار در قالب ۱۵۴ دستگاه کانتینر از طریق شبکه حمل و نقل کانتینرهای یخچالی حوزه دریای خزر به خارج از کشور خبر داده است.
بنا بر اعلام بندر آستارا، در آبان و آذرماه ۱۵۴ کانتینر ای تی یو (ای تی یو واحد شمارش هر کانتینر ۲۰ فوتی) حاوی میوه، تره بار و خشکبار با ۶ فروند کشتی صادر شده و مقصد این محصولات و تولیدات داخلی، کشورهای قزاقستان و روسیه بوده است.
بنا بر اعلام کیانوش امیری، در آبان و آذرماه ۱۵۴ کانتینر ای تی یو (ای تی یو واحد شمارش هر کانتینر ۲۰ فوتی) حاوی میوه، تره بار و خشکبار با ۶ فروند کشتی صادر شده و مقصد این محصولات و تولیدات داخلی، کشورهای قزاقستان و روسیه بوده است.
او معتقد است که الحاق آستارا از اول آبان ماه به شبکه حمل و نقل کانتینرهای یخچالی حوزه دریای خزر، تحول مهمی به شمار می آید و اکنون محصولات کشاورزی تولید داخل با کامیون ها حمل و در بندر آستارا تخلیه می شود و از طریق کشتی و شبکه حمل و نقل کانتینرهای یخجالی به کشورهای سی آی اس (کشورهای همسود مستقل) نظیر روسیه و قزاقستان منتقل می شود.
داوود تفتی مدیرعامل شرکت کشتیرانی دریای خزر در دوم آبان ماه امسال در بازدید از بندر آستارا خبر الحاق این بندرگاه به شبکه حمل و نقل کانتینری دریای خزر را اعلام کرده و گفته بود برای حمل محصولات کانتینری یخچالی، یک خط دریایی به مقصد آکتائوی قزاقستان ایجاد شده و هر دو هفته یک بار حمل و نقل صورت می گیرد و محصولات کشاورزی شمال غرب کشور از استان های اردبیل، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و گیلان از بندر آستارا صادر خواهد شد.
عباس صابر فرماندار آستارا نیز از صادرات روزانه هشت واگن محصولات کشاورزی از راه‌آهن این شهرستان خبر داده و بر افزایش ساعات کاری بارانداز ریلی برای سهولت کار صادرکنندگان محصولات کشاورزی تاکید کرده است و به گفته او، شرط توسعه روزافزون تجارت ترکیبی در مرزهای زمینی، دریایی و ریلی این شهرستان و اثرگذاری اقتصادی آنها بر همدیگر، فراهم شدن زمینه صادرات با واگن های یخچالدار از بارانداز راه آهن آستارا است.
وی تردد روزانه ۱۲۰ دستگاه کامیون یخچال دار برای حمل و نقل محصولات کشاورزی از مرز آستارا و صدور ۳۳۰ گواهی قرنطینه برای صادرات تولیدات کشاورزی از سوی کلینیک های گیاه پزشکی در این شهرستان را دلیلی آشکار بر رونق این نوع بازرگانی خارجی و ضرورت اهمیت دادن به تامین زیرساخت ها و رفع موانع صادرات غیرنفتی می داند و از مسئولان امر می خواهد برای تسریع روند اداری ترخیص کامیون ها از سوی کشور جمهوری آذربایجان تلاش کنند.
ضرورت راه اندازی پایانه صادرات محصولات کشاورزی
موقعیت ممتاز مرزی و تنوع تولیدات کشاورزی گیلان، تقاضای بازار مصرف کشورهای حوزه اوراسیا و رغبت تجار به صادرات میوه، تره بار و خشکبار سبب شده تا راه اندازی پایانه صادرات بخش کشاورزی در گیلان ضرورت پیدا کند و مسئولان استانی با پی بردن به اهمیت موضوع، بر عملیاتی شدن آن تاکید می کنند به طوری که استاندار گیلان لزوم تقویت زیرساخت های صادراتی برای ساماندهی صادرات محصولات کشاورزی را خاطرنشان شده است.
ارسلان زارع، رشد ۴۵ درصدی صادرات طی ۶ ماه نخست امسال با وجود شیوع کرونا را نشان دهنده موفقیت عملکرد این بخش از اقتصاد استان می داند و خواستار تقویت و گسترش محصولات صادرات محور و بسته بندی های مناسب آنها برای ارتقای بازاریابی خارجی شده و معتقد است که احداث پایانه کشاورزی گیلان، بستر مناسبی برای فعالیت دانش آموختگان رشته کشاورزی خواهد بود و در این حوزه نیز تحول ایجاد خواهد کرد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان نیز ایجاد پایانه صادرات محصولات کشاورزی در آستارا را مطالبه تجار و بازرگانان دانسته و از تصویب این طرح در کارگروه صادرات کالاهای غیرنفتی استان خبر داده است.
به عقیده او باید با توجه به رویکرد نظام جمهوری اسلامی به توسعه مناسبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، بهره مندی از ظرفیت بازار مصرف کشورهای حوزه دریای خزر و همسایگان شمالی به ویژه بازار مصرف اتحادیه اوراسیا ضرورت دارد و با توجه به اینکه در حال حاضر ۴۱ درصد از صادرات غیرنفتی گیلان مربوط به بخش میوه و سبزیجات است، توسعه این قابلیت باید جدی گرفته شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز اعلام کرده که پایانه صادرات محصولات کشاورزی استان در آینده با سرمایه گذاری و تلاش بخش خصوصی در شهرستان مرزی بندر آستارا ایجاد خواهد شد و زمین مورد نیاز آن تامین شده و ساماندهی صادرات محصولات کشاورزی و اشتغالزایی، از هدف ها و مزایای آن است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان نیز ایجاد پایانه صادرات محصولات کشاورزی در آستارا را مطالبه تجار و بازرگانان دانسته و از تصویب این طرح در کارگروه صادرات کالاهای غیرنفتی استان خبر داده است.
فرهاد دلق پوش گفته که بیش از ۸۰ درصد صادرات گیلان از طریق مرزهای آستارا صورت می گیرد و بعد از شکل گیری پایانه مرزی محصولات کشاورزی، تولیدات بهره برداران گیلان و مازندران با سهولت به خارج از کشور صادر خواهد شد و زمین مورد نظر برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در این طرح نیز مشخص شده است.
با توجه به این مباحث به نظر می رسد ساخت پایانه مرزی صادرات محصولات کشاورزی سبب تفکیک این تولیدات از سایر کالاهای داخلی و تسریع و تسهیل صدور محصولات بخش کشاورزی خواهد شد و صادرکنندگان تولیدات باغی و زراعی استان های دیگر را نیز به گیلان سوق خواهد داد .
از سوی دیگر با عنایت به مقرون به صرفه بودن ترانزیت ریلی و جایگاه آستارا در نقطه مرزی و پایانی کریدور شمال - جنوب، بهتر است طبق ارزیابی مسئولان امر، پایانه در آستارا ایجاد شود تا با بهره مندی از تلاقی ریل، بندر، منطقه ویژه اقتصادی و مرز زمینی تاثیرات مثبت اقتصادی پایانه نمایان شود و صادرات کشاورزی گیلان سامان بیشتری یابد.
گزارش از عیسی پاشاپور