به گزارش ایرنا، مخاطراتی که در قرن ۲۱ جوامع مختلف را تهدید می‌کند، بسیار متنوع است و سردمداران کشورها در اقصی نقاط عالم تلاش می‌کنند بر اساس مزیت‌های خود از منابع انسانی تا کانی های زیرزمینی گرفته تا تولیدات صنعتی و علمی، قدرت تاثیرگذاری و تاب‌آوری خود را در عرصه‌های جهانی برای مقابله با تهدیدات پیشرو ارتقا دهند.
آنچه در این میان برای بیشتر کشورها به عنوان یک دغدغه همیشه مورد توجه بوده، کمبود منابع آبی با توجه به نقش آن در توسعه پایدار جوامع مختلف است، آب را منبع حیاتی برای هر پدیده زیستی و انسانی عنوان می‌کنند، امروزه مدیریت و حفاظت آب نه تنها در کشورهای درحال توسعه، بلکه در کشورهای توسعه‌یافته هم دارای اهمیت بالایی است.
وقتی از توسعه پایدار سخن می‌گوییم، بی‌درنگ نگاه‌ها به منابع آبی معطوف می‌شود و با توجه به گستردگی الگوهای توسعه پایدار، آب مهم‌ترین نقش را در توسعه پایدار جوامع انسانی ایفا می‌کند.
در این میان نخستین موضوعی که جلب توجه می‌کند، اطمینان یافتن از تامین آب مصرفی مورد نیاز شهروندان در بلندمدت و بررسی منابع آبی منطقه است.
نقش راهبردی آب در تامین چرخه بخش کشاورزی، صنعت و آب شرب و بهداشت بر کسی پوشیده نیست، آب به عنوان یک نهاده تولید، نقش مهمی در تولید محصولات کشاورزی، پتروشیمی و فولاد دارد و دسترسی آسان به منابع آبی می‌تواند هزینه‌های تولید را به مقدار زیادی کاهش دهد.
بحران کمبود آب بر تمامی حوزه‌های زیست بشری تاثیر می‌گذارد که مهاجرت یا رشد منفی روستاها به مناطق شهری از عمده‌ترین نتایج آن است بطوریکه تداوم آن سبب نابودی پتانسیل‌های تولیدی و اقتصادی در مناطق روستایی و مهاجرت نسل جوان به عنوان اصلی‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی به شهرها و خالی شدن روستاها از سکنه می‌شود.
قرار گرفتن ایران در محدوده خشک و نیمه‌خشک و کمبود منابع آبی همواره به دغدغه اصلی مردم و کشاورزان تبدیل شده است و ایرانیان در طول سالیان متمادی برای آب و نگهداشت آن ارزش بسیاری قائل بوده‌اند.
یکی از راهبردهای بشر برای استفاده بهینه از منابع آبی، احداث سد در مقابل رودخانه‌ها و منابع آبی است که در قرن بیستم مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفت.
ایران نیز برای نخستین بار در سال ۱۳۳۷ وارد چرخه کشورهای سازنده سد شد و با ساخت سد امیرکبیر برای کنترل آب‌های سطحی و رساندن آب به مراکز جمعیتی و کشاورزی صنعتی اقدام کرد.
سدسازی به عنوان یک برنامه راهبردی به منظور خودکفایی در ایران در طول پنج دهه گذشته مورد توجه قرار گرفت و با وجود آنکه ایرانیان در ابتدا از فناوری و دانش فنی لازم برای سدهای نوین برخوردار نبودند ولی با همت و تلاش مستمر و اتکا به توانمندی فرزندان این مرز و بوم روز به روز صنعت سدسازی در کشور توسعه یافت و امروزه به عنوان یکی از کشورهای موفق در عرصه سدسازی به شمار می‌رود، تاکنون نیز سازه‌های بزرگی با همت جوانان ایرانی به اتمام رسیده است و حتی در برخی از کشورهای همسایه نیز شاهد حضور متخصصان ایرانی در پروژه‌های سدسازی هستیم.
هم اکنون افزون بر ۱۶۶ سد بزرگ و ۶۰۰ سد متوسط و کوچک با ظرفیت بیش از ۵۰ میلیارد مترمکعب در اقصی نقاط ایران اسلامی تکمیل و در حال بهره‌برداری هستند.
استان ایلام نیز در طول سال‌های پس از انقلاب تلاش کرد از این چرخه عقب نماند ولی درگیری مستقیم با عراق در جنگ هشت ساله تحمیلی باعث شد روند سدسازی در ایلام با تاخیر آغاز شود.
ایلام با وسعتی حدود ۲۰ هزار کیلومتر مربع ۵.۱ درصد مساحت کل کشور و جمعیتی بالغ بر ۵۸۰ هزار نفر (حدود هشت صدم درصد) جمعیت کشور را داراست.
ریزش‌های جوی بر پهنه جغرافیایی استان حدود هشت میلیارد مترمکعب در سال برآورد می‌شود که از آن ۹.۴ میلیارد مترمکعب (۶۱ درصد) تبخیر و تعرق می‌شود و ۲.۱ میلیارد مترمکعب (۱۵ درصد) نفوذ و ۹.۱ میلیارد مترمکعب (۲۴ درصد) در رودخانه‌ها جریان می‌یابند.
استان ایلام دارای ۱۱ دشت مهم با کد مطالعاتی مشخص بوده که تنها یک دشت از میان آنها به نام دشت عباس در شهرستان جنوبی دهلران ممنوع است.
پتانسیل آب‌های زیرزمینی استان حدود ۳۵۰ میلیون مترمکعب برآورد می‌شود که از طریق یک هزار و ۲۳۳ حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق کشاورزی، شرب و صنعت حدود ۲۵۰ میلیون متر مکعب (۷۱ درصد) از آن برداشت می‌شود.
سیمره، نماد توانمندی جوانان ایرانی در سدسازی
یکی از مهم‌ترین پروژه‌های سدسازی کشور که به عنوان بزرگترین سد غرب کشور شناخته می‌شود، سد سیمره است، این سد به عنوان بزرگترین سد غرب کشور و مهم‌ترین پروژه عمرانی استان ایلام روی رودخانه مشترک استان‌های ایلام و لرستان ساخته شده است، سیمره سدی بتنی دوقوسی با ارتفاع ۱۸۰ متر به شمار می‌رود که حجم مخزن آن ۲ میلیارد و ۸۰۰ مترمکعب در تراز نرمال است.
نیروگاهی با ظرفیت ۴۸۰ مگاوات شامل سه واحد فرعی نیز کنار این سد پیش‌بینی شده است، با اتصال واحدهای نیروگاه سیمره به شبکه سراسری برق ایران در میانه تابستان، ظرفیت تولید برق کشور ۴۸۰ مگاوات افزایش یافت.
هدف‌های ساخت سد سمیره، تولید انرژی برق‌آبی به میزان ۸۵۰ گیگاوات ساعت در سال و کمک به پایداری شبکه برق کشور، کنترل و تنظیم جریان‌های سطحی رودخانه، تامین حقابه‌های پایین‌دست، افزایش طول عمر سد کرخه و جلوگیری از انتقال رسوب به مخزن سد کرخه است.
آبی شدن ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار اراضی ایوان با بهره‌برداری از سد کنگیر
یکی دیگر از پروژه‌های حوزه سدسازی ایلام که در سال‌های اخیر و در دولت تدبیر و امید به بهره‌برداری رسید، سد کنگیر در شهرستان ایوان است، این سد با ظرفیت ذخیره ۲۰ میلیون مترمکعب با طول تاج ۷۵۰ متر و ارتفاع ۴۲ متر به منظور تامین آب شرب و کشاورزی شهرستان ایوان ساخته شده است.
با بهره‌برداری از سد کنگیر علاوه بر تامین آب شرب شهرهای ایوان و زرنه، آب مورد نیاز ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی روستاهای تابعه بخش زرنه نیز تامین می‌شود.
تامین آب مورد نیاز پتروشیمی ایلام با افتتاح سد شهدای ایلام
پروژه آبیاری سد مخزنی گلال با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد ریال اردیبهشت ماه سال ۹۹ افتتاح شد، ظرفیت سرریز این سد ۸۹۰ مترمکعب در ثانیه با حجم ۱۹.۳۵ میلیون مترمکعب در رقم نرمال و متوسط حجم تنظیم سالانه ۱۴.۳ میلیون مترمکعب است.
با بهره‌برداری از سد گلال کمبود آب شرب مردم این استان مرتفع و امکان تنظیم آب سطحی این رودخانه به میزان ۱۴.۳ میلیون متر مکعب در سال را برای تامین نیازهای مجتمع پتروشیمی ایلام میسر می‌سازد.
سیراب شدن دشت‌های تشنه دهلران با افتتاح سد دویرج
شهرستان گرمسیری دهلران نیز با توجه به کمبود منابع آبی، نیازمند پروژه‌های سدسازی برای استفاده از منابع آبی موجود بود و بر این اساس پروژه سد دویرج در دستور کار قرار گرفت.
اهداف این طرح شامل تامین آب کشاورزی حدود ۶ هزار و ۵۰۰ هکتار از زمین دشت‌های دهلران، موسیان و همچنین تامین حقابه زمین‌های کشاورزی دشت موسیان به گستره چهار هزار و ۱۸۰ هکتار است که سال ۹۲ به بهره‌برداری رسید.
افتتاح چهار سد ایلام در دولت تدبیر و امید
استاندار ایلام با بیان اینکه از پنج سد ایلام چهار سد در دولت تدبیر و امید ایجاد شده است، گفت: در این دولت بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریال در امور آب هزینه شده است.
قاسم سلیمانی‌دشتکی افزود: قبل از دولت تدبیر و امید حدود ۶ هزار و ۹۰۰ میلیارد ریال و ۵۰ میلیون یورو در حوزه امور آب استان ایلام سرمایه‌گذاری صورت گرفته بود اما در دولت تدبیر و امید این رقم به بالاتر از ۱۰ هزار میلیارد ریال و ۲۴ میلیون یورو رسیده است.
وی یادآور شد: هم‌اکنون نیز روند اجرایی سدهای میمه، چناره، سیکان و گدارخوش به منظور استفاده هرچه بیشتر از منابع آبی استان ایلام در حال اجراست.
ظرفیت سدهای ایلام به سه میلیارد مترمکعب افزایش یافت
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ایلام گفت: ظرفیت ذخیره آب سدهای این استان با بهره‌برداری از چندین پروژه سدسازی به سه میلیارد و ۵۱۵ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.
رحمت‌الله قیصوری اظهار داشت: حجم مخازن سدهای استان پیش از فعالیت دولت یازدهم تنها ۷۰ میلیون مترمکعب بود که با اجرای چندین پروژه سدسازی این مقدار هم اکنون به سه میلیارد و ۵۱۵ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه پروژه‌های متعدد سدسازی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی در استان ایلام طی دوران فعالیت دولت تدبیر و امید آغاز شد، افزود: اسفندماه سال ۹۴ با حضور معاون اول رییس‌جمهوری سد و نیروگاه سیمره به عنوان بزرگترین سد غرب کشور در استان ایلام به بهره‌برداری رسید.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ایلام یادآور شد: یکی دیگر از این سدهای افتتاح شده در این دولت سد گلال است، ظرفیت سرریز سد مخزنی گلال ۸۹۰ مترمکعب در ثانیه با حجم ۱۹.۳۵ میلیون مترمکعب و متوسط حجم تنظیم سالانه ۱۴.۳ میلیون مترمکعب است که با بهره‌برداری از سد گلال کمبود آب شرب مردم این استان مرتفع شد.
قیصوری تاکید کرد: سد انحرافی شهدای شرهانی دهلران دیگر پروژه حوزه سدسازی استان ایلام بود که فروردین ماه سال ۹۴ افتتاح شد، این سد ظرفیت ذخیره ۲۱۰ میلیون مترمکعب آب را دارد و می‌توان با استفاده از ظرفیت این سد ۱۱ هزار هکتار از اراضی کشاورزی منطقه را آبیاری کرد.
وی اضافه کرد: سد کنگیر و طرح آبرسانی به شهرستان ایوان نیز اسفندماه سال ۹۴ به بهره برداری رسید، این سد با ظرفیت ذخیره ۲۰ میلیون مترمکعب طول تاج ۷۵۰ متر و ارتفاع ۴۲ متر به منظور تامین آب شرب و کشاورزی شهرستان ایوان ساخته شده است و با بهره‌برداری از آن علاوه بر تامین آب شرب شهرهای ایوان و زرنه، آب مورد نیاز ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی روستاهای تابعه بخش زرنه نیز تامین شد.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ایلام گفت: پروژه آبرسانی به شهر ایوان با خط انتقال ۳۲ کیلومتری نیز با هدف تامین آب شرب ساکنان شهرهای زرنه و ایوان در دراز مدت و همچنین مجتمع‌های روستایی مسیر و شهرک صنعتی ایوان اجرا شده است.
قیصوری اظهار داشت: فروردین ماه سال ۹۴ با حضور معاون اول رییس‌جمهوری، شبکه آبیاری و زهکشی دویرج دهلران افتتاح شد، مشروب کردن ۱۰ هزار و ۶۸۰ هکتار از اراضی دشت‌های موسیان و دهلران و تامین ۲۴ میلیون مترمکعب آب مورد نیاز صنعت پتروشیمی دهلران از اهداف اجرای شبکه آبیاری، زهکشی و سد انحرافی دویرج است.
سرمایه‌گذاری ۶ هزار میلیارد ریالی برای تامین آب ایلام
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام نیز در این خصوص گفت: ۶ هزار و ۲۳۰ میلیارد ریال طی ۲.۵ سال گذشته برای تامین آب در این استان سرمایه‌گذاری شده است.
احمد کرمی اظهار داشت: علاوه بر این، ۵۰ میلیون یورو اعتبار نیز به شکل ارزی طی مدت یاد شده برای تامین آب در اختیار استان ایلام قرار گرفته است.
وی با اشاره به تحول شکل گرفته طی هفت سال گذشته برای استفاده بهینه از منابع آبی، افزود: یکی از مهم‌ترین طرح‌های تامین آب بخش صنعت استان، سد گلال (شهدای ایلام) است که با حجم مخزن ۱۹.۴ میلیون مترمکعب تکمیل و ۲ هزار میلیارد ریال برای اجرای آن هزینه شده است.
معاون امور عمرانی استاندار ایلام یادآور شد: کانال اصلی و شبکه آبیاری و زهکشی فکه با سطح ۲۲ هزار هکتار نیز طی ۳۰ ماه گذشته آماده افتتاح شده است که برای اجرای این پروژه سه هزار میلیارد ریال به شکل ریالی و ۵۰ میلیون یورو به صورت ارزی پرداخت شده است.
کرمی تاکید کرد: ایستگاه پمپاژ اصلی سد کنگیر به منظور تامین آب سه هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی بخش کشاورزی با صرف اعتبار ۴۵۰ میلیارد ریال اجرا و در مرحله بهره‌برداری قرار دارد.
وی تکمیل مطالعات، اخذ مجوز تخصیص آب و شروع عملیات اجرایی سد چناره با هزینه ۲۲۰ میلیارد ریال را از دیگر برنامه‌های دولت به منظور تامین آب در استان ایلام عنوان کرد.
معاون عمرانی استاندار ایلام اضافه کرد: سطح شبکه‌های مدرن آبیاری و زهکشی استان در ابتدای دولت تدبیر و امید ۴۴ هزار هکتار بود که این میزان با افزایش ۲ برابری به ۸۴ هزار هکتار رسیده است.
به گفته کرمی، با تکمیل برنامه‌های در دست اقدام شرکت آب منطقه‌ای استان ایلام این میزان از شبکه‌های آبیاری و زهکشی به حدود ۱۳۰ هزار هکتار تا پایان دولت دوازدهم خواهد رسید.
۱۲۷ میلیارد ریال برای تکمیل سد سیکان هزینه می‌شود
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام با اشاره به اینکه سد سیکان هم‌اکنون از پیشرفت فیزیکی ۲۰ درصدی برخوردار است، گفت: امسال ۱۲۷ میلیارد ریال برای تکمیل این سد هزینه می‌شود.
احمد کرمی اظهار داشت: سد سیکان از نوع سنگ ریزه ای با هسته رسی است و حجم مخزن آن در تراز نرمال ۱۱.۸ میلیون مترمکعب طراحی شده است.
وی افزود: هدف از اجرای این سد تامین آب شرب شهرستان های دره شهر ، آبدانان و بدره است.
معاون استاندار ایلام تامین آب بخش صنعت و حق آبه بخش کشاورزی به میزان یک هزار و ۷۰۰ هکتار را از دیگر اهداف اجرای این پروژه عنوان کرد.
کرمی با اشاره به بودجه ۱۲۷ میلیارد ریالی این سد در سال ۹۹ از پیشرفت حدود ۲۰ درصد این پروژه خبر داد و گفت: تکمیل این سد با توجه به افزایش هزینه ها نیازمند تخصیص اعتبار ویژه از سوی مسوولان است.
عملیات اجرایی سد میمه دهلران با تزریق اعتبار شتاب می‌گیرد
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام از پیشرفت ۵۵ درصدی سد میمه در شهرستان دهلران خبر داد و گفت: عملیات اجرایی این سد با تزریق اعتبار شتاب خواهد گرفت.
علی پوراحمد اظهار داشت: عملیات اجرایی سد میمه سال ۸۹ در بخش مرکزی دهلران شروع شد و هم اکنون دارای ۵۵ درصد پیشرفت فیزیکی می باشد.
وی از انجام مطلالعات کیفی پروژه و تصویب آن توسط شرکت منابع اب ایران خبر داد و افزود: تاکنون برای این پروژه بالغ بر ۲ هزار میلیارد ریال هزینه شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای ایلام یادآور شد: این پروژه در سال جاری و در پیوست قانون ۹۰ میلیارد ریال اعتبار مصوب دارد که جوابگوی نیاز واقعی طرح نیست که در این خصوص پیگیری های لازم جهت پیش بینی اعتبار مناسب در بودجه سال ۱۴۰۰ در دستور کار قرار دارد.
پوراحمد با اشاره به نقش این سد در رونق کشاورزی منطقه تاکید کرد: سد مخزنی میمه در صورت بهره برداری زمینه آبیاری ۶ هزار هکتار از اراضی دیم منطقه را فراهم می کند
وی اضافه کرد: این سد با هدف مهار و کنترل سیلاب و تنظیم ۶۰ میلیون متر مکعب آب در سال برای مصارف کشاورزی ایجاد خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای ایلام ادامه داد: حرکت بسیار بزرگی به منظور استفاده هرچه بیشتر از روان آب ها با احداث سدهای مختلف در استان ایلام آغاز شده که نویدبخش انقلابی شگرف برای بهره برداری مناسب از منابع آبی استان است.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون عملیات احداث و مطالعه چندین طرح سد مخزنی استان در حال اجراست، افزود: پروژه های بزرگی در زمینه مهار آب در حال انجام است که با نهایی شدن آنها تحول بزرگی در استان ایلام ایجاد و زمینه اشتغال فراوانی برای جوانان در بخش کشاورزی و دیگر بخش ها فراهم خواهد شد.
پوراحمد اضافه کرد: قبل از دولت تدبیر و امید تنها یک سد در استان وجود داشت اما در حال حاضر سه سد دویرج دهلران برای استفاده در بخش کشاورزی، سد چم گردلان جهت تامین آب شرب شهر ایلام و سد کنگیر ایوان نیز برای استفاده در بخش کشاورزی استان فعال است.
استفاده از ظرفیت سدهای ایلام در حوزه گردشگری
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام گفت: یکی از طرح‌های کلان در دست اقدام ورود به حوزه سدها برای ایجاد طرح‌های اشتغالزا در حوزه گردشگری است.
عبدالمالک شنبه‌زاده اظهار داشت: با توجه به اینکه یکی از مشکلات در زمینه استفاده از ظرفیت سدها سخت‌گیری برخی دستگاه‌ها برای استفاده از آنهاست در این راستا تفاهم‌نامه ای منعقد شده و با انعقاد آن بسیاری از کارها در حال رونق است.
وی افزود: چهار موافقت در حوزه سد سیمره صادر شده است که در حال واگذاری زمین برای اجرای طرح هستیم، موافقت پل معلق بر روی تنگه کافرین نیز صادر شده و حوزه سد کرخه نیز در حال بررسی است و سه متقاضی برای اجرای طرح گردشگری وجود دارد.
شنبه‌زاده در خصوص تاسیسات گردشگری در استان نیز گفت: طی سه سال گذشته ۱۲۰ موافقت اصولی برای انواع تاسیسات گردشگری از جمله هتل ۲ ستاره، رستوران‌های سنتی و بین‌راهی، مجتمع‌های گردشگری و خانه‌های بومگردی به ارزش ۲ هزار میلیارد ریال صادر شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام یادآور شد: در صورت راه‌اندازی این تاسیسات ۲ هزار نفر بصورت مستقیم در این پروژه‌ها مشغول بکار می‌شوند.