هزار سال از عمر ادب پارسی می گذرد و شاعران و ادیبان بسیاری با فصاحت و بلاغتی کم نظیر، صفحات درخشانی از عشق، عرفان، حماسه و شور را در دیباچه فرهنگ و ادبیات این سرزمین به جای گذاشته اند.
کمال الدین ابوالعطا محمود مرشدی کرمانی مشهور به خواجوی کرمانی شاعر قرن هشتم از بزرگترین شاعران عصر درخشان شعر پارسی بشمار می رود وی را نخلبند شعرا، خلاق المعانی و ملک الفضلا نیز لقب داده اند.
خواجوی کرمانی به تصریح خودش در سال ۶۸۹ هجری قمری در شهر کرمان متولد شد و به سال ۷۵۰ در شیراز وفات یافت و آرامگاه وی در محل سکونتش در تنگ الله اکبر شیراز معروف به شهر هزار مزار واقع شده است.
این شاعر پر آوازه در جوانی سفرهای طولانی به حجاز، شام ، بیت‌المقدس ، عراق، مصر و بعضی از بندرهای خلیج‌فارس داشت و در این سفرها بود که شعر خویش را با علم زمان در هم آمیخت.
خواجو در زمان حیات خویش بیش از ۴۰ هزار بیت در قالب های همچون مثنوی، غزل، قصیده، ابیاتی با مضامین عرفانی و عاشقانه سروده و دیوان خواجو ، گل و نوروز ، همای و همایون ، کمال نامه و گوهر نامه از جمله آثار این شاعر گرانقدر پارسی گوی بشمار می رود.
برای پاسداشت مقام این شاعر و ادیب دانشمند و فرزانه، روز ۱۷ دی در تقویم رسمی کشور بنام خواجوی کرمانی نامگذاری شده است تا فرصتی برای بهره گیری از آثار غنی و پر مغز این شخصیت فرهیخته باشد.
خواجوی کرمانی به دانش روزگار خود تسلط کامل داشت
رئیس مرکز کرمان شناسی با اشاره به بزرگی ناشناخته ماندن شخصیت خواجوی کرمانی گفت : این شاعر بزرگ پس از تحصیل در کرمان راهی شیراز شد و در آنجا از محضر ادیبان و دانشمندان آنزمان بهره بسیار برد و پس از سفری طولانی فارغ از تعلقات دنیا به شیراز برگشت و تا آخر عمر در تنگه الله اکبر این شهر زندگی ساده و زاهدانه ای را اختیار کرد.
سید محمد علی گلابزاده افزود: حافظ در جوانی از وجود خواجوی کرمانی بهره بسیار برد و در یکصد غزل خویش به استقبال خواجو رفته و پیش افتادن حافظ در شعر از وی، نشان از اقتدار استاد دارد.
وی تصریح کرد: شعر خواجو جایگاه ویژه ای در نظم پارسی دارد و اشعار بسیاری در وصف خدا، پیامبر(ص)، ائمه اطهار(ع) و بنیادها و اساس دین و اصول اخلاقی سروده است.
رئیس مرکز کرمان شناسی اظهار داشت: خواجوی کرمانی به اغلب دانش های روزگار خود آگاهی کامل داشت و فنون و اصطلاحات درون اشعارش در شعر شاعران دیگر حتی حافظ و سعدی دیده نمی شود.
وی با اشاره به سالروز گرامیداشت خواجوی کرمانی افزود : در سال ۷۰ به همت مرکز کرمان شناسی و به منظور غبار زدایی از مفاخر کرمان، کنگره جهانی بزرگداشت خواجوی کرمانی با حضور اندیشمندان و شخصیت های بین المللی برگزار شد که بسیار پر بار بود.
گلابزاده اظهار داشت : دیوان و تمام مجموعه شعرهای خواجو به صورت نفیس چاپ شده اند و هرساله مراسم بزرگداشت این شاعر گرانسنگ در کرمان و شیراز برگزار می شود.
وی تاکید کرد: خواجوی کرمانی در زیر سایه ۲ شاعر هم عصر خود حافظ و سعدی مانده است و باید تلاش شود ابعاد شخصیتی این فخر بزرگ کرمان و ایران تببین شود.
آهنگ آن دارد دلم کز پرده بیرون اوفتد/مطرب گر این ره میزند گو پست گیر آهنگ را
فرهاد شورانگیز اگر در پای سنگی جان بداد/ گفتار شیرین بی سخن در حالت آرد سنگ را
آهوی چشمت با من ار در عین روبه بازی است/سر پنجهٔ شیر ژیان طاقت نباشد رنگ را
خواجو چو نام عاشقان ننگست پیش اهل دل/ گر نیک‌نامی بایدت در باز نام و ننگ را
۱۷ دی ماه به عنوان روز بزرگداشت خواجوی کرمانی در تقویم ملی ثبت شده است.