به دلیل همین جایگاه رفیع و غیرنمایشیِ «حق حیات» و «حق بر سلامت» است که روز گذشته رهبر انقلاب تصریح کردند واردات واکسن کرونا از آمریکا و انگلیس ممنوع است؛ در این باره گفتنیهایی است.
۱ - از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم، مذاکره برای رفع تحریم ها و ارتقای امور در دستور کار سیاست خارجی و راهبرد داخلی قرار گرفت. برجام، ماحصل این دستور کار بود و تا مدتی هم گشایش هایی در کشور ما رقم زد، اما با خروج آمریکا از برجام، دیگر این سند حقوقی نمی توانست نیازهای جامعه ایرانی را برآورده کند.
تحریم های بی سابقه بیشتر از قبل شد و ایران عملا وارد یک جنگ تمام عیار اقتصادی با آمریکا شد. پس از انتخابات آمریکا و روی کار آمدن بایدن، امیدها به مذاکره مجدد برای رفع تحریم ها و اجرای برجام بیشتر شد. شرایط کرونایی هم ایجاب می کرد که لااقل در رفع تحریم های دارویی و پزشکی، اقدام عاجلی صورت پذیرد؛ از همین رو برخی از مسئولان صحبت هایی پیرامون واردات واکسن کرونا و مذاکره برای رفع تحریم ها در این رابطه انجام دادند، اما روز گذشته رهبر انقلاب واردات واکسن از آمریکا و انگلیس را ممنوع اعلام کردند؛ اما چرا واردات واکسن از آمریکا و انگلیس ممنوع است؟
۲ - ممنوعیت واردات واکسن از آمریکا و انگلیس دارای یک عقبه کارشناسی شده بهداشتی و علمی است: در حالی که آمریکا هفته ها است واکسیناسیون کرونا را آغاز کرده، مطابق آخرین آمار بین المللی پایگاه اطلاعاتی worldometers تا صبح جمعه، این کشور همچنان رکورددار ابتلا به کرونا در دنیا است. تا روز جمعه ۳۷۴ هزار و ۱۲۴ آمریکایی مبتلا به کووید۱۹ در آمریکا جان خود را از دست دادهاند.
روز گذشته سی ان ان به نقل از داده‌های دانشگاه جانز هاپکینز نوشته که تعداد متوفیان ویروس کرونا در آمریکا به نحو بی‌سابقه‌ای افزایش‌یافته و در ۲۴ ساعت منتهی به جمعه ۴ هزار و ۵۱ نفر در پی ابتلا به بیماری کووید-۱۹ جان باختند.
این داده ها یعنی واکسن آمریکایی کرونا که از قضا به تایید سازمان جهانی بهداشت هم رسیده است، نه تنها به کنترل و قطع نسبی زنجیره کرونا در خود آمریکا کمکی نکرده است، بلکه در عمل آمار کرونا در آمریکا همچنان رکوردشکنانه در حال افزایش است.
۳ - واکسن «فایزر بیونتک» توسط شرکت آمریکایی داروسازی فایزر با همکاری شرکت داروسازی آلمانی بیونتک ساخته شده است و در آمریکا و برخی دیگر از نقاط جهان تزریق می‌شود.
این واکسنِ مورد تایید سازمان بهداشت جهانی، تا کنون عوارض زیادی بر جای گذاشته است. چند روز پیش در یکی از گزارش‌هایی منتشر شده توسط پایگاه خبری abc news تصریح شد یکی از پرستاران بخش اورژانس در سن‌دیه‌گو آمریکا، هشت روز پس از دریافت واکسن شرکت فایزر به کرونا مبتلا شده است.
در گزارش هایی دیگر هم تصریح شده در فلسطین اشغالی بیش از ۲۵۰ اسرائیلی بلافاصله پس از دریافت واکسن، به کرونا مبتلا شده اند. این بحران در مکزیک و ایتالیا نیز رخ داده است.
آخرین شاهکار شوکه کننده اما مرگ چهار نفر بر اثر ابتلا به کرونا است که واکسن فایزر هم زده بودند! رسانه‌های پرتغالی گزارش کردهاند یک کارمند بخش بهداشتی در این کشور ۴۸ ساعت پس از دریافت واکسن کرونای فایزر جان خود را از دست داده است. رسانه‌های نروژی هم در خبری اعلام کردند که دو نفر از خانه سالمندان در این کشور پس از دریافت واکسن کرونای فایزر، فوت کردهاند. آخرین قربانی واکسن کرونای فایزر تا روز جمعه، یک پزشک آمریکایی است که سه هفته پس از تزریق واکسن جان خود را از دست داده است. همه اینها و مواردی از این دست، کارکرد واکسن آمریکایی فایزر را با چالشی جدی مواجه ساخته است.
۴ - اعتماد نداشتن به غربی ها در حوزه سلامت و درمان، برای ایرانیها یک عقبه تاریخی هم دارد. فرانسوی ها در دهه ۶۰ با وارد کردن خون آلوده به کشورمان، هموفیلی های ایران را به ایدز مبتلا کردند! چند صد پرونده در این رابطه تشکیل شد و چند هزار نفر را در این موضوع با مشکلات عدیدهای مواجه کرده است. رهبر انقلاب هم در صحبت اخیرشان به این مهم اشاره داشتند.
دستکاری ژنوم ایرانیان با خروج خون ایرانیها از کشور از دیگر سوابق بد بهداشتی غربی است که با یک جستجوی ساده می توان به جزئیات آن دست یافت. در رابطه با کرونا هم گمانه هایی مبنی بر آزمایشگاهی و عمدی بودن این ویروس طرح شده است که نفیا و اثباتا هنوز محل مناقشه است.
۵ - جان شهروندان ایرانی در متون حقوقی بالادستی از جمله قانون اساسی و سیاستهای کلی دارای جایگاه رفیعی است. آیاتی نظیر «وَ مَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا» و اصولی چون «وجوب حفظ نفس» و «حفظ نفس از مقاصد ضروری شریعت است» در فقه اسلامی جملگی گویای غیر تزئینی بودن «حق حیات» و «حق بر سلامت» در حکومتداری اسلامی است.
ورود رهبر انقلاب اسلامی به واکسن کرونا در کنار تاکیدات ایشان از همان ابتدای پیدا شدن سر و کله این ویروس منحوس مبنی بر وجوب اجرای مصوبات ستاد کرونا و نیز موافقت ایشان برای شهید قلمداد کردن کادر درمان که در راه مبارزه با کرونا جان خود را از دست دادهاند، همه و همه مؤید اهمیت درجه اولی حق بشریِ حیات و سلامت در نظام اسلامی است. نانوشته نمیتوان گذاشت که احتمالا مسائلی چون خنثی سازی تحریم ها از داخل بجای رفع تحریم ها از خارج و نیز اتکا و ایمان به توان و تولید داخل در کنار سایر ملاحظات کارشناسی شده در سخن رهبر انقلاب مبنی بر ممنوعیت ورود واکسن از غرب بی تاثیر نیست، اما این را باید اذعان کرد که هاضمه حکومت اسلامی نقض حقوق شهروندی را برنمی تابد؛ چون این حقها در نظام اسلامی دارای پشتوانه اعتقادی - منطقی متقنی است، در عمل وقتی با مخاطره مواجه شود، شخص اول حکومت اسلامی راسا برای احقاق حقوق شهروندی به موضوع ورود میکند، همچنان که بالاترین و بهترین مواضع و ضمانتها برای پاسداری از «حق بر سلامت» ایرانیان در یک سال گذشته از سوی رهبر انقلاب اتخاذ شده است.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس