حسین میرزائی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: افراد بدون سرپرست موثر، دچار مشکل شده و تبعات این آسیب‌پذیری در آینده همه اجزای جامعه را دچار بحران خواهد کرد به همین دلیل علمای علوم اجتماعی بر این باورند که خانواده اولین واحد اجتماعی است که کودک در آن رشد می‌کند و طی فرآیندی درازمدت از طریق تعاملات حاکم بر فضای آن جامعه‌پذیر می‌شود در حالی که نبود این واحد اجتماعی فرد را دچار مشکلاتی اساسی خواهد کرد.
این مردم‌شناس با تاکید بر ضرورت ایجاد نهاد شبه خانواده در جامعه، گفت: در طول تاریخ زندگی انسان، همواره بخشی از کودکان به دلایل گوناگون، مانند جنگ یا بیماری‌ها از داشتن خانواده محروم مانده و آن را به شکلی متفاوت درک کرده‌اند.
میرزائی اضافه کرد: امروزه با وجود پیشرفت‌های فراوانی که در حوزه‌های مختلف انجام شده اما همچنان مشکل کودکان فاقد خانواده سرجای خود باقی مانده است در حالی که شیوه‌هایی برای جبران فقدان این نهاد مانند وجود دارد.
وی افزود: شبه خانواده نوعی نظام سرپرستی و ساختار حمایتی است که می تواند الگوی جایگزین یا مکمل برای کودکان فاقد خانواده باشد و به صورت تشکیلات نهادی، اقامتی، زیستی و اجتماعی زیر نظر افرادی از جمله زوج هایی که مورد تایید سازمان های مربوطه یا مددکاران زن و مرد آموزش دیده هستند، زندگی کنند.
میرزائی اضافه کرد: در مراکز شبه خانواده تلاش بر این است تا محیطی طبیعی از یک خانواده ایجاد و پیوندهای صمیمانه و عاطفی بین کودکان و سرپرستان حاصل شود. در این تشکیلات، با شبیهسازی موقعیت و ماهیت خانواده برای کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست، کارکردهای اصلی خانواده که پاسخ به نیازهای فردی و از همه مهمتر جامعه‌پذیری است، احیا می‌شود.
این مردم شناس گفت: به دلیل واقعیت‌های اجتماعی دنیای جدید، شبه خانواده، دیگر به عنوان پدیده‌ای غیرمعمول شناخته نمی‌شود، علاوه بر سوانح طبیعی مانند سیل، زلزله، بیماری و حوادث غیرطبیعی مثل جنگ‌ها و تصادفات، سبک زندگی‌های جدید نیز بنیان خانواده سنتی و نهادینه را لرزان کرده و ضرورت ایجاد نهادهایی چون «شبه خانواده» را بیش از پیش در جوامع آشکار و مهم کرده است.
شبه خانواده امن ترین و شبیه ترین مکان به خانواده است
قائم مقام موسسه خیریه مشیز (حامی کودکان بی سرپرست و بد سرپرست که به صورت شبه خانواده اداره می شود) گفت: شبه خانواده مرکزی است که برای فرزندان بیسرپرست و بد سرپرست، رنگ و بوی داشتن یک خانواده واقعی را احیا و به فرزندان حس حمایت شدن را القا می کند در واقع یکی از امن ترین و شبیه ترین مکان ها به خانواده است که کودکان و نوجوانان بدون حامی و پشتوانه در جامعه می توانند در این مکان به رشد سالم و کامل روحی و جسمی دست یابند.
محمدرضا صادقی نژاد ادامه داد: شبه خانواده یکی از دلایلی است که ما را به آینده و کمتر شدن آمار جرم، امیدوارتر خواهد کرد، مراکز تربیتی شبه خانواده در اصل از اعضایی شبیه به خانواده های واقعی تشکیل می شود، این اعضاء سعی دارند از لحاظ سلامت روحی و جسمی فرزندان خود را حمایت کنند چرا که شاید در ابتدا این حمایت ها جنبه وظیفه داشته باشد اما بعد از مدتی تک تک کارکنان شبه خانواده وابستگی عاطفی به فرزندان پیدا کرده و آنها را عضوی از خانواده خود می دانند.
وی تاکید کرد: اما همه چیز در شبیه سازی به خانواده، خلاصه نمی شود و آموزش های مختلف و جلسات متعدد روان درمانی و مشاوره را می توان نقطه قوت تربیت فرزندان در مراکز شبه خانواده از جمله مجموعه مشیز دانست، شبه خانواده همانند یک خانواده دلسوز نسبت به رشد و نمو فرزندان خود نگران هستند و سعی می کنند برای رشد خلاقیت های فردی آن ها تلاش کنند.
صادقی نژاد اظهار داشت: برای مثال در شعب خیریه مشیز (به عنوان نمون های از موسسات خیریه که در حوزه شبه خانواده به صورت تخصصی فعالیت می کند) برای آموزش و توانمندسازی فرزندان در سطوح مختلف تلاش می شود تا یک فرزند بی سرپرست یا بدسرپرست بعد از ۱۸ سالگی با تکیه بر دانش خود بتواند به صورت مستقل وارد جامعه شود و اثربخش و مفید باشد.
توانمندسازی با هدف استقلال در جامعه
قائم مقام موسسه خیریه مشیز با اشاره به اینکه اساس کار شبه خانواده ها، شبیهسازی آنها به خانه و خانوادهای گرم است، گفت: اغلب فرزندان بی سرپرست و بدسرپستی که به شبه خانواده ها وارد می شوند، از وضعیت روحی و گاهی وضعیت جسمی مساعدی برخوردار نیستند. در این مرحله مهمترین کار برای یک خانواده، ترمیم وضعیت روحی و جسمی فرزند خود است. به همین دلیل فرزندان ابتدا با روش‌های درمانی مختلف تحت نظر پزشکان و مشاوران مرتبط قرار گرفته تا طی جلسات روانشناسی و مددکاری به وضعیت پایداری دست یابند.
صادقی نژاد ادامه داد: در مرحله بعد مربیان متخصص با آموزش هایی که از قبل گذرانده اند، سعی می کنند به عنوان سرپرستی موثر، شیوه صحیح برخوردها و ایجاد ارتباط سالم اجتماعی را به فرزندان آموزش دهند.
وی تصریح کرد: در ادامه فرزندان مشیز به مرور یاد میگیرند که با هر فرد در سطوح مختلف اجتماعی، چگونه برخورد کنند. به این دلیل بسیاری از فرزندان جذب شده توسط شبه خانواده ها، به دلیل عدم داشتن سرپرست موثر از تربیت سالم و درست در خانواده خود بی بهره مانده اند و نیاز به آموزش هایی اساسی دارند تا در آینده با اعتماد به نفس بهتری بتوانند وارد جامعه شوند.
قائم مقام موسسه خیریه مشیز با بیان اینکه بچه ها پس از یادگیری آموزش های اولیه اجتماعی، نوبت به پرورش خلاقیت ها و توانمندسازی هایشان می رسد، گفت: همیشه خانواده ها برای فردای فرزندان خود نگرانند و سعی می کنند با آموزش های مختلف، استقلال آن ها در آینده را تامین کنند با این رویکرد اعضای فعال در شبه خانواده ها نیز در تلاش اند مثل یک خانواده دلسوز ابتدا خصوصیات اخلاقی و علایق فرزند را در نظر بگیرند و سپس فرزند را در کلاس های مربوط به آنچه علاقه دارد تشویق و سوق دهند.
صادقی نژاد گفت: تمام این خدمات و تلاش ها برای این است که فرزندان فاقد سرپرست موثر در مراکز شبه خانواده، توانمند شوند تا در آینده بتوانند بدون کمک خواستن از دیگران، زندگی اجتماعی موفق، مفید و موثری داشته باشند.
از: فاطمه شیری