بوی عاقبت به خیری به مشام سیر همدان می رسد، محصولی که رایحه تند شامه آزارش نه تنها در شهرهای ایران بلکه در بازارهای بین المللی هم شناخته شده است.
محصولی که در کیفیت عصاره و ماده موثره در جهان بی رقیب بوده و گواه این ادعا نتایج آزمایش های متعدد دانشمندان خارجی است.
با همه این شهرت و خوش نامی اما دل سیرکاران همدانی مدام مثل سیر و سرکه می جوشد؛ از نبود اصلاح ژنتیک، کشت و برداشت مکانیزه، انبارداری مدرن، فرآوری، بسته بندی، برندسازی، بازاریابی و فروش زنجیره و ده ها پیش نیاز و پس نیاز مهمی که باید باشد و نیست.
جوشش این کم و کاستی ها از سر و روی مزارع سیر و انبارهای مالامال از خوشه های مرواریدی دل هر دردمندی را به درد می آورد ؛ چه رسد به متولیان بخش کشاورزی که خود برای یافتن درمان و درمانگر همیشه پیشرو بوده اند.
سردخانه های اختصاصی برای سیر
«سیر به لحاظ خاصیت منحصر بفردش قابل نگهداری در انبارهای سنتی و یا سردخانه های محصولات کشاورزی نیست و این میل انحصار طلبی موجب شده به صرافت احداث سردخانه های مخصوص برای سیر باشیم.»
مجوز سه واحد نگهدارنده سیر با تکنولوژی خاص به سرمایه گذاران استان داده شده و این واحدها در شهرک صنایع غذایی بهاران و شهر مریانج روی هم رفته ۱۰ هزار تن ظرفیت دارند و هر کدام از آنها اکنون به ۳۰ تا ۴۰درصد پیشرفت فیزیکی رسیده اند و اگر کار ساخت و ساز این واحدها با همین شتاب پیش برود او قول می‌دهد که اوایل سال ۱۴۰۰ سیر همدان صاحب سرخانه اختصاصی شود.
این جمله از معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهادکشاورزی استان همدان سرآغاز همصحبتی با او درباره چند و چون محصولی راهبردی می‌شود که اسم و رسمش قرنهاست با تبحر و مهارت کشاورزان این خطه پیوند خورده است.
محمدرضا شهسواری می‌گوید: مجوز سه واحد نگهدارنده سیر با تکنولوژی خاص به سرمایه گذاران استان داده شده و این واحدها در شهرک صنایع غذایی بهاران و شهر مریانج روی هم رفته ۱۰ هزار تن ظرفیت دارند و هر کدام از آنها اکنون به ۳۰ تا ۴۰درصد پیشرفت فیزیکی رسیده اند.
اگر کار ساخت و ساز این واحدها با همین شتاب پیش برود او قول می‌دهد که اوایل سال ۱۴۰۰ سیر همدان صاحب سردخانه اختصاصی شود تا این محصول از گزند آفتهای مختلف در امان بماند و فاسد نشود.
«علاوه بر سردخانه های یادشده، موافقت اولیه برای ساخت ۱۰واحد صنایع تبدیلی با ظرفیت ۳۳ هزار و ۳۰۰ تن صادر کرده ایم که فرآوری سیر به شیوه اسلایس، پودر و سیرسیاه بخشی از برنامه آنهاست و امیدواریم به زودی به مرحله اجرا برسد.»
شهسواری به فرجام نیکوی محصول سیر بسیار امیدوار است به شرطی که مجریان طرحهایی که به حمایت از این محصول بومی برخاسته اند آستین های همت را بالا زده و زودتر دست به کار شوند.
او به پشتوانه وعده پشتیبانی دولت از سرمایه گذاران تاکید می کند، کسانی که استطاعت مالی و فنی برای راه اندازی کارخانه فرآوری داشته باشند بی تردید مورد حمایت و تشویق قرار گرفته و دستشان را به گرمی می فشاریم و انجمن ها و تشکل ها در اولویت حمایت قرار دارند اگر خواهان سر و سامان دادن به اوضاع و احوال سیر و سیرکاران باشند.
قطب سیر کشور بی نصیب از صنعت
۲ هزار نفر عضو انجمن سیرکاران همدان هستند و انتظار همیاری از آنها گویا انتظار معقولی است به گفته رئیس این تشکل تعداد فعالان در عرصه سیر را بیش از این ارقام می داند، آنهایی که بیش از همه چشم امید به سخاوت دستان مسئولان دارند.
طبق آمارهای مستند او، امسال ۴۱ هزار و ۵۳۰ تن سیر خشک در استان همدان تولید شد که به عبارتی ۷۰ درصد سیر کشور در این خطه حاصلخیز تولید می شود و این پیشتازی «قطب تولید سیر کشور» را به همدان لقب داده است.
در حال حاضر قریب ۶ هزار تن از سیر همدان در ۸۸ واحد شوری و ترشی فعال استان مصرف می‌شود و در حدود ۲ هزار تن در چهار واحد اسلایس و پودر سیر تبدیل می شود و مابقی در فقدان برند و بسته بندی به سبک ۵۰ سال پیش فله ای در میان جعبه و گونی پلاستیکی عرضه می شود و بی تردید با این شکل و شمایل نه تنها مشتری جذب نمی‌کند بلکه قدرت دافعه هم دارد.محمد میرزایی می‌گوید: در حال حاضر قریب ۶ هزار تن از سیر همدان در ۸۸ واحد شوری و ترشی فعال استان مصرف می‌شود و در حدود ۲ هزار تن در چهار واحد اسلایس و پودر سیر تبدیل می شود و مابقی در نبود برند و بسته بندی به سبک ۵۰ سال پیش فله ای در میان جعبه و گونی پلاستیکی عرضه می شود و بی تردید با این شکل و شمایل نه تنها مشتری جذب نمی‌کند بلکه قدرت دافعه هم دارد.
رئیس انجمن سیرکاران همدان از نقصان در کارخانجات و صنایع تبدیلی همدان و رشد نکردن آنها پا به پای محصولات کشاورزی گلایه مند است؛ نقیصه ای که ریشه اش را در گذشته های دور همدان باید جستجو کرد.
سیر تا پیاز شهرک تخصصی
مظلومیت سیر و سیرکارانی که قول داده ام گلایه هایشان را به گوش مسئولان برسانم مرا روبروی فرماندار همدان می نشاند که دغدغه دارد، دغدغه مندی او اگر مرحم دردهای سیرکاران نباشد اما امیدی که در لابه لای واژه هایش سر بر می آورد به گشایش در گره مشکلات سیر امیدوارمان می کند.
محمدعلی محمدی راه اندازی شهرک سیر را به کشاورزان این دیار مژده می دهد، این طرح طبق آخرین اطلاعات او به مرحله جانمایی رسیده و مراحل نهایی استعلام های اداری را سپری می کند.
به گفته او وسعت ۳۰ هکتاری شهرک در روستای «انصار الامام» گنجایش کافی برای استقرار واحدها و صنایع مختلف را دارد و همه فعالیتهای مرتبط از انبارداری، بسته بندی و فروش تا تحقیق و پژوهش های ژنتیکی سیر، در آینده ای نزدیک به این شهرک تخصصی منتقل می شود تا همجواران مناطق سیرخیز هم از آزار رایحه تند و تیز سیر آسوده باشند.
فرماندار همدان برخورداری از یک شهرک تخصصی را حق مسلم تولیدکنندگان، تجار و بازرگانان این محصول می داند که در جهان بی همتاست.
به گفته او وسعت ۳۰ هکتاری شهرک در روستای «انصار الامام» گنجایش کافی برای استقرار واحدها و صنایع مختلف را دارد و همه فعالیتهای مرتبط از انبارداری، بسته بندی و فروش تا تحقیق و پژوهش های ژنتیکی سیر، در آینده ای نزدیک به این شهرک تخصصی منتقل می شود تا همجواران مناطق سیرخیز هم از آزار رایحه تند و تیز سیر آسوده باشند. محمدی از سیب زمینی، سیر، گردو و انگور به عنوان محصولات شاخص همدان یاد می‌کند که سیر در این گروه محصولی راهبردی محسوب می شود و قابلیت فرآوری و ارزش افزوده بیشتری دارد.
صنایع تبدیلی در صدر جدول سرمایه گذاری
گفته های او و ابراز تاسفش از کم کاری درباره سیر، اتمام حجت معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار با مدیران و روسای اداره های استان را در ذهنم یادآوری می کند که می‌گفت: انتقاد کشاورزان و رسانه ها درباره فرآوری محصولات عمده استان یعنی سیر و سیب زمینی، نقدی درست و منصفانه است.
ظاهر پورمجاهد با مروری بر پیشینه درخشان همدان در تولید این دو محصول در کشور از متولیان می‌خواهد مشکلات طرحهای صنایع تبدیلی را واکاوی کنند تا موانع پیش روی آنها برداشته شده و زودتر وارد چرخه تولید شوند.
او توصیه می‌کند که مسئولان مربوطه طرحهای مطالعاتی در زمینه صنایع تبدیلی را به سرمایه گذاران پیشنهاد بدهند تا جبران فاصله های بین سیر و صنعت باشد.
و من هم برای این رُستنی شگفت انگیز که طعنه به همه روییدنی های مفید خاک می زند عاقبت بخیری آرزو میکنم شاید این دانه های مروارید با اندکی تراش و خراش بتواند کالایی ارزآور برای همدان که نه برای کشورمان باشد و سرآغازی برای سعادت سیرکاران.
سعادتی که شاید شهرک تخصصی بتواند سیر همدان را از پیله پوسیده سنت رها کرده و در آسمان صنعتی شدن پرواز بدهد.