دکتر «الویر موسیچ» روز دوشنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا در بلگراد با اشاره به نقش زبان و فرهنگ ایرانی در منطقه بالکان و تاریخ آشنایی مردم این منطقه به زبان فارسی گفت: فرهنگ اسلامی آراسته به نبوغ فرهنگی، ادبی و علمی بزرگان ایران مانند حافظ شیرازی، مولانا، سعدی و ابن سینا بیش از پانصد سال در بوسنی و هرزگوین حضور داشته است و دارد.
نویسنده و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی در بوسنی و هرزگوین و نویسنده کتاب "تاریخ شعرا فارسی‌گوی بوسنی و هرزگوین" معتقد است که اولین تماس های فرهنگی ایرانیان با قلمرو امروزی بوسنی و هرزگوین در قرن چهارم میلادی برقرار شده است.
« بیش از هزار واژه فارسی هنوز هم در زبان بوسنیایی استفاده می شود. بنابراین می توان گفت که فرهنگ ایرانی در این منطقه چند صد سال است که حضور دارد و مردم بوسنی و هرزگوین با این فرهنگ ایرانی کاملاً آشنا هستند.»
همکاری های فرهنگی، تفاهم و احترام متقابل را موجب می شود
موسیچ که فارغ التحصیل دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است در باره تاثیر زبان و فرهنگ بر روابط کشورها توضیح داد:همکاری های فرهنگی بین کشورهای جهان بر کیفیت روابط کلی کشورها می‌افزاید و منجر به تفاهم و احترام متقابل می‌گردد.از سوی دیگر توسعه روابط فرهنگی همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه را نیز در زمینه های مختلف تقویت می کند.
«روابط فرهنگی اساس و بنای محکمی برای توسعه انواع مختلف همکاری میان کشورهای جهان و سرمایه گذاری در پروژه‌های فرهنگی و همچنین در گسترش طیف وسیعی از همکاری است که در یک بعد آن به احترام که پایه و اساس اصلی صلح و آرامش در جهان است، کمک می کند.»
وی افزود فرهنگ یک ملت فراتر از مرزهای جغرافیایی است و کشورهایی که صاحب فرهنگ غنی هستند، از این مزیت برخوردارند و ایران یکی از این کشورهای بزرگ با تمدن غنی است.
پژوهشگر زبان و ادبیات ایرانی در ادامه این گفت و گو به علاقمندی مردم بوسنی و هرزگوین و بالکان به ایران، فرهنگ غنی ایرانی و زبان فارسی اشاره و بیان کرد:مردمان منطقه بالکان برای فرهنگ ایرانی و زبان و ادبیات فارسی احترام بسیاری قائل هستند. در چند سال اخیر در بوسنی و هرزگوین و صربستان تحقیقات متعددی در زمینه حضور زبان و ادبیات فارسی در این منطقه و تاثیر زبان فارسی بر زبان های بوسنیایی، صربی و کرواتی انجام شده است که نتایج این تحقیقات نیز موجب احترام بیشتر برای ایران، فرهنگ و تمدن این کشور شده است.
«ظهور ادیبان بوسنیایی نظیر «فوزی موستاری» مولف اثر نفیس بلبلستان، «شیخ افندی سودی» نویسنده شرحی بر بوستان سعدی، «محمد طاهر» و «مصطفی بوشنیاک» نویسندگان شرحی بر مثنوی مولوی، «فهیم بایراکتارویچ» مترجم رباعیات خیام، «محمد نرگسی» و «بشیر جاکا» نمونه های بارزی از علاقمندی بوسنیایی ها به فرهنگ ایرانی و اهمیت ارتباطات فرهنگی بین دو ملت است. در حوزه آلبانی تباران منطقه بالکان نیز شما شعرای برجسته فارسی سرا، نظیر «نعیم فراشری» را مشاهد می کنید.»
توسعه شناخت و تقویت دوستی میان دوملت ایران و بوسنی
ایران شناس بوسنیایی به علاقمندی خود به نوشتن کتاب در باره زبان و ادبیات فارسی اشاره کرد و گفت: بیست و پنج سال است که در زمینه زبان و ادبیات فارسی فعالیت می‌کنم و حاصل تلاش هایم در حوزه زبان و ادبیات فارسی در ربع قرن گذشته تالیف دوازده کتاب، ترجمه بیش از ده کتاب از زبان فارسی به زبان بوسنیایی، تالیف بیش از چهل مقاله علمی-پژوهشی و صدها مقاله و یادداشت در روزنامه ها و برگزاری جلسات سخنرانی حافظ خوانی و مولوی شناسی بوده است.
همچنین به همراه یکی از همکارانم، دیوان «جناب سلطان ولد» فرزند مولانا و کتاب معارف «جناب بها ولد» پدر گرامی مولانا را نیز از زبان فارسی به زبان ترکی ترجمه کردم. کتاب مولانا و صلح را به زبان بوسنیایی و سپس به زبان انگلیسی به چاپ رساندم. برخی از کتاب هایم به زبان آلبانیایی نیز ترجمه شده است و موضوع آثار و فعالیت های من در بیست و پنج سال گذتشه؛ زبان و ادبیات فارسی بوده است.
وی به ادامه تلاش های خود در زمینه زبان و ادبیات فارسی اشاره کرد و افزود: کتاب های کهکشان حافظ شیرازی، گنجینه حکمت مولوی، تحلیل دیوان سلطان ولد، ترجمه و شرح قدسیه نقشبند را به زبان بوسنیایی تالیف کردم. سال گذشته ترجمه "غمنامه رستم و سهراب" را ترجمه و به زبان شعر بوسنیایی به چاپ رساندم. این زندگی من است و من از اینکه نقش یک پل بین فرهنگ ها را ایفا می کنم بسیار خرسندم. هدف من از این گونه فعالیت های فرهنگی در حوزه فرهنگ ایرانی و زبان فارسی، توسعه شناخت و تقویت دوستی ها میان دو ملت شریف ایران و بوسنی و هرزگوین است.
زبان و ادبیات فارسی در دوره معاصر اهمیت قابل توجهی دارد
این نویسنده بوسنیایی به جایگاه زبان فارسی در بالکان اشاره و تصریح کرد: زبان فارسی از قرن پانزدهم تا قرن بیستم میلادی به عنوان یکی از زبان‌های رسمی منطقه بالکان محسوب می شده است. وجود نسخه های خطی متعدد زبان فارسی در کتابخانه «غازی خسروبیگ» سارایوو و ظهور و بروز شعرا و ادبای بوسنیایی که آثاری را با تاثیر از فرهنگ و ادبیات ایرانی خلق یا به زبان بوسنیایی ترجمه کرده اند، نشان از جایگاه برجسته زبان و ادبیات فارسی در این منطقه در گذشته است.
«در دوره معاصر، زبان و ادبیات فارسی اهمیت قابل توجهی دارد؛ خصوصا این زبان در تحقیقات و پژوهش های علمی شرق شناسی، تاریخ، ادبیات و فرهنگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هم اکنون کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه سارایوو برقرار است و امیداورم که با تلاش های مسئولان امر به منظور تقویت جایگاه زبان فارسی در منطقه بالکان شاهد تاسیس کرسی های زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه های بلگراد، زاگرب، اسکوپیه و پریشتینا نیز باشیم.»
موسیچ در بخشی از این گفت و گو به ارزیابی روابط فرهنگی و دینی میان بوسنی و هرزگوین و ایران پرداخت و گفت:دین و فرهنگ روابط بسیار نزدیکی دارند و هر دو اثرات شگرفی بر جوامع می گذارند. حتی در برخی موارد تمایز میان فرهنگ و دین دشوار است.
وی گفت:بوسنی و هرزگوین کشوری چند فرهنگی با تنوع قومی و دینی است. طبیعی است که روابط دینی بوسنی و هرزگوین و ایران بر اساس احترام متقابل و احساسات دوجانبه بر قرار باشد و خرسندی مسلمانان بوسنی و هرزگوین و ایران از توسعه روابط فرهنگی در استقبال از آیین های فرهنگی و آثار متعددی که منتشر می گردد مشهود است.
برگزاری هفته های فرهنگی، نمایشگاه های هنری انتشار فصلنامه و کتب مفید، تولید فیلم و ارتباطات رسانه ای و انجام برخی فعالیت های آموزشی از جمله اقدامانی است که در بوسنی هرزگوین در راستای توسعه روابط فرهنگی دو ملت صورت می گیرد.