به گزارش روز شنبه ایرنا، برای دولت پاکستان که طی ۴ سال ریاست جمهوری ترامپ آماج اتهام زنی‌ها و انتقادهای شدید از سوی آمریکا قرار داشته است، پیروزی جو بایدن و روی کار آمدن دولت وی به مثابه نفسی راحت بعد از بیش از ۴ سال فشار سنگین آمریکا بر پاکستان برای انجام اقدامات بیشتر در امر مبارزه با به اصطلاح تروریسم و یا کمک به نجات آمریکایی‌ها از باتلاق افغانستان، محسوب می‌شود.
پاکستان و آمریکا زمانی به ویژه در دوران جنگ اتحاد جماهیر شوروی سابق با افغانستان و نیز دورانی که واشنگتن سرگرم طراحی حمله به افغانستان بود، متحد هم محسوب می‌شدند؛ اما طی سال‌های اخیر به ویژه در زمان دولت ترامپ دیگر خبری از اتحاد میان دو کشور نیست.
روابط شکننده اسلام‌آباد-واشنگتن پس از دو دوره ریاست جمهوری اوباما در زمان دونالد ترامپ نیز ادامه داشت. هر چند آمریکایی‌ها به شرط همکاری پاکستان در بحث افغانستان حاضر به کاهش فشار و امتیازدهی به اسلام‌آباد شدند، اما رهبران پاکستان همواره نارضایتی خود را نسبت به رویکرد جانبدارانه آمریکا و سیاست‌های تبعیض‌آمیز این کشور ابراز داشتند.
بی اعتمادی اسلام‌آباد و واشنگتن نسبت به یکدیگر با شروع کار دولت ترامپ بیشتر شد تا جایی که دونالد ترامپ مقام‌های پاکستانی را به دروغگویی و فریب کاری متهم کرد و مدعی شد که اسلام‌آباد در مبارزه با تروریسم همکاری صادقانه با واشنگتن نداشته است.
کارشناسان پاکستانی با تحلیل آینده روابط این کشور با آمریکا و امید دولتمردان اسلام‌آباد برای ترمیم این روابط در دولت بایدن، معتقدند پاکستان نیازی به دریافت کمک‌های نظامی از آمریکا ندارد، بلکه روابط دو کشور باید براساس برابری رو به جلو حرکت کند.
موضوعی که مشاور امنیت ملی پاکستان نیز یک روز پس از آغاز کار رسمی جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهوری آمریکا، به آن اذعان کرد و از کاخ سفید خواست تا اسلام‌آباد را تنها از دریچه افغانستان و یا چالش‌های منطقه‌ای آمریکا نگاه نکند. بلکه اساس روابط باید منافع متقابل، تفاهم مشترک، رویکرد پایاپای و به دور از انتظارات یکجانبه باشد.
«مُعید یوسف» دستیار ویژه عمران خان نخست وزیر پاکستان طی سخنرانی در جمع اعضای اندیشکده ویلسون مستقر در واشنگتن، تاکید کرد: در گذشته به پاکستان فقط از دریچه افغانستان نگاه می‌شد اما این وضعیت تغییر کرده و ما دیدگاه رسمی مبتنی بر الگوی امنیت اقتصادی داریم.
این مقام ارشد پاکستانی با تاکید بر نگاه رو به جلو برای همکاری با دولت بایدن برای تحکیم مناسبات دوجانبه براساس منافع اقتصادی و نه نظامی و خواسته‌های یکجانبه، افزود: پاکستان به دنبال تامین پایگاه‌های اقتصادی نه پایگاه‌های نظامی است.
پاکستان و آمریکا، همکاری برای صلح منطقه
به اعتقاد سیاسیون پاکستان، آمریکا همواره در خصوص تحولات منطقه، افغانستان و یا جنوب آسیا نگاه تبعیض آمیز به اسلام‌آباد داشته است. ماهیت روابط ایالات متحده با هند به عنوان رقیب سنتی و دیرینه پاکستان نیز یکی از دغدغه‌های دولتمردان اسلام‌آباد محسوب می‌شود.
پاکستان بارها به مناسبات سطح بالای نظامی-دفاعی آمریکا در شبه قاره اعتراض کرده و آن را موجب بروز عدم توازن در منطقه و پیامدهای منفی برای صلح و ثبات می‌داند.
در عین حال، اسلام‌آباد از دولت جدید آمریکا انتظار دارد تا نقشی فراتر از لفاظی‌های ترامپ، برای کمک به تنش زدایی در شبه قاره ایفا کند. این درحالی است که دولت قبلی آمریکا بارها مدعی کمک به کاهش دعوای سیاسی و یا هرگونه رویارویی نظامی میان رقبای شبه قاره شد، موضوعی که سیاسیون پاکستان به آن اهمیتی نداده و معتقدند که مواضع ترامپ جز بهره برداری سیاسی چیز دیگری نیست.
آمریکا مدعی حمایت از عادی‌سازی روابط میان اسلام‌آباد و دهلی نو است اما پس از تشدید تنش میان این دو رقیب هسته‌ای در جنوب آسیا، واشنگتن نه تنها اقدام عملی برای حل بحران نکرد، بلکه نگران از بین رفتن منافع خود در منطقه به ویژه در افغانستان بود تا جایی که مقامات آمریکایی از دولت پاکستان خواستند اجازه ندهد تنش‌های سیاسی و نظامی با هند به منافع واشنگتن در افغانستان ضرر برساند.
مقامات پاکستانی و رسانه‌های این کشور همواره از دوگانگی کاخ سفید در قبال اسلام‌آباد و موضوع اختلافات با هند انتقاد کرده و می‌گویند که آمریکا هیچ تمایلی برای ایفای نقش جهت کمک به برقراری صلح در جنوب آسیا ندارد.
بحث افغانستان و روابط با چین نیز از دیگر نگرانی‌های اسلام‌آباد محسوب می‌شود. انتظار آنان از دولت جدید آمریکا، پیگیری جدی روند صلح، پایبند ماندن به خروج نظامیان خارجی از افغانستان و عدم کارشکنی در روابط نزدیک و راهبردی اسلام‌آباد-پکن است.
وزیر امور خارجه پاکستان نیز روز گذشته در گفت وگو با الجزیره بر اهمیت پیشبرد روند صلح افغانستان و پایبند ماندن دولت جو بایدن به این تلاش‌ها تاکید کرد و افزود: ما روابط قوی با چین داریم و از آمریکا می‌خواهیم که این مناسبات را به ضرر خود تفسیر نکند.
اعلام آمادگی پاکستان برای واسطه‌گری میان آمریکا و چین
«شاه محمود قریشی» وزیر خارجه دولت عمران خان با تاکید بر اینکه آمریکا نباید روابط نزدیک اسلام‌آباد با پکن را به ضرر خود بداند، گفت: پاکستان آماده میانجیگری بین این ۲ کشور است و می‌تواند نقش یک پل را میان آن‌ها ایفا کند. وی در گفت وگو با الجزیره خطاب به آمریکا بیان کرد که آنان باید درک کنند که رابطه پاکستان با چین به ضرر آن‌ها نیست. قریشی با اشاره به سرمایه گذاری ۶۰ میلیارد دلاری پکن در طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین موسوم به «سی پک»، پروژه‌ای که همواره واشنگتن علیه آن موضع گیری کرده و مدعی تحت فشار قرار گرفتن اسلام‌آباد توسط پکن با اهرم وام‌های هنگفت است، افزود: پاکستان، از آمریکا برای مشارکت در این طرح، جهت سرمایه گذاری دعوت می‌کند.
وزیر امور خارجه پاکستان اظهار داشت: پاکستان مایل به واسطه گری بین چین و ایالات متحده است، نقشی که در سال ۱۹۷۲ برای گفت و گو میان پکن و واشنگتن با سفر ریچارد نیسکون رئیس جمهوری وقت آمریکا به چین، ایفا کرد.
وی ادامه داد: پاکستان به طور سنتی این فرصت را داشته و میان دو کشور پل ایجاد کرده و اکنون نیز آماده تسهیل این روند است.
نگاه بایدن به پاکستان
تقریباً اکثر رهبران سیاسی پاکستان به ویژه مقام‌های دولتی این کشور با خرسندی پیروزی بایدن را تبریک گفته و امید به بهبود روابط دوجانبه به ویژه پایان دوران سیاست‌های سختگیرانه کاخ سفید دارند.
به باور ناظران سیاسی پاکستان، جو بایدن درک بهتری از موقعیت اسلام‌آباد داشته و حتی زمانی که بایدن رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا بود؛ نقش محوری را برای ترمیم روابط با پاکستان و درک سیاست‌های این کشور در مقایسه با خواسته‌های کاخ سفید ایفا کرده است.
آخرین سفر جو بایدن به پاکستان ۹ سال پیش انجام شد. وی سال ۲۰۱۱ در اقدامی غیرمنتظره از کابل به اسلام‌آباد سفر کرد، بازدیدی که هدف اصلی آن اطمینان دهی به پاکستان برای حمایت از جنگ علیه تروریسم و اذعان به نقش این کشور در بحث افغانستان عنوان شد.
روزنامه پاکستانی «اکسپرس تریبیون» نوشت: بایدن در طول ۸ سال فعالیت خود در مقام معاون رئیس جمهوری و پیش از آن ریاست کمیته روابط خارجی همواره پاکستان را به عنوان یک متحد راهبردی در منطقه دیده است.
به گزارش این نشریه انگلیسی زبان، برعکس دونالد ترامپ که همواره نگاه شک و تردید به پاکستان داشته، جو بایدن این کشور را شریک راهبردی واشنگتن خوانده و بهبود وضعیت اقتصادی و سیاسی پاکستان را برای ثبات منطقه‌ای مهم دانسته است.
بیم‌ها و امیدها
دولت پاکستان با تاکید بر همکاری نزدیک با دولت جدید آمریکا در بحث منطقه ای، افغانستان و تحکیم روابط دوجانبه، این پیام را به کاخ سفید مخابره کرد که فضای بی‌اعتمادی میان دو کشور باید به پایان رسد و این روابط با رویکرد متقابل و پایاپای رو به جلو حرکت کند.
پاکستان که قربانی بزرگ تروریسم است و نیروهای مسلح این کشور به ویژه طی سال‌های اخیر به شدت مشغول مبارزه و سرکوب گروه‌های شبه نظامی و تروریستی در نقاط مختلف این کشور به ویژه در مناطق نزدیک به مرز افغانستان هستند و موفقیت‌های نسبتا خوبی هم کسب کرده‌اند، بارها و بارها از سوی مقامات و مسئولان مختلف آمریکا به ویژه در دوره دولت ترامپ، مورد سرزنش قرار گرفت.
واشنگتن به خوبی به اهمیت راهبردی پاکستان که مرزهای طولانی با افغانستان و هند به عنوان کشورهای کلیدی برای آمریکا در جنوب آسیا دارد، واقف است و به خاطر منافعی که در هند (عاملی برای مقابله با نفوذ چین) و افغانستان دارد، شاید بخواهد از شدت سیاست‌های آزار دهنده خود علیه پاکستان بکاهد.
برخورداری پاکستان از سلاح هسته‌ای، شاید یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های آمریکایی هاست که از به زبان راندن این نگرانی خودداری می‌کنند. شاید این توانایی پاکستان، یکی از دلایلی باشد که باعث شده آمریکایی‌ها با وجود تحت فشار قرار دادن پاکستان، جانب احتیاط را هم در نظر داشته باشند و از مناسبات خود با پاکستان مراقبت کنند.
تفاوت نگاه دولت قبلی و فعلی آمریکا به پاکستان را می‌توان در نوع رویکرد آنان مشاهده کرد. چنانچه ترامپ در اوایل دولت خود در رشته توییت‌هایی به شدت اسلام‌آباد را مورد هجمه قرار داد و آن را به دروغ گویی، فریب و کم کاری در مبارزه به اصطلاح علیه تروریسم خواند.
هر چند وزیر دفاع دولت بایدن با تکرار این موضوع که اقدامات پاکستان علیه گروه‌های ستیزه جو که تحت پیگرد واشنگتن و دهلی نو هستند، ناقص است، از اسلام‌آباد به عنوان شریک اساسی واشنگتن در بحث صلح افغانستان یاد کرد و هشدار داد که هرگونه تعلیق همکاری‌ها و کمک‌های امنیتی به پاکستان می‌تواند برای آمریکا پیامدهای منفی درپی داشته باشد.
دیدار کاردار سفارت آمریکا در پاکستان با فرمانده ارتش این کشور تنها دو روز پس از مراسم سوگند جو بایدن، حکایت از تمایل واشنگتن برای توسعه روابط با اسلام آباد دارد.
منابع خبری روز شنبه گزارش دادند: کاردار آمریکا به طرف پاکستانی اطمینان داد که دولت بایدن مصمم به همکاری نزدیک با اسلام آباد برای تامین منافع متقابل به ویژه برقراری صلح در افغانستان است.
«عمران‌خان» نخست وزیر پاکستان تابستان سال ۹۷ و پس از تشکیل دولت در این کشور اعلام کرد که اسلام‌آباد در مشارکت با واشنگتن علیه تروریسم سهم زیادی را ارائه کرده و دیگر زمان زیاده‌طلبی از ما نیست، بلکه پاکستان به دنبال روابط و همکاری‌های برابر با آمریکا است.
وی ۳ روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز طی گفت‌وگو با نشریه اشپیگل آلمان خطاب به رئیس جمهوری آینده آمریکا گفت: واشنگتن به جای دامن زدن به رویکرد رویارویی در منطقه، سیاست غیرجانبدارانه در منطقه را در دستور کار قرار دهد و در مسیر پیروی از سیاست‌های یکنواخت و عاری از تبعیض گام بردارد.
تحلیلگران در پاکستان معتقدند، مناسبات این کشور با آمریکا در قالب بده بستان است و افغانستان نیز محور این تعاملات محسوب می‌شود. اما آنچه چالش اصلی برای دولتمردان پاکستانی به حساب می‌آید، توسعه روابط با واشنگتن فراتر از نگاه امنیتی است.