"رضا سواری" که اکنون یکی از بزرگترین شرکت های پرورش و تولید مرغ را در جنوب آذربایجان غربی مدیریت می کند، متولد سال ۱۳۴۴ در یک خانواده کشاورز و دامدار در روستای "گرده رش" مهاباد است که در سال ۱۳۶۳ با یک دستگاه موتورسیکلت و ۲ هزار تومان سرمایه اولیه فعالیت خود را در بخش مرغ آغاز کرد؛ وی امروز به یکی از کارآفرینان برتر و نیز از صاحبان بزرگ زنجیره کامل صنعت مرغداری کشور تبدیل شده است.
این کارآفرین مهابادی در بین مردم این منطقه به سبب ایجاد اشتغال برای بیش از هزار خانواده، تولید مرغ‌های باکیفیت با برند صادراتی و همچنین مشارکت در کارهای عامل‌المنفعه از جمله عضویت در هیات مدیره انجمن حمایت از زندانیان فردی شناخته شده است.
در یک روز برفی و زمستانی پس از هماهنگی‌های لازم برای تهیه گزارشی از زندگی و فعالیت این کارآفرین مهابادی راهی دفتر کار وی که در ساختمانی پنج طبقه‌ای در خیابان "محمدقاضی" مهاباد و در نزدیکی رودخانه یرغوی این شهر است، شدم.
رفتن به محل کار این کارآفرین مهابادی متفاوت تر از سایر جاهایی بود که تاکنون برای تهیه گزارش رفته بودم. در ابتدای ورود به ساختمان اداری حوضچه کوچکی قرار داشت که برای ضدعفونی کردن کفش‌های مراجعه کنندگان ایجاد شده بود که پس از عبور از آن باید کفش‌ها را با دمپایی مخصوص شرکت عوض می کردم.
دفتر کار مدیرعامل شرکت در طبقه پنجم قرار داشت و تمام مسیر حرکت و حتی داخل کابین آسانسور نیز با نمادهای شرکت و تصاویری از مرغ و مرغداری آراسته شده بود که در نوع خود بی‌نظیر و ناخواسته ذهن انسان را به سوی خود جلب می‌کرد.
مدیر عامل مردی حدود ۵۵ ساله بود و به رسم ادب و مهمان نوازی پس از ورود من به دفترش از پشت میزکارش خارج شد و از همکاران دفتر خواست تا پایان دیدار ما مهمان دیگری وارد نشود و از وصل کردن تماس‌های تلفنی به دفتر نیز خودداری شود.
آقای "سواری" تا مقطع کارشناسی ادامه تحصیل داده و در حالی که کتاب زندگی خود با عنوان "در مسیر نیک نامی" را در دست داشت، آماده بیان سرگذشت خود شد.
ورود به صنعت مرغ را با فروش مرغ و به صورت دوره‌گردی آغاز کردم
راستش را بخواهید نشستن پای صحبت با چنین انسان موفقی برای من هم جالب بود و مشتاق بودم که بیشتر در مورد این کارآفرین و انسان خودساخته بیشتر بدانم، کسی که صاحب بزرگترین زنجیره تولید مرغ کشور بود و بسیار ساده و صادقانه شروع کار خود را این گونه بیان کرد.
رضا سواری گفت: در سال ۱۳۴۴ در یکی از روستاهای مهاباد به نام "گرده‌ره‌ش" و در خانواده‌ای کشاورز متولد شدم و دوران ابتدایی را در همان روستا به مدرسه رفتم اما به دلیل نزدیکی روستایمان به شهر میاندوآب دوران دبیرستان را در این شهر به پایان رساندم.
وی افزود: پس از آن در سال ۱۳۶۳ برای نخستین بار کار مرغ‌فروشی را با استفاده از یک دستگاه موتورسیکت، یک قفس مرغ و یک ترازو با سرمایه ۲۰ هزار ریال در روستاهای اطراف مهاباد شروع کردم.
سواری اضافه کرد: در ابتدای کار بسیار سخت بود و باید به روستاها می‌رفتم و خریدارانی برای مرغ‌ها قبل از تلف شدن بر اثر گرمای هوا پیدا می‌کردم، اما با ایمان و اراده‌ای استوار در این راه گام برداشتم و به تدریج مشتری‌های خوبی بویژه در کارگاه‌های آجرپزی که فرصت کمی برای خرید و آمدن به بازار شهر داشتند، پیدا کردم.
وی گفت: پس از مدتی کارم رونق گرفت و سفارش‌های بیشتری دریافت کردم به همین دلیل موتورسیکلت برای کار مرغ‌فروشی جوابگو نبود. از این رو، با یک دوست به صورت شراکت یک دستگاه وانت تویوتای دنده‌فرمانی خریداری کردم که هر بار ۳۰ تا ۵۰ فقس مرغ را برای فروش با خود به روستاها می‌بردم.
وی افزود: این روند را ادامه دادم تا اینکه در سال ۱۳۶۵ به خدمت سربازی رفتم، در سال ۱۳۶۷ پس از پایان سربازی با سرمایه اندکی هم که داشتم دوباره به مرغ‌فروشی روی آوردم اما این بار هدف بزرگتری در سر داشتم و می‌خواستم مرغ های خودم را بفروشم.
وی اضافه کرد: همیشه به این فکر می‌کردم که در مرغداری ها چگونه جوجه ۴۵ گرمی را پس از ۲ ماه به مرغ ۲.۵ کیلوگرمی تبدیل می‌کنند بنابراین برای کسب این تجربه در سال ۱۳۶۸ برای اولین بار با خرید یک مرغداری گوشتی پنج هزار قطعه‌ای وارد این صنعت شدم.
وی گفت: در این واحد ۲ نفر کارگر مشغول کار بودند و امکانات رفاهی آنجا نامناسب بود به همین دلیل تصمیم گرفتم که نخستین سود مرغداری را برای تامین امکانات رفاهی هزینه کنم و پنج درصد سود دوره را علاوه بر کارمزد به کارگران بدهم.
وی افزود: با تلاش‌های فراوان توانستم این واحد را به ۱۰ هزار قطعه ارتقا داده و پس از مدتی واحدهای دوم، سوم را نیز راه اندازی کرده و تعداد واحدها را به هفت واحد مالکیتی با ۵۰۰ هزار قطعه در هر دوره ارتقا دهم.
وی اضافه کرد: در سال ۱۳۷۸ برای نخستین بار به عنوان تولید کننده نمونه کشوری معرفی شدم و پس از ان درخواست راه‌اندازی پروانه مرغداری مادر را برای نخستین بار در منطقه راه‌اندازی کردم.
وی افزود: پس از مدتی به این فکر افتادم که واحدهای مرغداری را در دیگر استان‌ها به صورت مشارکتی راه‌اندازی کنم و در استان‌هایی دیگر از جمله کردستان، آذربایجان‌شرقی و گیلان در مجموع ۳۱ واحد مشارکتی با ظرفیت تولید یک میلیون قطعه در هر دوره را راه‌اندازی کردیم.
وی اظهار داشت: برای تامین جوجه مورد نیاز این واحدها، تعداد واحدهای مرغداری مادری را نیز به ۶ واحد تبدیل کردم تا بتوانیم برای هر دوره بیش از ۳۰ میلیون تخم‌مرغ نطفه دار تولید و پس از تبدیل به جوجه وارد مرغداری‌های گوشتی کنیم.
سواری گفت: برای تامین دانه مورد نیاز این واحدهای نخستین واحد تولید خوراک دام و طیور را نیز در سال ۱۳۸۵ با ظرفیت ۶۰ هزار تُن در سال راه‌اندازی کردم تا مرغداری‌ها با استفاده از خوراک استاندار و مرغوب پرورش داده شوند.
وی افزود: در سال ۱۳۹۷ نیز یک کشتارگاه در مهاباد که دارای مشکلات زیادی بود و ۲۰۰ میلیارد ریال بدهکاری داشت، خریداری کرده و با تجهیز و بروزرسانی ماشین‌الات آن زنجیره تولید آن را تکمیل و با ظرفیت کشتار چهار تا ۶ هزار قطعه مرغ در ساعت راه اندازی و ۱۵۰ نفر را در آن مشغول به کار کنم.
مدیرعامل این شرکت پرورش مرغ گفت: هم اکنون در زنجیره تولید ما هزار و ۲۳ نفر اشتغال دارند و امیدوارم در آینده نیز بتوانم این تعداد را افزایش دهم و برای جوانان زیادی اشتغال ایجاد کرده و خانواده‌های زیادی را از این طریق به امرار معاش برسانم.
دریافت لوح تقدیر از چهار رییس جمهور
یکی از توانمندی‌های این شرکت آن است که تنها در یک دوره خاص فعال نبوده بلکه در طول چند سال اخیر توانسته همیشه در منطقه شمال غرب کشور و حتی در سطح ملی و منطقه‌ای حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد به طوری که در این زمینه موفق به دریافت لوح افتخار از چهار رییس جمهور کشورمان شده است.
سواری گفت: یکی از افتخارات دیگر من این است که از دوران دولت سازندگی تا دولت تدبیر و امید از تمام روسای جمهور به عنوان کارآفرین و مدیر نمونه واحد تولیدی موفق، لوح تقدیر دریافت کرده و در این مدت ۱۲ بار به عنوان کارآفرین نمونه کشوری معرفی شدم.
وی افزود: در سال ۲۰۰۴ نیز از سوی شرکت "راس" کشور انگلستان به عنوان برتر جهانی معرفی و توسط این شرکت مورد تقدیر قرار گرفتم.
سواری به گفته خودش، در حال حاضر به عنوان نایب رییس انجمن کارخانه‌های خوراک دام و زنجیره های یکپارچه تولید مرغ کشور و کمیسیون کشاورزی و اتاق صنایع و معادن و کشاورزی آذربایجان غربی و عضو هیات مدیره انجمن حمایت از زندانیان مهاباد نیز فعالیت می کند.
تصمیم‌های ۲۴ ساعته زانوی صنعت مرغداری کشور را شکسته است
سرگرم شنیدن گفته‌ها و انجام مصاحبه با این کارآفرین بودم که نگاه‌هایش به سمت تلویزیون جلب شد؛ جایی که یکی از شبکه ها گزارشی در زمینه بحث تخم مرغ و گرانی‌های اخیر این محصول را پخش می کرد.
اجازه خواست که مصاحبه را متوقف کنیم و به خبری که در مورد تخم‌مرغ و دلایل گرانی آن پخش می‌شد گوش دهد.
"سواری"پس از چند دقیقه‌ای با ابراز ناراحتی به ادامه گفت و گو بازگشت و گفت: تصمیم های ۲۴ ساعته زانوی صنعت مرغداری کشور را شکسته است و این روند همچنان ادامه دارد.
وی افزود: در کشورهای دیگر از صادرکنندگان مرغ به صورت کامل حمایت می‌شود و بسته‌های حمایتی در اختیار آنان قرار می‌گیرد اما در کشور ما که سیاست رونق صادرات غیرنفتی در دستور کار نیز قرار دارد از تولید کنندگان حمایت نمی‌شود.
وی اضافه کرد: شرکت ما با سختی‌های زیادی بازارهای فروش در کشورهای مختلف منطقه از جمله عراق و ارمنستان را شناسایی اما با سیاست‌های مختلفی از جمله ممنوعیت صادرات ما این بازار و اعتبار بین‌المللی را از دست می دهیم.
مسوولان کشور برای سیاست‌گذاری در زمینه تولید از تولید کنندگان نظر خواهی نمی‌کنند
وی اظهار داشت: مسوولان کشور برای اجرا و اعمال چنین سیاست‌های از ما تولیدکنندگان نظرخواهی نمی‌کنند و به همین دلیل است که ما اکنون با بحران افزایش قیمت گوشت مرغ و تخم مرغ روبرو می شویم.
وی افزود: به دلیل افزایش قیمت نهاده‌ها و مواد دارویی مورد نیاز در مرغداری‌ها - ناشی از تحریم های امریکا است- بسیاری از همکاران ما متضرر شدند و به همین دلیل برخی از آنان دیگر قادر به جوجه‌ریزی دوباره در مرغداری خود نیستند.
وی افزود: اگر مرغدار نتواند تولید کند، عرضه گوشت مرغ با مشکل مواجه می‌شود و در نهایت شرایط کنونی که ثبات قیمتی وجود ندارد ایجاد خواهد شد که هم مردم و هم تولید کنندگان را با مشکل مواجه خواهد کرد.
وی گفت: برخی شرکت‌ها از جمله شرکت ما در این شرایط مجبور شده است که سویا را که قیمت آن ۲۵ هزار ریال است به بهای ۱۸۰ هزار ریال خریداری کنیم و ذرت ۱۸ هزار ریالی را نیز با قیمت ۴۰ هزار ریال خریداری کنیم تا مرغ‌ها از گرسنگی تلف نشوند.
مرغ سلامت به بازار برمی‌گردد
قبل از سال ۱۳۵۶ نژاد مرغ "لاین"(سلامت) یکی از نژادهای برتر در مرغداری‌های ایران بود اما این نژاد کم‌کم جای خود را به نژادهای دیگری از جمله "راس"، "لوهمین" و "هوبر" داد که هم از لحاظ تلفات و هم از لحاظ تولید گوشت بر اساس مصرف دانه عملکرد بهتری داشت.
شاید برای شما مهم باشد که برای صاحب یک واحد مرغداری چه اهمیتی دارد که از کدام نژاد مرغ پرورش می‌دهد، نکته‌ای که مدیر عامل شرکت آن را با دقت تشریح کرد و گفت: یکی از دلایل مهم انتخاب نژاد مرغ در مرغداری‌ها "ضریب تبدیل" نژاد یک مرغ است که میزان سود هر مرغداری را تعیین می‌کند.
از آقای "سواری" خواستم که ضریب تبدیل را بیشتر برایم تشریح کند، که پس از نشستن لبخندی که در طول مصاحبه هر از گاهی بر لب داشت افزود: برخی نژادها از جمله "راس" از ضریب تبدیل خوبی برخوردار هستند و هر مرغ در برابر ۱.۵ کیلوگرم مصرف دانه، یک کیلوگرم گوشت تولید می‌کند، اما برخی نژادهای دیگر در برابر ۲.۵ کیلوگرم مصرف دانه مرغ یک کیلوگرم وزن اضافه می‌کند.
وی اظهار داشت: اکنون با توجه به تصمیم‌های اتخاذ شده قرار است دوباره نژاد "لاین" (سلامت) وارد چرخه تولید شود و این در صورتی خواهد بود که مراکز تحقیقات مرغ کشور با اصلاح نژاد بتواند این نوع نژاد مرغ را به عملکرد مناسبی (ضریب تبدیل) ارتقا دهد.
واحدهای مرغداری در برخی از استان‌های کشور این نژاد وارد چرخه تولید کردند اما این امر نیازمند حمایت مسوولان و تغییراتی در ذایقه مردم است
وی اضافه کرد: در برخی از استان‌های کشور این نژاد وارد چرخه تولید شده و به زودی ما هم برای ورود آن وارد عمل خواهیم شد اما این امر نیازمند حمایت بیشتر مسوولان و تغییراتی در ذایقه مردم است.
وی افزود: این نژاد تا وزن ۲.۵ کیلوگرم عملکرد خوبی دارد اما پس از آن وزن دهی مناسبی با توجه به مصرف دانه ندارد و به همین دلیل با مصرف این نوع مرغ با وزن کم باید در بین مردم ترویج داده شود، چون در این مدت ذایقه مردم برای مصرف مرغ‌های با وزن بیشتر از ۲.۵ کیلوگرم افزایش یافته است.
باغداری در کنار مرغداری
این کارآفرین مهابادی از هر فرصتی برای استفاده بهینه از پتانسیل‌های موجود استفاده کرده و هم اکنون علاوه بر فعالیت در زمینه مرغداری، در زمینه باغداری و مجتمع گلخانه‌ای هم فعالیت خود را شروع کرده و با احداث ۲۷۰ هکتار باغ و احداث گلخانه پرورش گل رُز با ظرفیت یک میلیون شاخه در سال وارد این عرصه نیز شده است.
نکته جالب این است که این کارآفرین هدف از احداث باغ را در جوار مرغداری فراهم کردن فضای مناسب برای کارگران مرغداری می‌داند و می گوید: در روزهای گرم تابستان مهاباد هیچ چیزی دلنشین تر از این نیست که پس از یک روز کاری پس از صرف نهار در محیط یک باغ سرسبز و پر از گل و میوه استراحت کنید.
سواری گفت: تمامی این ۲۷۰ هکتار باغ نیز به سامانه آبیاری قطره‌ای مجهز است و از گونه‌های زودرس و پربازده استفاده شده که هم بهره اقتصادی خوبی داشته باشد و هم در زمینه مصرف آب صرفه‌جویی شود.
وی افزود: در زمینه گشت گلخانه‌ای نیز با توجه به نیاز منطقه و ترویج این نوع کشت هم اکنون مجمتع گلخانه‌ای گل رُز شاخه بریده را راه اندازی کردم که دارای ۴۵ هزار بوته است و در هر سال یک میلیون شاخه گل را تولید و روانه بازار مصرف می‌کند.
وی اضافه کرد: در کنار این فعالیت‌ها با یک شرکت تحقیقات کشاورزی در کشور ایتالیا در زمینه پرورش نهال زودبازده قرارداد همکاری داریم و با یک شرکت هلندی هم در زمینه تولید خوراک دام و طیور همکاری ۱۰ ساله امضا کردیم که با توجه به تحریم‌ها این ۲ طرح با مشکل مواجه شدند.
وی اظهار داشت: برنامه ریزی ما این است که از واردات ریزمواد افزودنی خوراک طیور جلوگیری کنیم و با راه‌اندازی یک واحد جدید این تکنولوژی نوین را وارد کشور کنیم تا علاوه بر تامین نیاز داخلی، به کشورهای خاورمیانه نیز صادرات داشته باشیم.
دکه‌ای شیشه‌ای برای موتورسیکلت قدیمی
داستان نصب دکه‌ای شیشه‌ای برای موتورسیکلت قدیمی آقای سواری که در کارخانه خوراک دام و طیور وی در مسیر جاده مهاباد- بوکان و در نزدیکی روستای "تیکانلوجه" نصب شده را بیشتر اهالی مهاباد می‌دانند و این موضوع حتی به یک جاذبه گردشگری این مسیر هم تبدیل شده است.
اما نگاه آقای سواری و ارزش و احترامی که برای این موتورسیکلت قدیم قایل شده برای من هم جالب بود.
وی با اشاره به اینکه هنوز هم همان موتورسیلکت را با قفس مخصوص حمل مرغ را نگهداری کردم افزود: آن را در کارخانه نصب کردم که همیشه این نکته را به یاد داشته باشم که کار خودم را از کجا شروع کرده و به کجا رسیدم.
رضا سواری یکی از صدها کارآفرین برتر ایران اسلامی است که سختی‌های بسیاری تحمل کرد و تلاش بسیار داشت و توانست با پشتکار فراوان این روند را ادامه داد تا اینکه امروز به یکی از موفق ترین های صنعت مرغداری کشور مبدل شود.
وی از نخستین تولیدکنندگانی است که پیش از اینکه بحث زنجیره تولید در کشور پا بگیرد، با این شیوه تولید به چرخه فعالان صنعت مرغداری کشور پا گذاشت و در دست‌کم ۱۰ سال توانست به مقام کشاورز نمونه کشوری نائل شود.
۷۳۶ مرغداری گوشتی با ۱۵ میلیون و ۷۵۰ هزار مرغ، ظرفیت تولید در هر دوره ۴۵ تا ۶۰ روزه در آذربایجان‌غربی فعال است و ۶۹ واحد مرغ مادر با ۲ میلیون و ۷۴ هزار قطعه ظرفیت تولید، تعداد ۲ واحد مرغ اجداد گوشتی خط دی با ظرفیت تولید ۴۲ هزار قطعه در دوره ۱۵ تا ۱۶ ماه نیز در استان فعال هستند.
۶ کارخانه جوجه کشی با ۹۴ میلیون قطعه ظرفیت تولید، ۱۵ کشتارگاه با ۳۹ هزار ۵۰۰ قطعه کشتار در ساعت، ۲۷ واحد کارخانه خوراک دام و طیور در استان با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و ۳۶ هزار تن در استان فعال است که می‌تواند در هدایت این استان به رده‌های بالای تولید و صادرات این محصول نقش ایفا کند.
آذربایجان غربی با سالانه ۱۰۲ هزار تن تولید گوشت مرغ جزو هشت استان برتر کشور است.