به گزارش ایرنا، سه سال سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ علیه ایران و خروج از برجام نشان داد که نه تنها تحریم‌ها اثر بخش نبوده که جمهوری اسلامی در برابر وانشگتن تسلیم نشد. همچنین دستاورد امنیتی برجام برای اروپا، در خصوص محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران هم به لطف سیاست‌های ناشیانه رئیس جمهوری سابق آمریکا به محاق رفت.
معامله اصلی در برجام روشن بود. قرار بود تحریم‌های بین‌المللی که در طول سال‌ها علیه ایران وضع شد در ازای محدود کردن و نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران برداشته شود. اما کاخ سفید منافع اقتصادی برجام را هدف قرار داد، ایران هم گام‌هایی را برای کاهش تعهداتش تحت نظارت اژانس برداشت و اروپا هم ضمن ابراز نگرانی، نظاره گر بود.
جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مناسبت‌های مختلف بر لزوم تحقق مزایای اقتصادی برجام برای ایران تاکید کرده است. او آبان ماه گذشته در گفت‌وگو با نشریه تایم خاطر نشان کرد: برجام فقط معاهده هسته‌ای نیست بلکه یک توافق اقتصادی نیز به‌شمار می‌رود که ایران در ازای توقف برنامه‌های اتمی‌اش، انتظاراتی را از طرف مقابل طلب دارد.
جو بایدن رئیس جمهوری جدید آمریکا پیش از پیروزی در انتخابات وعده بازگشت به برجام را مطرح کرده بود. سخنگوی کاخ سفید چهارشنبه گذشته ساعاتی پس از پایان مراسم تحلیف بایدن، از تمایل آمریکا برای گفت‌وگو با متحدان و شرکای این کشور در خصوص برجام خبر داد و به فاصله چند روز بعد، تماس های تلفنی بایدن با رهبران تروئیکای اروپایی پیرامون ایران و برجام آغاز شد.
جزئیات زیادی درباره محتوای این مذاکرات منتشر نشده اما آرایش جدید دولت آمریکا حاکیست که دیپلمات‌های کهنه‌کار دموکرات که همگی از حامیان و مذاکره کنندگان با ایران در توافق هسته ای (برجام) در دولت باراک اوباما بودند، گردهم آمده اند تا این کشور را از میراث سیاست خارجی دونالد ترامپ که منجر به سرکوب بسیاری از سیاست‌های دوره اوبامااز جمله کناره گیری از نهادها، معاهدات و توافق‌های بین المللی و تضعیف ارتباط با متحدان تاریخی آمریکا شده است، برهانند.
هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان می‌گوید که رفتار دولت بایدن نشان دهنده نوع جدیدی از همکاری با اروپاست. او همچنین دیروز در آستانه برگزاری نشست وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا تصریح کرد که اتحادیه برای گفت‌وگو با آمریکا درباره آینده برجام آمادگی دارد.
یک مقام وزارت امور خارجه انگلیس هم در گفت‌وگو با ایرنا، چراغ سبز دولت بایدن در خصوص برجام را فرصت مهمی برای از سرگیری تعامل میان ایران و آمریکا و بهره‌برداری از مزایای برجام توصیف کرد.
این شرایط، انگلیس، فرانسه و آلمان را که همگی از اعضای توافق برجام هستند و همچنین اتحادیه اروپا که به عنوان هماهنگ کننده این توافق عمل می کند، در موقعیت خوبی قرار داده تا به عنوان اولین قدم در جهت تعامل با ایران در موضوعات گسترده تر، برجام را احیا کنند.
آنها می توانند هم زمان با روند احیای برجام، گام‌های مقدماتی را برای رفع اثرات ناشی از تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران بردارند. اطمینان بخشی به شرکت های تجاری و حمایت از تعامل آنها با بازار ایران (تعامل آزادانه و بدون ترس از مجازات) در صورت تخفیف یا لغو تحریم ها گامی اساسی در جهت اطمینان از منافع اقتصادی برای همه طرف‌ها خواهد بود.
اروپا همچنین می‌تواند از دولت بایدن بخواهد که از درخواست ایران به صندوق بین المللی پول برای کمک مالی به مقابله با همه گیری کرونا حمایت کند. در حالی که واشنگتن آماده می شود تا سیاست تحریم گسترده خود را علیه ایران لغو کند، اروپا باید اطمینان حاصل کند که تجارت اقلام دارویی و کشاورزی با ایران بلامانع است.
در همین حال ایالات متحده همچنین می تواند به اروپا برای پیش خرید نفت ایران چراغ سبز نشان دهد. این اقدام به اروپا اجازه می دهد که یک خط اعتباری در اختیار ایران قرار دهد تا برای تجارت اقلام دارویی یا سایر خریدهای اساسی مورد استفاده قرار گیرد. ایده ای که امانوئل مکرون ، رئیس جمهور فرانسه در سال ۲۰۱۹ مطرح کرد اما از سوی دولت ترامپ با موانعی مواجه شد.
جوسپ بورل هفته گذشته از دولت بایدن خواست تا موانع موجود در توسعه روابط تجاری با ایران را بر طرف و «تهدید به تحریم کسانی را که بخشی از روابط تجاری با ایران هستند، متوقف کند.»
او همچنین از «آنتونی بلینکن» نامزد پیشنهادی بایدن برای وزارت خارجه آمریکا درخواست کرد تا در جلسه غیررسمی وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در روزهای چهارم و پنجم مارس در لیسبون پرتغال شرکت کند.
جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که پنجره فرصت برای احیای برجام تا ابد بازنخواهد ماند. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در یادداشتی برای نشریه آمریکایی فارن افرز تاکید کرد که جو بایدن می تواند با پایان دادن مؤثر به سیاست شکست خورده "فشار حداکثری" ترامپ و بازگشت به توافقی که سلفش آن را ترک کرد، در مسیری بهتر گام گذارد. اگر واشنگتن به جای این کار بر امتیاز گیری اصرار کند، این فرصت از دست خواهد رفت.
در این حد فاصل اروپا در موقعیت مناسبی قرار دارد تا فارغ از چگونگی احیای برجام، به تعهدات دیرینه خود در این توافق عمل کند.