به گزارش خبرنگار ایرنا، جو بایدن رییس جمهوری آمریکا در سالهای گذشته از منتقدان ترامپ در ماجرای خروج از برجام بوده است. وی در زمان تبلیغات انتخابات هم از بازگشت به توافق هسته ای خبر داده بود. با این حال این روزها اخبار ضد و نقیضی از دولت وی درباره برجام شنیده می شود. برجام که منضم به قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت بوده، نمادی از چندجانبه گرایی در مناسبات بین المللی است و با توجه به شعارهای بایدن در زمینه پایبندی به الزامات چندجانبه گرایی انتظار می رود گامهای عملی برای تحقق شعارهای خود بردارد.
در هفته های اخیر برخی شرکای اروپایی برجام خواستار بازگشت سریع آمریکا به برجام شده اند با این حال آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا گفته است برای بازگشت به برجام راه طولانی در پیش داریم و ایران ابتدا باید به تعهدات برجامی خود عمل کند و سپس ما برای بازگشت به برجام تصمیم می‌گیریم.
این دیپلمات آمریکایی گفته است که اگر ایران به پایبندی کامل به تعهداتش برگردد، ایالات متحده همان کار را خواهد کرد و از آن به عنوان سکویی برای توافق دیگر درباره سایر مسایل استفاده خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه هنوز راه زیادی تا رسیدن به آن وجود دارد، یادآور شد: اگر قرار باشد این کار را انجام دهیم، ابتدا آنها باید به تبعیت از تعهداتشان بازگردند و ببینیم آیا این کار را می‌کنند یا خیر. اگر ایران به اجرای تعهداتش بازگردد، آن‌گاه تیم قوی از کارشناسان را ایجاد خواهیم کرد تا دیدگاه‌های مختلف درباره همه چیز بررسی شوند.
این اظهارات البته با واکنش وزیر امور خارجه کشورمان مواجه شد. محمد جواد ظریف در توییتر خود این واقعیات را برای بلینکن متذکر شد که" ایالات متحده برجام را نقض کرد، انتقال مواد غذایی و دارو را برای ایرانی‌ها مسدود کرد و پایبندان به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را مورد تنبیه قرار داد.ا ما ایران در مقابل و در طول مدت این افتضاح کریه به برجام پایبند ماند و تنها تدابیر جبرانی از قبل پیش‌بینی‌شده اتخاذ کرد
وزیر امور خارجه با طرح این سوال که حالا چه کسی باید گام نخست را بردارد، از بلینکن خواست هرگز شکست حداکثری را از یاد نبرد.
واقعیت این است که برجام روزهای خوبی را سپری نمیکند و علت آن هم مسیر مخربی بوده که دولت آمریکا در سالهای اخیر طی کرده است. هرچند عهدشکنی در قبال برجام از دولت دموکرات اوباما شروع شد با این حال این دولت ترامپ بود که با خروج از این توافق تحریمهای شدید را با هدف فروپاشی علیه ایران اعمال کرد و ایران یک سال پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای ظالمانه و کارشکنی در اجرای این توافق از سوی سایر شرکا کاهش تعهدات خود در در چهارچوب و سازوکار برجام اجرا کرد. ایران در مقاطع مختلف هم گفته است که هرگاه تعهدات طرفهای مقابل برجام اجرا شود ایران از کاهش تعهداتش عقب خواهد نشست. دولت پیشین آمریکا هیچ ابایی از بی اعتنایی به قوانین و مقررات بین المللی و منطق حاکم بر مناسبات بین المللی نداشت با این وجود دولت جدید آمریکا سابقه و تجارب طولانی در عرصه دیپلماسی داشته و به خوبی به تعهدات خود واقف است. با این وجود بایدن و مقامات برگزیده دولتش و برخی از کشورهای اروپایی چندین بار این موضوع را مطرح کرده اند که نخست ایران باید به تعهداتش بازگردد. این درحالی است که طبیعتا آمریکا به عنوان کشوری که برجام را نقض کرد ابتدا باید به تعهدات خود برگردد.
ایران همانطور که در سالهای اخیر مناسبات خود در شرایط تحریم را سازماندهی کرد و توانست بر مشکلات مضاعف تحریم و کرونا تا حدی فائق آید اکنون هم می تواند این مسیر را ادامه دهد. آنچه برای ایران مهم است عملیاتی شدن تعهدات طرفهای مقابل و حقوقی است که از ملت ایران نقض شده است. در همین رابطه محمد جواد ظریف روز ۷ بهمن پس از دیدار با وزیر خارجه روسیه در یک نشست خبری مشترک با سرگئی لاوروف در مسکو در این مورد گفت: آنچه که تاکنون از دولت جدید آمریکا شنیده ایم بیشتر در حد صحبت و اعلام موضع بوده است این در حالی است که ما پیش از این نیز گفته ایم ما به عمل پاسخ می دهیم و هر گاه آمریکا تحریمهای غیرقانونی خود علیه ایران را که برخلاف برجام و تعهدات این کشور در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است، بردارد، آمادگی داریم به نحوی مناسب به این موضوع پاسخ دهیم.
روسیه که یکی از طرفهای برجام است تاکنون چند بار در موضعی آشکار و صریح از واشنگتن خواسته است که بدون قید و شرط به برجام برگردد تا زمینه بازگشت مجدد ایران به تعهداتش در این توافق فراهم شود. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در نشست خبری با ظریف تصریح کرد: امیدواریم که ایالات متحده با بازگشت به برجام و احترام به قطعنامه مرتبط با آن در شورای امنیت شرایط را برای ایران در عمل به تعهداتش در چارچوب این توافقنامه فراهم کند.
فرانسه دیگر عضو توافقنامه هسته‌ای برخلاف روسیه و هم راستا با ایالات متحده مدعی است که گام نخست را برای احیای برجام را باید تهران بردارد. دفتر ریاست جمهوری فرانسه روز ۷ بهمن ادعا کرد که اگر تهران خواهان بازگشت واشنگتن به برجام است باید به نقطه پیش از کاهش تعهدات برجامی خود بازگردد و کلیه تعهدات داده شده در قالب برجام را اجرا کند.
وزیر امورخارجه فرانسه نیز در روزهای اخیر این موضع زیاده خواهانه را تکرار کرده و به لفاظی درباره توافق هسته ای پرداخته بود. این موضع گیری فرانسه در حالی به طور مجدد از سوی این کشور مطرح شده است که این آمریکا بود که با خروج یک جانبه خود از برجام و نقض این توافق بر سر راه اجرای کامل آن مانع تراشی کرد و اجازه نداده است که ایران از منافع مورد انتظار از توافق بهره مند شود.
وزیر خارجه کشورمان در توییتی به این موضعگیری فرانسه پاسخ داد و نوشت: اساسا بر اساس چه دلیل و منطقی ایران– کشوری که قاطعانه ایستاد و چهار سال تروریسم اقتصادی بی‌رحمانه‌ای را که ایالات متحده در نقض برجام و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد تحمیل کرده بود، شکست داد – باید طرفی باشد که ابتدا حسن نیت نشان دهد؟ این ایالات متحده بود که بدون هیچ دلیلی، زیر این توافق زد. ایالات متحده میبایست خطایش ر ا جبران کند؛ سپس ایران پاسخ خواهد داد.
دولت ایران همواره تاکید کرده که به موجب لایحه مصوب مجلس شورای اسلامی برای مقابله با تحریمهای یکجانبه ایالات متحده و نیز بی عملی اروپایی‌ها و اینکه ایران نمی تواند بار برجام را به تنهایی به دوش بکشد ملزم به عقب نشینی از تعهدات برجامی است اما به محض عوض شدن شرایط، بار دیگر به نقطه آغاز در تعامل با طرفهای توافق هسته‌ای باز می‌گردد.
اما بازگشت آمریکا به برجام باید با شفافیت باشد و زمینه و شرایطی ایجاد شود که اگر بار دیگر دولتی تندرو در آمریکا بر سر کار آمد نتواند به سادگی این توافق بین المللی را نقض کند.
از سوی دیگر بازگشت آمریکا به برجام قبل از هر چیز باید همراه با لغو کامل تحریم‌ها باشد، اگر تحریم‌ها لغو نشود و آمریکا بخواهد برای لغو تحریم‌ها موضوعات و شروط دیگری را تعیین کند و به آن گره بزند، اقدام بی حاصلی خواهد بود که نشان می دهد آمریکا در مواضع خود حسن نیت ندارد.