این روزها که به پایان نخستین نمایشگاه مجاز کتاب نزدیک می‌شویم. ما نیز در حاشیۀ برگزاری این نمایشگاه با مترجمان و مؤلفان و ویراستاران گفت‌وگویی انجام دادیم و محور گفت‌وگویمان دربارۀ مجموعه کتاب‌های آموزش سواد مالی برای کودکان به عنوان یک نیاز امروزی این قشر از جامعه مد نظر قرار داده و دنبال کردیم .
سواد مالی موضوعی است که کمک می‌کند بتوانیم امور مالی خودمان را به خوبی مدیریت کنیم و در بحران‌هایی نظیر همه‌گیری کرونا تاب بیاوریم و به‌سلامت از آن عبور کنیم. آموزش این مفاهیم و مهارت‌ها از کودکی اهمیت زیادی دارد و با کمک آن می‌توان چشم‌اندازی روشن از آینده برای فرزندان‌مان متصور شویم. آموزش‌هایی که جای خالی‌شان در ایران به خوبی احساس می‌شود.
در سال ۹۸، «آکادمی هوش مالی» و «نشر قدیانی» با همکاری هم مجموعه داستان‌های آموزش سواد مالی را منتشر کردند. دستاورد این همکاری، تا کنون انتشار ۴۴ جلد کتاب در موضوع آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان است. این مجموعه برای گروه سنی شش تا نُه سال در ۱۷ جلد و ده تا دوازده سال در ۲۷ جلد آماده شده است.
مطلبی که در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگویی است با محبوبه کرمی، مترجم و سرویراستار انتشارات «قدیانی» که ویراستار این مجموعه کتاب‌ها بوده است.
لطفاً از روند انتشار مجموعه داستان‌های سواد مالی بفرمایید. چرا این کتاب‌ها انتخاب و منتشر شدند؟
این کتاب‌ها از میان بهترین آثاری انتخاب شدند که در زمینۀ آموزش سواد مالی در جهان منتشر شده‌اند. انتخاب و ترجمۀ این کتاب‌ها در آکادمی هوش مالی انجام شده بود.
وقتی چاپ این مجموعه به انتشارات قدیانی پیشنهاد شد، کتاب‌ها را بررسی کردیم. به‌لحاظ موضوعی، این متن‌ها بسیار ارزشمند بودند. اولین بار بود که چنین کتاب‌هایی برای گروه‌های سنی مختلف در ایران منتشر می‌شد. کار گزینش آثار بسیار دقیق و حساب‌شده انجام شده بود.
ما نیز در انتشارات قدیانی سعی کردیم علاوه بر بررسی صحت ترجمه و رفع اشکالات، زبان کتاب‌ها را مطابق ادبیات کودک درآوریم و نتیجۀ این همکاری، کتاب‌های ارزشمندی است که هم‌اکنون در دسترس خانواده‌هاست تا با کمک آن‌ها مفاهیم سواد مالی را به فرزندانشان بیاموزند.
چرا باید سواد مالی را به کودکان آموزش دهیم؟ بعضی بر این باورند که شاید آموزش این مفاهیم در کودکی چندان مناسب نباشد. نظر شما چیست؟
من با نظر این افراد موافق نیستم. وقتی شما قرار است زبان جدیدی را یاد بگیرید، در هر سنی که باشید، کودک و جوان و بزرگ‌سال، آموزش‌ها از الفبا آغاز می‌شود و در مراحل بعد، سطح آموزش‌ها بالاتر می‌رود. در آموزش زبان، کسی نمی‌گوید که درک آن برای کودک دشوار است.
سواد مالی نیز این‌گونه است. آموزش به کودکان مانند کاشتن نهال است. ما بذر مفاهیم جدید را در ذهنش می‌کاریم. کمی‌که می‌گذرد آن بذر جوانه می‌زند و بزرگ می‌شود. ساقۀ نحیف به تنۀ درخت تبدیل می‌شود. شاخ و برگ‌ها اضافه می‌شوند و در نهایت، درختی بالنده به بار می‌نشیند.
البته زبان، نوع روایت و مثال‌های این داستان‌ها مناسب کودکان است اما مفاهیم آن برای بزرگ‌سالان نیز مفید است چون اکثر ما با این مفاهیم آشنایی نداریم. بعضی وقت‌ها والدین الگوی مناسبی برای کودکان خود نیستند. مثلاً پدر و مادر پولی پس‌انداز نمی‌کنند، سرمایه‌گذاری نمی‌دانند و دخل‌وخرجشان جور درنمی‌آید. تغییر عادت‌ها در بزرگ‌سالی کمی دشوار است و بهتر است بچه‌ها از همان کودکی بدانند که پس‌انداز، کاری ارزشمند است.
چرا اغلب برای آموزش کودکان از شیوۀ داستان‌پردازی استفاده می‌کنیم؟
کودکان با روش آموزش غیرمستقیم بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند. داستان‌پردازی، قصه‌گویی و بازی شیوه‌هایی مناسب برای آموزش این گروه سنی هستند. داستان‌ها دنیای تخیلی جذابی دارند که کودکان را با خود همراه می‌کنند. کودکان دست در دست قهرمان‌ها می‌گذارند و به سیر و سیاحت می‌روند و این‌گونه دنیای اطرافشان را کشف می‌کنند.
نکتۀ مهم دیگر در امر آموزش به کودکان، تدریجی‌بودن آموزش است. این نکته در مجموعه داستان‌های سواد مالی رعایت شده است. پشت جلد کتاب، جایگاه آن کتاب در استانداردهای آموزش سواد مالی آمده است. در هر کتاب یک یا چند مفهوم با کمک داستان و تصاویر جذاب به بچه‌ها آموزش داده می‌شود.
این استانداردها شامل خرج و پس‌انداز، اعتبار و بدهی، کاریابی و درآمد، سرمایه‌گذاری، مدیریت ریسک و بیمه و تصمیم‌گیری مالی است.
موضوع مهم دیگر تکرار برخی از این استانداردها در داستان‌هاست. تنوع داستان‌ها در حالی که محور داستان یکی است باعث می‌شود به سلایق گوناگون پاسخ داده شود و تکرار مفاهیم نیز بر تثبیت آن اثر می‌گذارد.
کدام کتاب‌ها برای خود شما جذاب بودند؟
بعضی کتاب‌ها از لحاظ شیوۀ روایت و برخی از لحاظ موضوع برای من جذاب بودند. کارواش خانگی مفاهیم پیچیده را با زبانی ساده آموزش می‌داد. «از من کلاه بخرید» از تأثیر تبلیغات مؤثر برایمان می‌گفت.
کتاب بزی که قالیچه شد مفهوم تولید را با داستانی جذاب روایت می‌کرد. برخی از این کتاب‌ها مثل کارواش خانگی برای بزرگ‌سالان نیز مناسب است در این کتاب دربارۀ مفاهیم خرج و پس‌انداز، کسب درآمد و مدیریت ریسک و بیمه صحبت می‌شود.
اگر بخواهیم کتاب‌هایی در موضوع سواد مالی برای کودکان و نوجوانان تألیف کنیم، چه نکاتی را باید در نظر بگیریم؟
برای تألیف کتاب داستان با موضوعی خاص ما به دو توانایی نیاز داریم: دانش تخصصی آن حوزه و قدرت داستان‌پردازی.
امکان یافتن فردی که متخصص این دانش باشد و بتواند داستان برای کودکان و نوجوانان بنویسد، مانند گشتن دنبال سوزن در انبار کاه است. برای تألیف این کتاب‌ها می‌توان از همکاری اقتصاددانان و نویسندگان استفاده کرد. نیاز به کار گروهی داریم و افرادی که علاقه‌مند باشند. مفاهیم باید به نویسندگان آموزش داده شود و هنگام نوشتن نیز به مشورت با متخصصان نیاز است. در نهایت کار آسانی نیست.
این روزها نگران آمار کتاب‌خوانی هستیم. چطور می‌توانیم کودکان را به کتاب‌خوانی تشویق کنیم؟
کودکان امروز برای سرگرم‌شدن انتخاب‌های زیادی دارند. بازی‌های رایانه‌ای، فیلم‌ها و انیمیشن‌های جذاب بخشی از این انتخاب‌ها هستند. این سرگرمی‌ها یک ویژگی خاص دارند: جذاب‌اند و لذت آنی ایجاد می‌کنند. کتاب اگر می‌خواهد با این ابزار رقابت کند باید بتواند جذابیت بیشتری داشته باشد. محتوای جذاب، زیبایی ظاهر و تصاویر متناسب و زیبا از عواملی است که نظر کودکان را به کتاب‌ها جلب می‌کند.
در کنار این عوامل، بازاریابی در فضای دیجیتال فرایندی است که ناشران باید در آن زمینه بیشتر کار کنند. حضور در فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی باعث بیشتر دیده‌شدن کتاب‌ها و انتخاب آن‌ها می‌شود. کتاب‌هایی داریم با محتوای خوب ولی چون هنوز دیده نشده‌اند مخاطبی نیز ندارند.
نظرتان دربارۀ برگزاری نمایشگاه کتاب به‌صورت مجازی چیست؟
نمایشگاه کتاب که هر سال برگزار می‌شد باعث نزدیک‌شدن اهل نشر و مخاطبان کتاب‌ها می‌شد. محفل‌ها و نشست‌هایی برگزار می‌شد که در آن نشست‌ها می‌توانستیم مترجمان و مؤلفان را از نزدیک ببینیم. گاهی روابط کاری یا دوستانۀ جدیدی شکل می‌گرفت. خانواده‌ها با بچه‌ها در نمایشگاه حضور داشتند و این امر خودش عاملی برای تشویق به کتاب‌خوانی بود. دوست دارم پس از بهترشدن اوضاع باز هم با اهل نشر و دوست‌داران کتاب دور هم جمع شویم؛ اما در وضعیتی که نمی‌شد نمایشگاه حضوری تشکیل شود، برگزاری این نمایشگاه نیز اقدام مناسبی بود.
نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در یک نگاه
به گزارش ایرنا، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال راهی برای حمایت از ناشران و بازار کتاب کشور بود چون این شکل برگزاری نمایشگاه مجازی در این وسعت، با حضور این تعداد ناشر، و با لحاظ دارا بودن بخش فروش، و بخش بین‌الملل، رایت سنتر و نشست های فرهنگی در دنیا بی‌نظیر بوده تا آنکه تصمیم گرفت با استفاده از تجربیات حضور در نمایشگاه‌های مجازی برگزار شده توسط دیگر کشورها نظیر نمایشگاه بزرگ کتاب فرانکفورت، این رویداد فرهنگی را در ایران به شکل مجازی برگزار کند.
ایوب دهقانکار مدیر عامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با حکم معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان ریاست برگزاری نخستین نمایشگاه مجازی کتاب معرفی شد. در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، بیش از ۱۰۰۰ ناشر حضور دارند و بالغ بر ۱۰۰ هزار عنوان کتاب برای عرضه در سایت نمایشگاه مجازی کتاب تهران ارائه شد.
همچنین ۱۸۰ ناشر خارجی با ۲۰ هزار عنوان کتاب و ۱۴۲ نهاد فرهنگی و آژانس ادبی در بخش رایت‌سنتر نیز در این نمایشگاه حضور دارند. هزینه ارسال کتاب‌ها نیز از سوی شرکت پست جمهوری اسلامی برای همه مخاطبان رایگان اعلام شده است.
کاری در سطح نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، در واقع یک ابر پروژه چه در حوزه فناوری و زیرساخت و هم در بحث مجازی و حتی کارهای غیرمجازی و بحث لجستیک پشتیبانی مالی اداری و حتی پشتیبانی است.
همچنین فروش بیش از ۵۰ میلیاردی این نمایشگاه کتاب همراه با ثبت بیش از ۷۰۰ میلیون درخواست در سامانه و ارائه پاسخ های درست در کسری از یک ثانیه نشانگر اقبال و استقبال مخاطبان از این رویداد بزرگ فرهنگی و مجازی کشور دارد.
نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با توجه به استقبال خوب و چشمگیر ناشران و مخاطبان با دو نوبت تمدید از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا دهم بهمن ماه جاری میزبان بازدید کنندگان و علاقه مندان این رویداد بزرگ فرهنگی کشور در فضای مجازی خواهد بود.
اخبار، گزارش، مطالب و... نمایشگاه مجازی کتاب تهران را علاوه بر رسانه ها می توانید از خانه کتاب دنبال کنید.