روزنامه ایران ۹بهمن به گفت وگو با اقتصاددانان پرداخت و نوشت: نقدینگی یعنی مجموع پول و شبه پولی که در اقتصاد کشور جریان دارد. از این‌رو وقتی گفته می‌شود حجم نقدینگی در کشور بالا است به معنای آن است که پول خرد و کلان دست مردم است که اگر این حجم از پول سراغ یک بازار برود می‌تواند هم آثار مخرب داشته باشد و هم آثار مثبت. درمیان بازارهای سرمایه گذاری، دو بازار اصلی یعنی بازار پول و سرمایه این ظرفیت را دارد که با تجمیع سرمایه های خرد مردم آن را به سمت فعالیت های مولد و تولید هدایت کند. اما زمانی که سرمایه ها راهی بازارهای غیرمولد و درگیر سفته بازی شود، نه تنها نفعی برای اقتصاد ملی ندارد، بلکه موجب التهاب خواهد شد.
از اواخر سال گذشته با رکود نسبی در بازارهای رقیب، بخش عمده ای از سرمایه مردم راهی بازار سهام شد و بخش قابل توجهی از تامین مالی اقتصاد از این طریق انجام شد. براساس آمارهای ارائه شده در ۹ ماهه سال‌جاری ۳ میلیون و ۲۳۰ هزار نفر برای دریافت کد معاملاتی جدید اقدام کردند و این عدد به منزله آن است که حجم قابل توجهی سرمایه خرد وارد بورس شده است. این درحالی است که درماه های اخیر بازار سهام دچار نوسان شده است. با این حال اکثرکارشناسان اعتقاد دارند که در بلندمدت این بازار پربازده ترین بازار سرمایه گذاری است. اما با سرمایه‌ها و نقدینگی‌های جزئی که مردم دارند چه باید کرد و آیا حوزه‌ای وجود دارد که با کمترین ریسک بتوان در آن سرمایه‌گذاری کرد؟
در گزارش پیش رو از ۸ فعال اقتصادی که در کسب و کار خود موفق بوده‌اند این سؤال را پرسیدیم که در شرایط حاضر کدام بازار سودده است؟ و اگر آنها اکنون جای مردم عادی بودند سراغ کدام حوزه می‌رفتند؟ برخی از جواب‌ها بسیار نزدیک به هم بود اما توصیه اکثر اعضای اتاق بازرگانی ایران بر محور این بود که پولشان را در بانک‌ها بگذارند و یا اکنون وارد بورس شوند.
طلا و مسکن برای مردم
ابوالفضل روغنی، فعال اقتصادی می‌گوید: «اولین توصیه‌ام به مردم این است که در حوزه‌ای که در آن تخصص و مهارت ندارند، وارد نشوند چرا که در صورت ورود محکوم به فنا و نابودی هستند. آسان‌ترین راه برای مردم عادی در کسب سود خرید مسکن، طلا، سکه و اخیراً حضور در بورس است اما تأکید می‌کنم که فعلاً وارد بورس نشوند چرا که این حوزه مشکلات جدی دارد و ورود دوباره به آن می‌تواند سرمایه‌های مردمی را به خطر بیندازد. بورس در حال حاضر برای افرادی مناسب است که ضمن آشنایی با آن نگاه بلندمدت دارند؛ با قطعیت می‌گویم که این حوزه جای افراد غیر متخصص نیست.»او ادامه داد: «دو حوزه برای مردم وجود دارد که مثل گذشته می‌توانند در آن ورود کنند یک خرید مسکن و دیگری طلا است. هرچند که این موارد توصیه نمی‌شود ولی خیلی از مردم با آنکه می‌دانند حضور در بازارهای اینچنینی درست نیست برای حفظ پول خود ورود می‌کنند.»
تنها تولید ماندگار است
احمد خوروش فعال اقتصادی عنوان کرد: «خیلی‌ها ممکن است بازارهای چون طلا، ارز، مسکن را به مردم عادی توصیه کنند، اما من تولید را پیشنهاد می‌کنم. اگر مردم وارد حوزه تولید و سرمایه‌گذاری صنعتی شوند شاهد دو حسن اشتغال‌آفرینی و رشد اقتصادی خواهند بود که برای آیندگان و فرزندانمان به یادگار می‌ماند. شاید برخی‌ها تصور کنند چنین صحبتی شدنی نیست و آرمان گرایانه است اما قطعاً با کمک بخش دولتی و خصوصی می‌توان سرمایه‌های خرد را به سمت تولید و فعالیت‌های مولد هدایت کرد.»
الان زمان بورس است
حمیدرضا قلمکاری، فعال اقتصادی می‌گوید: «در حال حاضر زمان ورود به بازار سرمایه است چرا که حباب آن ترکید؛ اما چرا می‌گویم بازار سرمایه؟ وقتی این احتمال وجود دارد که در روابط بین‌الملل تغییراتی صورت گیرد و حتی احتمال برگشت امریکا به برجام وجود دارد به منزله ثبات قیمت ارز است. در زمان ثبات قیمت ارز یعنی دیگر حضور در بازارهایی چون خودرو، مسکن و... برای مردم عادی سود ندارد و اگر پول خود را وارد بخش‌های عنوان شده ببرند متضرر می‌شوند، بدین جهت بورس می‌تواند جایی برای نگهداری نقدینگی و ارزش دادن به آن باشد.»او ادامه داد: «بازار سرمایه جای جنجال و هدایت سرمایه‌های مردمی به سمت برخی از سهام‌ها نیست، این بازار باید شفاف باشد تا مردم به آن اطمینان پیدا کنند؛ اگر بورس رونق دوباره بگیرد می‌توان به اقتصاد و تولید کمک کرد. بازار سرمایه جایی نیست که به زور و فشار بخواهند آن را هدایت کنند این بازار باید خودش به تعادل برسد.»فقط تولیدات هوشمندمحمدرضا نجفی منش، فعال اقتصادی عنوان کرد: درست است که با سرمایه اندک نمی‌توان فعالیت تولیدی و صنعتی آغاز کرد اما باید بدانیم که تولید تنها در سرمایه‌گذاری و خلق یک بنگاه و کارگاه صنعتی نیست؛ دنیا به سمت فعالیت‌های هوشمند در حال حرکت است.»او ادامه داد: «ما جوانان خوش فکر و خلاقی داریم که می‌توان از پتانسیل و توانایی آنها بهره گرفت از این‌رو ورود در حوزه طراحی و هوشمندسازی برخی از فعالیت‌ها که واسطه به تخصص فردی است را می‌توان با سرمایه اندک اجرایی کرد و لزوماً نباید با خرید ارز، سکه، تولید ارز دیجیتال و مسکن به فکر درآمدزایی بود.»
در دو راهی تصمیم‌گیری
احمد کیمیایی اسدی، فعال اقتصادی اظهار داشت: «وقتی مردم می‌خواهند تصمیم بگیرند که پول و سرمایه خود را به کدام سمت هدایت کنند ابتدا باید خود را در دو راهی تصمیم‌گیری بگذارند اینکه سرمایه‌گذاری آنها با هدف سودآوری سریع است یا برای آنها منافع ملی اهمیت دارد. اگر گزینه دوم است قطعاً سرمایه‌گذاری در حوزه تولید پیشنهاد می‌شود، درست است که سود در تولید بسیار کم است و سختی دارد اما در جهت منافع ملی است و البته باید تأکید کنم که پول تولید برکت دارد. اما اگر افراد به نحوی دیگر که می‌خواهند به سوددهی برسند بازار سرمایه و بورس را پیشنهاد می‌کنم چرا که این حوزه جای پیشرفت دارد و افقی که برای آن متصور هستیم خوب است.»او گفت: «اگر فردی هم می‌خواهد وارد حوزه تولید شود حتی در ابعاد کوچک باید صادرات محور بودن آن را مدنظر قرار دهد. تولید با هدف توزیع در بازار داخلی شکست می‌خورد، تولیدی در مقطع فعلی موفقیت‌آمیز خواهد بود که نگاه صادراتی در آن دیده شده باشد. ایران با ۱۵ کشور همسایه است و این امر یک فرصت مناسب برای تولیدکنندگان صادرات‌گرا است. در این روزها که کشور با کرونا درگیر و با رکود مواجه است تولیدکنندگان صادرات‌گرا روی پای خود ایستاده‌اند.»
این فعال اقتصادی ادامه داد: «مردم عامه بر اساس تخصص خود وارد یک حوزه تولیدی شوند و همچنین طرحی را مدنظر قرار دهند که بانک‌ها حاضر به ارائه تسهیلات مربوط به آن تولید را داشته باشند.»
در طولانی مدت بورس
پرهام رضایی، فعال اقتصادی اذعان داشت: «در حال حاضر امن‌ترین مکان برای سرمایه‌گذاری مردم، بانک است. ظرف سه سال گذشته بازارهایی که اکثر مردم برای سرمایه‌گذاری در آن ورود می‌کردند بشدت به هم ریخت و دچار حباب قیمتی شد، حال که به نظر می‌رسد به ثبات اقتصادی نزدیک شدیم بهتر است که مردم تا ترکیدن حباب بازارهایی چون خودرو، مسکن، ارز و طلا صبر کنند و سپس در یکی از بخش‌های یاد شده ورود کنند، در مقطع فعلی با اطمینان می‌گویم که قیمت‌ها واقعی نیست و تا ثبات کامل اقتصادی ورود در هر بازار باعث می‌شود که مردم متضرر شوند.»او ادامه داد: «در این میان یک توصیه هم دارم و آن این است که اگر فرد عادی می‌خواهد در درازمدت سرمایه‌گذاری کند، سراغ بورس برود ولی در کوتاه مدت قطعاً بورس نمی‌تواند محلی برای کسب سود و درآمدزایی باشد.»
پول در بانک
رضا گنجی، فعال اقتصادی گفت: «ما به عنوان فعال اقتصادی زمانی که می‌خواهیم وارد حوزه‌ای شویم ابتدا ریسک و سوددهی آن را ارزیابی می‌کنیم؛ اگر ریسک فعالیتی زیاد باشد ورود در آن اشتباه خواهد بود چرا که سرمایه هدر می‌رود. باید در حوزه‌ای حضور داشت که با وجود سوددهی کم ریسک سرمایه‌گذاری در آن زیاد نباشد. از آنجا که در حوزه‌های ارز، سکه، خودرو و بورس ریسک بالا رفته است از مردم می‌خواهم که در آن ورود نکنند و شاید بتوان این نسخه را پیچید که در مقطع فعلی گذاشتن پول در بانک بهترین راهکار برای مردم باشد.»او ادامه داد: «مردم می‌توانند پول‌های خود را در بانک‌ها بگذارند و سودی بین ۱۸ تا ۲۰ درصد بگیرند؛ در بانک‌ها پول تضمین شده است و دیگر مردم ریسکی را متقبل نمی‌شوند و در این میان از مردم می‌خواهم در هیچ حوزه‌ای حتی بورس وارد نشوند چرا که بورس جای افراد نابلد نیست.»
یک حوزه ریسک ندارد
شعبان فروتن، فعال اقتصادی می‌گوید: «ورود در هر فعالیتی با ریسک همراه است و نمی‌توان در حوزه‌ای وارد شد که تنها سود بدهد؛ فعالان اقتصادی هم خیلی از ریسک‌ها را تقبل کردند. برخی‌ها نباید این‌گونه فکر کنند که از ابتدای هر فعالیت سود دارد اما اگر به خوبی بازار داخلی و همسایه شناسایی سنجش شود می‌توان فعالیتی را با کمترین خطر از دست دادن پول آغاز کرد. با این توضیح اگر فردی نمی‌خواهد هیچ ریسکی را قبول کند تنها راه، گذاشتن پول در بانک است که شاید این پول بتواند کمکی شود برای افرادی که می‌خواهند وارد سرمایه‌گذاری در حوزه تولید شوند.»
او ادامه داد: «با وجود اینکه می‌گویم پول را در بانک بگذارید اما اعتقاد دارم که با سرمایه‌های مردمی می‌توان به خوبی در حوزه تولید فعالیت کرد؛ اکنون مشاغل جدیدی وجود دارد که باید به آن سمت حرکت کنیم چرا که در آینده بشدت به آنها نیازمند خواهیم شد.»