به گزارش روز شنبه ایرنا، پیروزی «جو بایدن» در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا برای بسیاری از کشورها از جمله آلمان نویدبخش پایان دوران اختلافات گسترده و تنش آلود با ایالات متحده تحت رهبری «دونالد ترامپ» بود. از این رو مقامات آلمانی جزو نخستین افرادی بودند که این پیروزی را به بایدن تبریک گفته و ابراز امیدواری کردند که با روی کار آمدن این نامزد دموکرات، فصل جدیدی از مناسبات در دو سوی اقیانوس اطلس آغاز شود.
اما انتظار برای آغاز مناسبات جدید با برگزاری مراسم تحلیف جو بایدن و به دست گرفتن سکان کاخ سفید توسط او، شکل جدی تری به خود گرفته است. پنج روز پس از مراسم تحلیف ، رئیس جمهوری جدید ایالات متحده و «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان برای اولین بار تلفنی صحبت کردند و طی آن مرکل از بایدن برای سفر به کشورش دعوت به عمل آورد که حاوی آمادگی برلین برای بهبود مناسبات با واشنگتن به شمار می رفت.
چهارشنبه گذشته نیز «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان در تماسی تلفنی با «آنتونی بلینکن» همتای آمریکایی خود به گفت‌وگو پرداخت. رسانه های آلمان گزارش دادند که وزرای خارجه دو کشور توافق کردند که درباره طیف گسترده‌ای از مسائل شامل نقش جهانی چین، توافق هسته ای ایران، مشارکت در افغانستان و مقابله با تغییرات آب و هوایی همکاری نزدیکی داشته باشند. در این رایزنی تلفنی یافتن راهی مشترک برای ادامه توافق هسته ای وین و بازگشت آمریکا به روند دیپلماسی با ایران، جایگاه ویژه ای داشت.
از جمله مسائلی که آلمان امیدوار است خیلی زود بر سر آن با آمریکا به توافق برسد، بازگشت آمریکا به برجام است. ماس در این خصوص به رویترز گفته است: به باور من، تروئیکای اروپایی و آمریکا خیلی سریع می‌توانند گفت‌وگوهای خود را بر سر برنامه هسته‌ای ایران از سر گیرند. ماس تاکید دارد که انگلیس، فرانسه و آلمان به‌رغم خروج آمریکا از برجام همچنان به توافق هسته‌ای پایبند مانده اند و اکنون نوبت آمریکا است که با بازگشت به این توافق بین المللی، راه دیپلماتیک حفظ آن را ادامه دهد.
بیم و امید آغاز دوره جدید مناسبات
وزیر امور خارجه آلمان که از منتقدان جدی سیاست خارجی دولت دونالد ترامپ بود، اکنون از تغییر آشکار در رویکرد خارجی دولت بایدن می‌گوید و آن را نشانه تحولی مثبت می‌داند. وی روز پنج شنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز انتخاب آنتونی بلینکن به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا را گامی مثبت در مناسبات بین اروپا و این کشور دانست.
ماس با این حال به وجود موانع جدی در مسیر پایان دادن به تنش ها اذعان و تاکید کرد که اختلاف نظر با آمریکا از جمله بر سر روابط با چین، پروژه خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا (نورداستریم ۲) و عضویت گرجستان و اوکراین در ناتو همچنان وجود دارد. به گفته ماس تغییر مهم در رویکرد خارجی دولت بایدن، فراهم شدن امکان گفت‌وگو با آمریکا به عنوان یک متحد قابل اعتماد در عرصه بین‌المللی است.
دولت آلمان نسبت به سیاست آنتونی بلینکن نیز که از پذیرش گرجستان و اوکراین در شمار اعضای ناتو سخن گفته بود، به دیده تردید می‌نگرد. به اعتقاد ماس، اوضاع گرجستان تغییر کرده است و درباره عضویت اوکراین در پیمان ناتو، نیاز به گفت‌وگو و مذاکره بیشتر وجود دارد.
وزیر امور خارجه آلمان گفت: ما طی سال‌های گذشته از این موضوع که سیاست خارجی آمریکا به سختی قابل پیش‌بینی و محاسبه بود، ناخشنود بودیم. اکنون قرار بر تغییر این وضعیت است و این همان چیزی است که آلمان و اروپا منتظر آن بودند. اما آلمان بر لزوم تغییر رویکرد آمریکا در عرصه بین المللی نیز تاکید دارد. این کشور به عنوان عضو مهمی از اتحادیه اروپا، خواستار نقش فعال‌تر آمریکا در جهان و به‌ویژه در ارتباط با بحران‌های موجود در آفریقا و وضعیت اوکراین است. در عین حال آلمان بر این نکته نیز واقف است که تضمین امنیت و ثبات در جهان بدون مشارکت آمریکا به عنوان یک قدرت برتر ممکن نیست.
از سوی دیگر «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی جو بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده معتقد است که همکاری در آینده با اروپا مستلزم مشورت و کمی پشتکار است. سالیوان روز جمعه در مصاحبه با موسسه صلح ایالات متحده گفت: این آسان نیست که فقط تلفن را برداریم و بگوییم ، سلام ما می خواهیم با یکدیگر صحبت کنیم و یک رویکرد مشترک پیدا کنیم و می توانیم این کار را در یک روز یا در یک هفته انجام دهیم ، زیرا در مورد هر یک از موضوعات از جمله مسائل تجاری و امنیتی دو کشور دیدگاه های کاملاً یکسانی ندارند.
سالیوان نیز بر اهمیت روابط دو سوی اقیانوس اطلس به ویژه در خصوص روابط با چین، بحران آب و هوا یا مبارزه با افراط گرایی که می تواند مناسبات ایالات متحده و اروپا را تقویت کند، تاکید می کند. اما بر این واقعیت نیز پافشاری دارد که برای دستیابی به درک مشترک از تهدیدها و چالش هایی که دو طرف با آنها روبرو هستند و چگونگی بهتر حل آنها ، کار زیادی لازم است.
نورد استریم ۲ و اختلافی قدیمی
اختلافات بر سر همکاری اروپا و روسیه در حوزه انرژی یکی از مواردی است که به پیش از دولت ترامپ بازمی گردد. در این میان آلمان به عنوان مجری اصلی طرح نورد استریم ۲ مورد غضب آمریکا قرار گرفته و به نظر نمی رسد حتی با تغییر دولت در ایالات متحده، موضع واشنگتن در قبال این همکاری تغییر کند. پیشتر ترامپ با شدت عمل بیشتری به دنبال واداشتن آلمان به بازگشت از این تصمیم بود و به روش های مختلف از تهدید به خروج نظامیان آمریکایی از آلمان گرفته تا طراحی تحریم های اقتصادی به مقامات برلین هشدار داده است و به نظر می رسد این روند هر چند با شدت عمل کمتر، در دولت بایدن نیز ادامه یابد.
در همین حال آلمان نیز نشان داده که قصد کوتاه آمدن از مواضع خود را ندارد. ماس با اشاره به پروژه انتقال گاز روسیه به اروپا، پروژه "نورداستریم ۲" تاکید کرده که آلمان برخلاف آمریکا اجرای چنین پروژه‌ای را صحیح می‌داند. به گفته وی آلمان سیاست خارجی خود را دارد و منافعش را بر این اساس که چه کسی در آمریکا زمام امور را در دست دارد، تعیین نمی‌کند.
وزیر امور خارجه آلمان همچنین از دولت بایدن خواست که درباره صحیح بودن استفاده از ابزار تحریم و مجازات علیه متحدان خود بیاندیشد. به باور او، اختلاف نظر بر سر این یا آن مسئله بین کشورهای متحد بر سر میز مذاکره و گفت‌وگو حل شدنی است و نه از طریق تحریم و مجازات. اشاره هایکو ماس به سیاست‌های تحریمی پیش‌بینی شده از سوی دولت ترامپ است که روند آن همچنان در کنگره آمریکا پیگیری می شود.
با اینکه دیدگاه دولت جدید آمریکا در مورد نورد استریم کمی تلطیف شده است، اما مناسبات رو به گسترش آلمان با روسیه و چین، مقامات واشنگتن را نگران کرده است. در این رابطه مشاور امنیت ملی کاخ سفید با اشاره به اختلافات در مورد خط لوله انتقال گاز نورد استریم ۲ به توافق رسیدن با آلمان ها را در این خصوص دشوار ارزیابی کرد چرا که آنها روابط نزدیکتری با چین و روسیه دارند. به گفته سالیوان منافع آلمان در طول زمان از منافع ایالات متحده فاصله گرفته است.
وی با اذعان به این واقعیت که آلمان تأثیر خارق العاده ای بر سیاست های اتحادیه اروپا دارد، حل اختلافات در خصوص نورد استریم ۲ را چالشی بزرگتر از برگزیت برای ایالات متحده دانسته است.
انتظارات از آمریکا برای همکاری در افغانستان
اروپایی ها و به خصوص کشورهای عضو پیمان ناتو از دولت جدید آمریکا انتظار دارند به تک‌روی دولت پیشین در ارتباط با افغانستان پایان داده و سیاست دیگری در پیش گیرد. در این خصوص وزیر امور خارجه آلمان ابراز امیدواری کرده که در ارتباط با حضور نظامی در افغانستان، وزیران دفاع کشورهای عضو پیمان ناتو در ماه فوریه گرد هم آمده و بر سر راهکاری مشترک به توافق برسند.
به باور او، تعیین ماه آوریل برای خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان واقع‌بینانه نیست و امکان حصول توافق صلح در افغانستان تا آن زمان فراهم نمی‌شود. ترامپ اعلام کرده بود که در ماه آوریل (خرداد) همه نیروهای آمریکا را از افغانستان خارج خواهد کرد. هایکو ماس می‌گوید که مهم توجه به ارتباط بین روند سیاسی و خروج نیروها از افغانستان است و نمی‌توان بدون دستیابی به راه حلی سیاسی اقدام به ترک افغانستان کرد.
بر این اساس هرگونه تصمیم‌گیری درباره تعداد نیروهای نظامی در افغانستان باید با توجه به شرایط این کشور و نیز اوضاع امنیتی آنجا گرفته شود. در حال حاضر ایالات متحده در حال گفت‌وگو با متحدانش در این باره است.
وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو در ماه فوریه (بهمن ماه) درباره حضور نیروهای این پیمان در افغانستان با یکدیگر مشورت خواهند کرد. به عقیده اعضای ناتو طالبان تا کنون مواردی را که در توافق صلح با امریکا پذیرفته بود اجرا نکرده است. در عین حال بسیاری از اعضای ناتو گفته‌اند که در صورت خروج کامل نیروهای آمریکا از افغانستان دیگر نمی‌توانند حضورشان در آنجا را ادامه دهند.
دولت جدید ایالات متحده اعلام کرده قرارداد صلحی را که دولت ترامپ در فوریه ۲۰۲۰ با طالبان امضا کرده بود، مورد بازبینی قرار می‌دهد. آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا این موضوع را در یک گفت‌وگوی تلفنی با اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان به او اطلاع داده است.