به گزارش ایرنا، قطعی اجباری برق طی روزهای اخیر مشکلات و ابهامات متعددی را برای مشترکان خانگی و تجاری و صنعتی انرژی برق ایجاد کرده است. پرسش و ابهام مشترک بین همه مشترکان چراییِ قطعی برق در فصل زمستان و دوره تعطیلی طولانی‌مدت بسیاری از اماکن پرمصرف گاز و برق مانند مدارس و باشگاه‌ها و دانشگاه‌هاست، اما چالش‌های هر گروه از مشترکان متفاوت است و طبیعتاً پیامدهای قطعی اجباری برق نیز در هر گروه تفاوت‌هایی دارد و بسته به میزان اهمیت و جایگاه مصرف انرژی، می‌تواند مهم‌تر یا کم‌اهمیت‌تر باشد.
در این بین مهم‌ترین پیامدها را باید در قطعی برق برای واحدهای صنعتی و تولیدی جست‌وجو کرد، موضوعی که شاید در کوتاه‌مدت گذرا باشد، اما صرف‌نظر از زیان‌های اقتصادی ناشی از کاهش درآمد یا آسیب به دستگاه‌ها و تجهیزات واحدهای تولیدی، در صورت استمرار برای یک دوره میان‌مدت ممکن است منجر به تعطیلی برخی واحدهای تولیدی و بیکار شدن کارکنان بعضی از این واحدهای صنعتی و تولیدی شود.
فعالیت ۵۰ درصدی
طبق بخشنامه شرکت توزیع نیروی برق مازندران صنایع زیر پوشش این شرکت از هشتم بهمن مکلف شدند که تا اطلاع ثانوی برای صرفه‌جویی در مصرف برق و کاهش قطعی در بخش مشترکان خانگی، با ظرفیت ۵۰ درصدی فعالیت داشته باشند و ۲ روز در هفته نیز خاموشی اعلام کنند.
در این شکل فعالیت که فعلا اعلام شده تا پایان بهمن ادامه دارد ، برق شهرک‌های صنعتی مازندران در روزهای شنبه و چهارشنبه قطع می‌شود و هیچ واحد صنعتی مستقر در این شهرک‌ها و نواحی صنعتی امکان فعالیت و تولید نخواهد داشت. در پنج روز دیگر هفته نیز واحدهای صنعتی و تولیدی موظف هستند با ۵۰ درصد ظرفیت فعالیت داشته باشند. این موضوع به اعتقاد صنعتگران و تولیدکنندگان آسیب بسیار زیادی به بخش تولید وارد می‌کند و در صورت استمرار می‌تواند منجر به تعدیل نیرو شود. واحدهای تولیدی خارج از شهرک‌های صنعتی نیز موظف هستند در اجرای این طرح همکاری داشته باشند.
بهنام جهانی مدیر یکی از کارخانه‌های تولید انواع کیسه و پاکت‌های صنعتی در شهرستان بابل این برنامه برای صرفه‌جویی را ضربه‌ای بزرگ به بدنه تولید و صنعت استان و کشور می‌داند و می‌گوید: کمتر از ۲ ماه مانده به پایان سال تمام برنامه‌های تولید ما به هم ریخت و بسیاری از سفارش‌هایی را که داشتیم ، لغو کردیم. ناچاریم فعلا با حدود ۵۰ درصد ظرفیت کار کنیم و این موضوع یعنی کاهش ۵۰ درصدی تولید و در نهایت از دست رفتن ۵۰ درصد درآمد مجموعه که طبیعتا روی درآمد و شرایط اقتصادی کارکنان مجموعه نیز تاثیر می‌گذارد.
مرخصی اجباری کارکنان واحدهای تولیدی
وی می‌افزاید: در این مجموعه حدود ۷۰ نفر مشغول به کار هستند که اکنون بسیاری از آنها را به مرخصی فرستادیم. اگر هم مرخصی فرد تمام شده باشد، ناچاریم که با توافق خودش مرخصی بدون حقوق در نظر بگیریم. تعدادی از نیروها درخواست مرخصی بیش از ۱۰ روزه کرده‌اند تا در مشاغل دیگر به طور موقت برای کسب درآمد روزمره خود فعالیت کنند و هر زمان که شرایط عادی شد دوباره به مجموعه برگردند. البته تا پایان سال با کارکنان قرارداد داریم و تلاش می‌کنیم هر تصمیمی که قرار است اتخاذ شود به سال آینده موکول کنیم.
این فعال صنعتی خاطرنشان می‌کند: فعلا که چند روز از اجرای این طرح گذشته ، بخش چاپ یک شیفت را کم کردیم و تعداد نیروها در قسمت‌های مختلف را کاهش دادیم. در قسمت دوخت و برش پنج نفر کار می‌کردند که اکنون به ۲ نفر کاهش یافته است. با این روند احتمالا ناچار می‌شویم که در هفته سوم بافت را نیز متوقف کنیم. اگر این روند بیشتر از یک ماه ادامه داشته باشد زیان اقتصادی هنگفتی متوجه واحدهای صنعتی و تولیدی خواهد شد و بعید نیست که در نهایت با توجه به کاهش درآمد این واحدها، به تعدیل نیرو نیز منجر شود.
آسیب به تجهیزات واحدهای صنعتی
البته این قطعی‌های از پیش اعلام شده جدا از خاموشی‌های ۹۰ دقیقه‌ای روزانه‌ای است که در مناطق مختلف اجرا می‌شود. یعنی واحدهای تولیدی علاوه بر اجرای طرح‌های اجباری صرفه‌جویی برق، در خاموشی‌های عمومی نیز غیرفعال می‌شوند و اتفاقا آسیب فنی هم می‌بینند. این موضوع را مدیر داخلی یکی از واحدهای نساجی در مازندران بیان می‌کند و می‌گوید: قطعی‌های مکرر برق باعث شده که برخی قطعات الکترونیک دستگاه‌های خط تولید آسیب ببیند و به همین دلیل هزینه‌های تعمیر و نگهداری در واحدهای صنعتی و تولیدی نیز تا حدودی افزایش یافته است. از طرفی هم به دلیل کاهش تولید ناشی از طرح قطعی برق صنایع، درآمد مجموعه کاهش می‌یابد.
تارا اسلامی اظهار می‌کند: این موضوع را با اداره برق در میان گذاشتیم. آنها می‌گویند این تصمیم استانی نیست و از مرکز برای کل کشور اتخاذ شده است ، اما این تصمیم‌ها در نهایت هم به زیان تولیدکننده تمام می‌شود و هم به زیان کارگرانی که به دلیل یک چالش غیرمرتبط با بخش تولید و بازار احتمال دارد کارشان را از دست بدهند.
شرایط ایجاد شده برای واحدهای صنعتی بویژه در استانی مانند مازندران که واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ آن در مناطق مختلفی پراکنده هستند، اقتصاد صنعتی بیمار این استان را می‌تواند دچار آسیب‌های جدی‌تری کند. به استناد آمارهای رسمی سازمان صمت مازندران، ۲ هزار و ۶۴۳ واحد صنعتی دارای پروانه در این استان وجود دارد که یکهزار و ۲۶ واحد از این تعداد در شهرک‌های صنعتی مستقر هستند و بقیه خارج از شهرک‌های صنعتی فعالیت می‌کنند. البته بنا به اظهارات بسیاری از فعالان صنعتی و اقتصادی مازندران، حتی تا پیش از شیوع کرونا کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت‌های صنعتی این استان فعال بودند و حالا که یک سال از شیوع کرونا می‌گذرد، شرایط برای صنعتگران این استان به مراتب دشوارتر از گذشته شده است.
شرایط متفاوت مازندران در مصرف برق صنعتی
مازندران از این نظر شرایطی کاملا متفاوت با استان‌های صنعتی مانند مرکزی یا اصفهان دارد. بزرگی واحدهای صنعتی مازندران نیز قابل قیاس با واحدهای صنعتی استان‌های یاد شده و برخی استان‌های دیگر نیست و به دلیل همین تراکم و پراکندگی واحدهای صنعتی در نقاط مختلف استان، آسیبی که به صنعت مازندران وارد می‌شود می‌تواند به مراتب بیشتر از برخی استان‌های دیگر باشد.
علاوه بر شاخص پراکندگی و تراکم واحدهای صنعتی در مازندران، میزان برق مصرفی صنعت این استان نیز با بسیاری از استان‌های کشور قابل مقایسه نیست و بسیار کمتر از آن‌هاست. اما در همین حال، در نظر گرفتن یک عدد ثابت برای استان‌ها به منظور صرفه‌جویی از بخش صنعت سبب شده که به صنعت استانی مانند مازندران فشار بیشتری وارد شود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران این نکته را تأیید می‌کند و به خبرنگار ایرنا می‌گوید: نظر وزارت نیرو بر این است که عمده صرفه‌جویی در شرایط کنونی در بخش روشنایی معابر و صنایع انجام شود. در هر استان هم صرفه‌جویی ۱۰ درصدی مصرف برق مد نظر قرار گرفته است که بخش مهمی از آن مربوط به حوزه صنعت است.
حسینعلی قوانلو می‌افزاید: برای استان مازندران که کل برق مصرفی آن ۲۰۰۰ مگاوات است، ۲۰۰ مگاوات صرفه‌جویی روزانه در نظر گرفته شده است که ۱۰۰ مگاوات طبق برنامه‌ریزی از قطعی و خاموشی صنایع صرفه‌جویی می‌شود ، اما تفاوت اینجاست که ۱۰۰ مگاوات برای صنعت مازندران حدود ۵۰ درصد برق مصرفی است و برای استانی مانند یزد کمتر از ۲۰ درصد را شامل می‌شود.
نسخه ملی صرفه‌جویی نامناسب برای صنعت مازندران
وی خاطرنشان می‌کند: وقتی به صنعت ما در حالی که کل برق مصرفی‌اش حدود ۲۰۰ مگاوات است ۱۰۰ مگاوات خاموشی داده شود، یعنی ۵۰ درصد ظرفیت از کار می‌افتد. اما در استانی مانند یزد که مثل مازندران ۲۰۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کند، ۱۳۰۰ مگاوات به بخش صنعت ارتباط دارد و حتی اگر ۲۰۰ مگاوات خاموشی داده شود، کمتر از ۲۰ درصد صنایع آن استان با چالش مواجه می‌شوند و چالش چندان زیادی برای صنایع آن استان ایجاد نمی‌شود. در حالی که در استان‌هایی مانند مازندران، گیلان و گلستان شرایط کاملا متفاوت است و صنایع آسیب زیادی می‌بینند.
رئیس سازمان صمت مازندران معتقد است که باید در برنامه‌ریزی خاموشی‌های اجباری برای واحدهای صنعتی مناطق شمالی و بویژه مازندران به این موضوع توجه می‌شد. وی اظهار می‌کند: میانگین مصرف برق صنایع کشور چهار هزار و ۸۰۰ مگاوات است که در شرایط کنونی برای صرفه‌جویی با کاهشی حدود ۱۲ درصدی به چهار هزار و ۲۰۰ مگاوات رسیده است. اما در استانی مانند مازندران که مصرف برق صنعتی ۲۰۰ مگاوات بود با ۵۰ درصد کاهش به ۱۰۰ مگاوات رسید و این می‌تواند برای صنعت استان آسیب‌زا باشد که این موضوع را در جلسات مربوطه اعلام کردیم.
قوانلو بر این باور است که در نگاه واقع‌بینانه از خاموشی‌های کنونی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد به صنایع استان آسیب وارد شده و به طور میانگین نمی‌توان کاهش ۵۰ درصدی فعالیت واحدهای تولیدی استان را تایید کرد. او می‌افزاید: تلاش بر این است که با برنامه‌ریزی‌های مختلف آسیب کمتری به واحدهای تولیدی استان وارد شود. ما هم از بخش صنعت خواستیم تا جای ممکن صرفه‌جویی کنند که شرکت توزیع برق مجبور به قطع اضطراری نشود.
به گفته این مسئول، صنایع مازندران در سال جاری با وجود همه مشکلاتی که داشتند، در تولید افزایش خوبی را ثبت کردند و رشد ۹ درصدی مصرف برق آنها نیز نشان دهنده بهتر شدن وضعیت تولید تا پیش از خاموشی‌های اجباری بود.
شوک خاموشی
در حال حاضر نگرانی صنعتگران مازندران این است که روند موجود بیش از یک ماه ادامه داشته باشد که در این صورت با توجه به در پیش بودن پایان سال و هزینه‌های معمول برای پرداخت حقوق و پاداش سالانه کارگران احتمالا با معضل پرداخت حقوق و مزایا به دلیل کاهش درآمد در دو ماه پایانی سال مواجه خواهند شد. کما این که احتمال داده می‌شود خاموشی‌ها برای واحدهای صنعتی مازندران تا پایان زمستان نیز ادامه داشته باشد.
نایب رئیس خانه صنعت و معدن مازندران هم تصمیم اتخاذ شده برای صرفه‌جویی برق در واحدهای صنعتی این استان را یک شوک به صنعت مازندران می‌داند و به خبرنگار ایرنا می‌گوید: صنعت مازندران به واسطه مشکلات متعدد ناشی از مسائل اقتصادی، تحریم‌ها و کرونا مدت‌هاست که در کما بود و این تصمیم هم شوکی به صنعت استان در همین شرایط نامناسب است.
علیرضا فرجی می‌افزاید: تولید در درجه نخست به برق نیاز دارد و وقتی که نخستین و مهم‌ترین پیش‌نیاز تامین نشود عملا چرخه تولید و صنعت با مشکل مواجه می‌شود. تولیدکننده هم یک ماه یا نهایتا دو ماه صبر می‌کند و اگر وضعیت موجود تداوم داشته باشد مجبور می‌شود با توجه به کاهش درآمد به فکر تعدیل نیرو بیفتد. تولیدکننده و کارآفرین قطعا میلی به تعدیل نیرو ندارد. چون برای کسب مهارت نیروی کار هزینه کرده و نیروی کار سرمایه انسانی مجموعه‌اش محسوب می‌شود. اما وقتی روند تولید با این قبیل تصمیم‌ها مختلف شود، ناچار است که دست به تعدیل نیرو بزند.
این مسئول و فعال صنعتی خاطرنشان می‌کند: معتقدم این نگرش در اولویت‌های بسیاری از مدیران وجود ندارد. البته نه به این دلیل که در شرایط اضطراری دست به چنین تصمیمی زده‌اند. بلکه به این دلیل که طی این سال‌ها به فکر بهره‌مندی از سایر ظرفیت‌های این کشور برای تولید برق نیفتاده‌اند. ما بهترین شرایط را برای تولید انرژی برق از نور خورشید و حتی باد را داریم. اما هیچ استفاده گسترده و مناسبی از این ظرفیت‌ها نشده تا در چنین شرایطی که برای تولید برق حرارتی با مشکل مواجه هستیم، با چنین معضلاتی مواجه نشویم.
خاموشی اجباری واحدهای صنعتی هرچند که با هدف جلوگیری از خاموشی برق مشترکان خانگی انجام می‌شود، اما در صورت استمرار می‌تواند فشار روی کارگرانی که در این واحدها فعالیت می‌کنند را افزایش دهد. همین حالا نیز کارگران بسیاری از واحدهای تولیدی با توجه به نزدیک بودن پایان سال و استفاده از سقف مرخصی سالانه خود ناچارند تن به مرخصی بدون حقوق بدهند. چرا که کارفرمایان خود را مقصر کاهش درآمد نمی‌دانند و معتقدند برای تولید باید زیرساخت‌های اولیه‌ای مانند برق در اختیار قرار بگیرد.