در آموزش هایی که از کودکی گرفته ایم رقابت را بیشتر از هر چیز دیگر آموخته ایم؛ همه به سرعت می رویم که عقب نمانیم؛ آیا هیچ وقت به کودکانمان گفته ایم درخت های کوچه را بشمارند؟ بوته های گل را ببینند و عطرشان را حس کنند و شاگرد اول کلاسشان را دوست داشته باشند؟ زندگی که در حال دویدن ساخته می شود هرگز دیده نخواهد شد؛ بنابراین باید علاوه بر آموزش؛ فرزندانمان را بپروریم، نسبت به محیط زیستشان آگاه کنیم؛ با طبیعت مهربان باشیم و مهربانی با طبیعت را مدام به آنان یادآوری کنیم.
این ها سخنان زیبای مادریست که خود روانشناس است و چقدر دلم می خواست نامش در این فرآورده خبری ثبت شود. او امروز علاوه بر اهمیت آموزش های زیست محیطی و قدردانی از مدرسه فرزندش برای برپایی و فراهم آوری پروسه کارگاه های آموزشی و پرنده نگری سخنان تازه ای گفت؛ علاوه بر تاکید بر کلام زیبای پیشین از تنظیم برنامه آفرود پس از پرنده نگری در پارک ملی بوجاق سخن گفت که در هویت خبرنگار، چالش ذهنی برایم خلق می کرد.
موسم پائیز که می شود گیلانیان شکوه پرواز بیش از ۲۵۰هزار پرنده مهاجر را کم کم بر فراز آسمان نظاره گر می شوند ؛ پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی در سطح حدود ۳۰ هزار هکتار از تالاب بین المللی انزلی، امیر کلایه لاهیجان، استیل آستارا، پارک ملی بوجاق کیاشهر و دیگر آبگیرهای گیلان زمستان گذرانی می کنند؛ اما آفرود (Off-Road) یا رانندگی خارج از جاده که به آن بیراهه نوردی نیز می‌گویند یک ورزش هیجان انگیز که در سال‌های اخیر رواج بسیار یافته است و بدون طبیعت ممکن نیست و این طبیعت است که آفرود سواری را ممکن می‌کند اما این تعریف با حفاظت از طبیعت در تضاد است.
شکارهای غیر مجاز سنتی پرندگان مهاجر کم بود که امروز پدیده های مدرنی چون آفرود سواری در پارک ملی بوجاق نیز می باید ذهن طبیعت دوستان و محیط بانان را درگیر کند.
در این میانه دل خوش شدیم به کنش زیبای الیاس – مرد روستایی – که همین چندی پیش بدون آموزش و از سر انسان دوستی یک بُهله قوی مهاجر آسیب دیده را در روستای کِویشا خمام استان گیلان نجات داد و نشان داد به رغم افول و نامهربانی فرزندان بشر در حفاظت از محیط زیست، هنوز می توان به قلب های مهربان و نجات بخش، دل خوش ساخت و بجای سخنان زیبا، سراسر کردار شد.
آفرود در پارک ملی بوجاق ممنوع شد
موضوع را پی جو شدیم و فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان هشدار داد: با حکم قضایی؛ آفرود، موتور سواری و ورود هر گونه خودرو در پارک ملی بوجاق ممنوع شده است.
ساسان اکبر پور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: پارک ملی دارای تعریف و محل ورود پرندگان مهاجر است؛ اما عده ای بدون در نظر گرفتن این تعریف، درصدد تبدیل پارک ملی به پیست آفرود و موتورسواری بودند که با پیگیری قضایی، اینک از ورود هر گونه وسیله نقلیه در این پارک جلوگیری می شود.
وی با بیان اینکه ما قانون را اجرا می کنیم تا پرندگان در امان باشند، ادامه داد: مردم بصورت عادی و بدون استفاده از خودرو می توانند از جاذبه طبیعی و گردشگری پارک ملی بوجاق بهره مند شوند اما اجازه ورود خودرو داده نمی شود.
اکبری پور با بیان اینکه امسال مجوز شکار صادر نشده است، بیان کرد: محیط زیست استان درحال حاضر با ۱۷۰ نفر محیط بان محافظت می شود که با توجه به حساسیت، تنوع بی نظیر و مناطق گسترده تحت مدیریت اگر حمایت همه مردم و همکاری دستگاه قضایی و نیروی خدوم و زحمتکش انتظامی همراه نباشد بی شک محیط بانان استان در این راه مقدس با مشکلات فراوانی مواجه خواهند شد که ۱۴۱ شهید و ۳۰۰ جانباز در کشور گواه آن است.
وی با نشان دادن تصاویری از زخمی شدن محیط بان حین انجام عملیات به تلاش بی امان محیط بانان اداره پارک ملی بوجاق در معدوم سازی تله‌های زنده‌گیری پرندگان پر ارزش شکاری در این فصل اشاره کرد و از کشف و معدوم سازی بیش از صدها مورد از تله های صید و زنده گیری پرندگان پر ارزش درپارک ملی بوجاق کیاشهر خبر داد.
وی گفت: اکوسیستم کم نظیر پارک ملی بوجاق شرایط زیستی مناسبی را برای زمستان گذرانی پرندگان مهاجر فراهم کرده ولی همه ساله در این ایام با افزایش شکارچیان غیر مجاز که اقدام به تله گذاری به روش های مختلف برای زنده گیری و صید این گونه پرندگان بویژه پرندگان شکاری از تیره شاهینیان نظیر بالابان و بحری (نوعی از شاهین) می کنند، روبرو هستیم.
پارک ملی خشکی - دریایی بوجاق یکی از مهمترین مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و تنها پارک ملی خشکی - دریایی کشور در نزدیکی کیاشهر واقع در شرق گیلان با توجه به ثبت آن در کنواسیون رامسر از اهمیت اکولوژیکی بسیار بالایی به لحاظ تنوع گونه ای برخوردار است.
حضور هر ساله تعداد کثیری از پرندگان مهاجر در فصل مهاجرت، پارک ملی بوجاق را بعنوان یکی از اکوسیستم های منحصر به فرد و مهم در سطح ملی و همچنین بین المللی مطرح نموده و آن را دارای بالاترین درجه حفاظتی کرده است.
گیلان بدلیل اقلیمش برخوردار از تالاب هایی چون تالاب انزلی، امیرکلایه، بوجاق، استیل آستارا است که هرساله میزبان حدود ۳۰۰ هزار پرنده مهاجر عبوری، زمستانی و تابستانی می شوند.
پس از اینکه خیالمان از بابت آفرودسواران راحت شد و شادمان از تلاش نیروهای یگان حفاظت محیط زیست گیلان در این راستا، وضعیت پرندگان مهاجر گیلان را به مناسبت دوم فوریه روز جهانی تالاب ها از مسئول دبیرخانه تالاب های گیلان نیز جویا شدیم.
پرندگان مهاجر موجب پایداری تالاب ها
مسئول دبیرخانه تالاب های گیلان پرندگان مهاجر را یکی از عوامل زنده مانی و بقای بوم سازگان های تالابی عنوان کرد و گفت: شکار غیر مجاز از جمله دلایل کاهش جمعیت و ذخیره ژنتیکی و تسریع انقراض نسل گونه های مختلف پرندگان است.
عباس عاشوری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: به دلیل اهمیت حفاظت از زیستگاه های پرندگان مهاجر، سازمان های جهانی فرصت هایی را با عناوینی چون روز جهانی تالاب ها، روز جهانی پرندگان مهاجر و مانند آن در قامت جهانی نامگذاری کرده اند تا در راستای حفاظت از این گونه ها و زیستگاه های حساس و شکننده شان ایجاد حساسیت نمایند.
وی اظهار داشت: حفظ نسل پرندگان مهاجر نسبت به پرنده های بومی با چالش بیشتری روبرو است و تعداد گونه های بیشتری از پرندگان مهاجر در فهرست گونه های در خطر انقراض قرار دارند و از سویی به فهرست پرندگان ایران هم که نگاه می کنیم اغلب شان بومی نیستند؛ به طور کلی تخریب زیستگاه، شکارهای غیرمجاز و گونه های مهاجم نسل حیات وحش را تهدید می کند.
وی ادامه داد: بین ۸۰ تا ۹۰ درصد پرندگان مهاجر آبزی زمستان گذران در مهمترین تالاب های استان چون تالاب های بین المللی انزلی، بوجاق و امیرکلایه هر ساله سرشماری می شوند.
عاشوری در ادامه افزود: گروه دیگر از پرندگان مهاجر، عبوری ها هستند که تنها مدت زمان کوتاهی را برای تجدید قوا در تالاب های استان سپری می کنند و مهاجرین جوجه آور که بهار و تابستان برای زادآوری به استان و ایران می آیند و پائیز و زمستان استان را به سوی عرض های جنوبی تر ترک می کنند.
وی نقش پرندگان مهاجر را در ماندگاری و حفظ حیات اکوسیستم و شبکه ها و زنجیره های غذایی تالاب ها مهم توصیف کرد و افزود: فقدان جمعیت و غنای گونه ای پرندگان مهاجر موجب اختلال در اکوسیستم تالابی می شود چرا که نبودشان فوران یک سری از گونه های گیاهی و جانوری را در پی دارد و نبودشان می تواند یک اکوسیستم را به سمت نابودی سوق دهد.
در ایران ۵۵۶ گونه پرنده شناسایی شده است که از این تعداد بیش از ۳۵۰ گونه در استان گیلان زیست می کنند؛ اغلب پرندگان استان مهاجر هستند که به صورت مهاجر زمستانه، جوجه آور و عبوری وارد زیستگاه هایشان در استان می شوند.
پرندگان مهاجر شکوه تالاب های گیلان هستند و شعار جهانی امسال نیز "پرندگان دنیای ما را به هم پیوند می دهند" انتخاب شده است؛ شعاری که بیش از همه ارتباط بوم شناختی همه جهان را نشان می دهد و یادآوری می کند که بوم سازگان های دنیا یک ساختار در هم تنیده و مرتبط هستند و نمی توان این پیوستگی ها را نادیده گرفت. پرندگانی که در قاره ای جوجه آوری و پس از طی هزاران کیلومتر در قاره ای دیگر زمستان گذرانی می کنند؛ همان هایی که به صورت مهاجر زمستانه، عبوری و تابستانه در ایران و استان ما نیز دیده می شوند و گیلان یکی از مهمترین مناطق زیست و حمایت برای بخشی از جمعیت این قبیل پرندگان است.
جمعیتی از دنیای پرندگان که نیازمند حمایت و حفاظت بیشتر هستند و هیچ کشوری به تنهایی قادر به حفاظت کامل از آنها نیست زیرا آنها هر بخشی از چرخه زندگی خود را در کشوری و حتی قاره ای می گذرانند؛ بنابراین جهان برای حفاظت از پرندگان مهاجر نیازمند اطلاع رسانی عمومی است و در این راستا رویدادهای جهانی چون روز جهانی تالاب ها و نیز روز جهانی پرندگان مهاجر می تواند سبب مشارکت عمومی بیشتر در حفاظت پرندگان مهاجر شود.