« اسکندر زند» روز سه شنبه در نشست خبری خود به مناسبت چهل و دومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی که در محل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برگزار شد ضمن ابراز نگرانی در خصوص زوال تنوع زیستی در ایران و جهان افزود: اکنون در دنیا ۱۱ اکوسیستم وجود دارد که ۹ اکوسیستم جنگل، مرتع، بیابان، گونه‌های جانوری و گیاهی در ایران است.
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی، تنوع زیستی را شامل اکوسیستم (زیست بوم)، گونه ها و ژن ها دانست و اظهارداشت: تنوع زیستی و ژن هر کشوری سرمایه ملی و آینده حیات بشریت به شمار می رود که باید در جهت حفظ آن کوشید.
زند تصریح کرد: تنوع زیستی در جهان رو به فرسایش و تخریب است و ایران از این موضوع مستثنی نیست به طور مثال تغییرات در سطح جنگل ها طی دهه های مختلف نشان می دهد که در سال ۱۳۲۱ سطح جنگل ها در ایران ۱۹.۵ میلیون هکتار، در سال ۱۳۲۹ حدود ۱۸.۷ میلیون هکتار و در سال ۱۳۸۳ نزدیک ۱۸ میلیون هکتار بود اما طبق آمار سال 1394 تخریب و بهره برداری های بی رویه این سطح را به ۱۴.۳ میلیون هکتار رساند و اکنون نیز روند کاهشی دارد.
وی ادامه داد: براساس آخرین گزارش سال ۲۰۱۹ از وضعیت تنوع زیستی جهان از ۲.۵ میلیون گونه گیاهی و جانوری ۲۵ درصد معادل یک میلیون گونه در جهان در معرض خطر انقراض قرار دارند این درحالیست که وقتی برخی گونه ها از بین می روند انعطاف پذیری اکوسیستم کاهش و حتی خدمات آنها مختل می شود.
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی اضافه کرد: تنوع زیستی، عامل کلیدی بقاء هر اکوسیستم است. از بین سطوح تنوع زیستی، تنوع ژنتیکی به عنوان ماده خام و مصالح ژنتیکی، از بیشترین توجه در جوامع کشاورزی برخوردار است.
به گفته وی، منابع ژنتیکی، اساس کشاورزی مدرن را تشکیل می دهند و برای حصول امنیت غذایی الزمی است همچنین تنوع ژنتیکی، تغییرات گونه های مختلف را نسبت به اکوسیستم و محیط های جدید سازگار می سازد.
زند عوامل کاهش تنوع زیستی را ۳۱ درصد تخریب زیستگاه، ۳۷ درصد بهره برداری بی رویه، ۱۲ درصد نابودی زیستگاه ها، هفت درصد تغییر اقلیم، دو درصد بیماری، چهار درصد آلودگی و پنج درصد گونه های مهاجم، عنوان کرد و افزود: به طوری که بهره برداری و تخریب زیستگاه ها از همه عوامل اثرگذارتر است.
وی اضافه کرد: رشد تخریب و فرسایش تنوع زیستی ناشی از افزایش جمعیت، شهرنشینی، کاهش حاصلخیزی خاک، افزایش تجارت و افزایش آلودگی های پلاستیکی است.
ورود محصولات تراریخته در کشور کنترل می‌شود
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی با تاکید براینکه واردات محصولات تراریخته به طور کامل توسط کارگروهای مختلف کنترل می شود گفت: کنوانسیون تنوع زیستی پروتکلی تحت عنوان کارتانیا دارد که مخاطرات محصولات تراریخته بر محیط زیست را کنترل می‌کند و ایران عضو این پروتکل است.
وی با بیان اینکه از سال ۱۳۹۴ کارگروه‌هایی در وزارت جهاد کشاورزی برای رصد محصولات تراریخته وارداتی تشکیل شده است، افزود: تمامی محصولات تراریخته که وارد کشور می‌شود باید حداقل در سه کشور استفاده شده باشند و هیچ خطری برای محیط زیست و سلامت افراد جامعه نداشته باشند.
زند اظهارداشت: ایران در سال ۱۳۷۵ با تصویب مجلس به عضویت کنوانسیون تنوع زیستی در آمد و این کنوانسیون تمامی مخاطرات زیست محیطی را مورد پایش، رصد و بررسی قرار می دهد.
وی تصریح کرد: اکنون تمامی محصولات تراریخته که وارد کشور می‌شود تحت کنترل است و تمام کشورها بر اساس این پروتکل محصولاتی که وارد و یا تولید می‌کنند را باید گزارش دهند.
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی و مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی با اشاره به اینکه تولید محصولات تراریخته در ایران وجود ندارد، گفت: برای آزمایش محصولات تراریخته دستورالعمل آزمایشگاهی تهیه شده و جای هیچ نگرانی نیست.
هشدار آمیختگی ژنی دام های وارداتی و داخلی
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی و مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی افزود: هرگونه واردات بدون مطالعه گونه‌ها باعث آمیختگی ژنی و از بین رفتن ژن های بومی و تنوع زیستی می‌شود.
زند با اشاره به اینکه آمیختگی ژنی می تواند منجر به گم شدن ژن دام های بومی شود، تصریح کرد: در تمامی برنامه های به نژادی ظرفیت ژن های بومی کشور باید مورد توجه قرار گیرد.
کشت گونه‌های مهاجم همچون پالونیا و تولید تیلاپیا مسائل زیست محیطی دارد
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی و مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی گفت: وجود گونه‌های مهاجم از جمله تیلاپیا و گیاه پالونیا آسیب جدی به تنوع زیست محیطی است و بر اساس آمارهای جهانی ۵ درصد به هم ریختگی زیست محیطی ناشی از گونه‌های مهاجم است.
به گفته وی، ماهی تیلاپیا برای بحث های تحقیقاتی و به شکل تک جنسی و غیرمهاجم وارد کشور شد و به صورت محصور شده در استان یزد تولید و نگهداری می شد اما اینکه اکنون گونه های تیلاپیا از طریق آبهای مشترک جنوب غرب کشور و یا به شکل قاچاق ورود پیدا کرده باشد می تواند برای محیط زیست خطرناک باشد.
به گفته وی، به دلیل مسائل زیست محیطی تولید تیلاپیای تک جنسی و غیرمهاجم به شکل محصور در برخی استان ها نیز محدود شده است.
وی اظهارداشت: این درحالیست که علیرغم هشدارها از سوی کنوانسیون تنوع زیستی همچنان گیاه پالونیا در مناطق بیابانی برخی استان های کشور کشت می شود درحالی که هنوز مطالعات تحقیقاتی این گیاه به طور کامل به اتمام نرسیده است و می تواند برای محیط زیست یک خطر تلقی شود.
زند با بیان اینکه کشور نیازمند تامین چوب مورد نیاز است تصریح کرد: این درحالیست که سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیزداری و موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور با توسعه کشت این گیاه مخالف هستند.
توقف صید ترال
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی و مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی درباره صید ترال افزود: با ورود مجلس شورای اسلامی به مبحث صید ترال، این نوع روش صید متوقف شده است زیرا در صید ترال آبزیان از سطح کف، میانی و بالایی برداشت می شد و ضربه جدی به محیط زیست این مناطق وارد کرده است.
وی درباره شایعاتی مبنی بر حذف نام رامسر در انتهای کنوانسیون رامسر گفت: نام رامسر از انتهای کنوانسیون رامسر حذف نشده بلکه در پرانتز قرار گرفته است.
به گزارش ایرنا، تنوع زیستی (به انگلیسی: Biodiversity) مفهومی است که امروزه در سه سطح ژن، گونه و اکوسیستم مطرح می شود اما این واژه در سطح گونه شناخته شده‌تر بوده و کاربرد بیشتردارد.
سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ کنفرانسی را درباره حمایت از محیط زیست در ریودوژانیرو برگزار شد که یکی از دستاوردهای آن انعقاد پیمان تنوع زیستی است که ایران هم این معاهده را در سال ۱۳۷۵ تصویب کرد و به آن پیوست.