به گزارش روز پنجشنبه ایرنا رد کلیات لایحه بودجه در مجلس شورای اسلامی واکنش‌های زیادی در محافل علمی و سیاسی کشور در پی داشته است. دولت دو ماه پیش بودجه را تحویل مجلس داده بود و جامعه انتظار داشت پس از بحث و جدل‌های زیادی که بر سر بودجه شکل گرفته بود مجلس با تصویب آن، پیام آرامش بخشی به جامعه ارسال کند، اما متأسفانه اینطور نشد.
اگر بودجه دولت تصویب می‌شد آسمان به زمین نمی‌آمد
این را باید در نظر گرفت که در عمل تغییرات مد نظر کمیسیون تلفیق هم برای دولت قابل اعمال نیست. چنانچه حجت الاسلام «حسن روحانی» در این مورد در اولین واکنش به رد کلیات بودجه گفت: کمیسیون تلفیق مصوبه‌ای را درست کرد که خود مجلس رد کرد. مصوبه کمیسیون تلفیق اگر در دولت می‌آمد، دولت هم آن را رد می‌کرد. مصوبه کمیسیون تلفیق ارتباطی به لایحه دولت ندارند زمین تا آسمان فرق می‌کند. همه را به هم ریختن هرچه ما نوشتیم، چیز دیگری نوشتند.
سؤال این است که واقعاً این همه تغییر لازم بود؟ در این باره «آلبرت بغزیان»، استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، ضمن اشاره به اینکه سرو صداهای ایجاد شده درباره بودجه باعث نگرانی جامعه است، گفت: اگر مجلس بودجه بیشنهادی دولت را تصویب می‌کرد آسمان به زمین نمی‌آمد.
وی افزود: برای مجلس نظارت در حین اجرا مهم است نه ارقام و اعداد داخل بودجه. بودجه یک طرح و نقشه است که ممکن است به خاطر شرایط پیش بینی نشده در سال آینده ساختمانی که در نهایت بر اساس آن ساخته می‌شود خیلی هم با طرح اولیه شباهتی نداشته باشد.
وی در ادامه به تأکید نمایندگان بر کسری بودجه اشاره کرد و اظهار داشت: برای مثال موضوع کسری بودجه آنچنان که بر آن اصرار می‌ورزند مهم نیست. معمولاً در بحث کسری بودجه از آن می‌ترسند که باعث افزایش نقدینگی و تورم شود. این درحالی است که کسری بودجه نمی‌تواند خیلی نقدینگی را افزایش دهد. به نظر من مواردی مانند فعالیت بانک‌ها بیشتر بر بالا رفتن نقدینگی اثر دارد. درواقع، این همه هیاهو برای این است که کسری بودجه را مهم نشان دهند. اینطوری می‌توانند موضوع‌های مهمتری چون احتکار و اختلاس و رانت را به حاشیه برده و حساسیت‌ها نسبت به آنها کم شود. وقتی همه انرژی و توان نماینده‌ها به موضوعی مانند کسری بودجه و موارد این چنینی اختصاص یابد دیگر وقتی برای فکر کردن به نظارت و جلوگیری از موارد فساد اقتصادی نخواهند داشت. به نظر من طرف‌های درگیر در بودجه دارند گول لجبازی‌های خود را می‌خورند درحالی که دشمنان اقتصاد و جامعه دارند کار خودشان را انجام می‌دهند.
بودجه کشور گروگان رانت و رانت‌خواری است
حجت الاسلام «حسن روحانی» ز در سخنان امروز خود به موضوع رانت در بودجه اشاره کرد و گفت: اینکه ماشین لوکس را از مناطق آزاد وارد سرزمین مادر و اصلی کنیم و بعد بیاییم رانت بزرگی درست کنیم، این را ما نمی‌خواستیم. این رانت را هم ما بلد بودیم ولی نکردیم چراکه نمی‌خواستیم رانت به وجود آید. معیشت مردم برای ما مهم است.
علاوه بر واردات ماشین‌های لوکس یکی دیگر از موضوع‌های مهم که کمیسیون تلفیق به آن ورود کرده و دست به تغییر زده و در نتیجه زمینه‌های ایجاد رانت را فراهم کرده بود، افزایش بودجه برخی نهادها و دستگاه‌های خاص است که در بودجه سال‌های قبل از ۱۳۹۷ در قالب جدول شماره ۱۷ می‌آمد.
در نتیجه تلاش دولت و مجلس در سال ۱۳۹۷ این جدول حذف شده بود. به گفته «غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی»، نماینده مجلس دهم حذف جدول ۱۷ به معنای قطع پرداخت رانت به برخی موسسات و مراکز و مکان‌هایی بود که به هیچ کجا پاسخگو نبودند و فقط بودجه می‌گرفتند.
اما بر اساس گزارش «محمدباقر نوبخت» در اثر تغییرات اعمال شده توسط کمیسیون تلفیق این رانت دوباره به بودجه ۱۴۰۰ برگشته بود. بودجه برخی مراکز و نهادها در ذیل جدول ۱۷ از محل منابع حاصله از افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی، افزایش قابل توجهی یافته است.
در این مورد بغزیان نیز ضمن تأکید بر اهمیت رانت به عنوان یکی از چالش‌های اصلی بودجه گفت: اصولاً در کشورهای دیگر چنین سر و صدا و هیاهویی در مورد بودجه به راه نمی‌افتد. زیرا در بودجه آنها از ارز چند نرخی و انواع رانت و امتیاز خبری نیست. در بودجه کشوری مانند فرانسه رانت وجود ندارد. لذا چالش و بحثی هم در مورد آن صورت نمی‌گیرد. اما در بودجه ایران رانت وجود دارد. یعنی قابلیت ایجاد رانت دارد.
چاره‌ای جز بودجه سه دوازدهم نیست؟
وی گفت: اکنون پس از اتلاف دو ماه از بهترین زمان بررسی لایحه بودجه عملاً وقت کافی برای انجام اصلاحات اساسی در آن وجود ندارد. بنابراین، این احتمال وجود دارد که دولت چاره‌ای جز ارائه بودجه سه دوازدهم نداشته باشد. هرچند دولت تجریه این نوع از بودجه را داشته اما خیلی از کارها را نیز نمی‌تواند انجام دهد. برای مثال نمی‌توان پروژه‌های عمرانی جدیدی تعریف کرد. با این حال به نظر می‌رسد بهترین حالت برای اقناع مجلس نیز همین بودجه سه دوازدهم باشد.