پس از انقلاب اسلامی ظرفیت تولید برق در خراسان رضوی به حدی رسید که نه تنها تامین کننده نیاز همه شهرها و روستاهای استان شد بلکه توانست خط انتقال مطمئن برای همسایگان خود ایجاد کرده و ظرفیت سازی لازم را در این زمینه انجام دهد.
برق یکی از مهمترین زیرساختهای توسعه و به عبارتی پیشران طرحهای توسعه‌ای هر منطقه در بخشهای مختلف صنعتی، تجاری و خدماتی است و بدون برق، رشد این بخشها متوقف شده و نمی‌توان مسیر توسعه را طی کرد.
شرکت برق منطقه‌ای خراسان علاوه بر تامین برق مناسب برای شهرها و روستاها، صاحبان صنعت و واحدهای تجاری و خدماتی موفق به جذب متخصصان برای هوشمندسازی و اجرای طرحهای مختلف در مدیریت مصرف و افزایش راندمان تولید شده است که به هیچ وجه قابل مقایسه با ابتدای انقلاب اسلامی نیست.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی با اشاره به تحولات صنعت برق در این استان پس از انقلاب اسلامی به خبرنگار ایرنا گفت: پیش از انقلاب حجم روزانه تولید برق در این استان ۳۱۴ مگاوات بود اما پس از افزون بر چهار دهه تلاش و سازندگی در دوران انقلاب اسلامی این میزان هم‌اکنون به سه هزار و ۶۱۰ مگاوات برق رسیده است.
سیدکمال الدین میرجعفریان افزود: توسعه صنعت برق همچنان در دستور کار نظام جمهوری اسلامی ایران قرار دارد بطوری که هم‌اینک برای دستیابی به تولید روزانه پنج هزار مگاوات برق در خراسان رضوی چند نیروگاه جدید در حال ساخت است.
وی ادامه داد: ۱۰۰ درصد روستاهای دارای بیشتر از ۱۰ خانوار جمعیت در خراسان رضوی از خدمات برق رسانی بطور مستقیم برخوردار هستند و روستاهای با جمعیت کمتر از ۱۰ خانوار واقع در مسیر خطوط انتقال نیرو نیز برقدار شده‌اند.
معاون استاندار خراسان رضوی گفت: علاوه بر ظرفیت نیروگاهی هم‌اینک استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر خورشیدی و بادی نیز برای تولید برق در این استان در حال انجام است.
تحولات برقی انقلاب در خراسان
برق سه استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی توسط شرکت برق منطقه‌ای خراسان مستقر در مشهد مدیریت می‌شود که ظرفیت نیروگاهی نصب شده در این سه استان حدود ۱۰ درصد از کل ظرفیت نیروگاهی کشور است.
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان در این باره گفت: شبکه برق ایران به اذعان بسیاری از فعالان صنعت برق کشورهای دیگر در حد استانداردهای جهانی است و این شبکه قابل رقابت با کشورهای توسعه یافته است.
رضا ریاحی افزود: ایران پانزدهمین کشور دنیا از نظر وسعت شبکه و تولید برق است و این رشد طی ۴۲ سال گذشته با وجود تحریم‌ها و فشارهای خارجی انجام شده است.
وی ادامه داد: طی سالهای پس از انقلاب اسلامی سالانه به طور متوسط هفت درصد رشد مصرف برق در شبکه سراسری را شاهد بودیم اما از سال ۱۳۸۲ تاکنون خاموشی گسترده در شبکه رخ نداده در حالی که این امر در کشورهای پیشرفته اتفاق افتاده است.
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان گفت: این شرکت وظیفه تامین برق استانهای خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی را برعهده دارد و ظرفیت نصب شده نیروگاههای خراسان پنج هزار و ۶۲۳ مگاوات و تولید سالانه برق آنها ۲۱ هزار و ۴۰۰ میلیون کیلووات ساعت است، طول خطوط شبکه برق منطقه خراسان ۱۲ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مدار است که از این مقدار سه هزار کیلومتر مدار خطوط انتقال و ۹ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مدار خطوط فوق توزیع است.
وی افزود: ظرفیت نصب شده پستهای برق در خراسان ۱۶ هزار و ۷۰۰ مگاولت آمپر است که از این مقدار هفت هزار و ۲۰۰ مگاولت آمپر مربوط به حوزه پستهای انتقال و ۹ هزار و ۵۰۰ مگاولت آمپر مربوط به حوزه پستهای فوق توزیع است، تعداد مشترکان برق منطقه خراسان سه میلیون و ۶۵۵ هزار مشترک و اوج بار در آن ۴ هزار و ۲۴۲ مگاوات است.
ریاحی ادامه داد: هم اکنون برق تولیدی این منطقه از طریق خط ۱۳۲ کیلوولت پست تربت‌جام به کشور افغانستان صادر می‌شود که متوسط صادرات سالانه آن حدود ۷۰ مگاوات است، یک خط ۲۰ کیلوولت نیز در دوغارون وجود دارد که سالانه ۱۰ مگاوات برق به افغانستان صادر می‌کند.
استفاده از انرژی تجدیدپذیر، دستاورد انقلاب
ایران در منطقه‌ای واقع شده که از نظر دریافت انرژی خورشیدی در بین دیگر نقاط جهان در بالاترین رده‌ها قرار دارد. میزان تابش خورشید در ایران سالانه بین هزار و ۸۰۰ تا دو هزار و ۲۰۰ کیلووات ساعت در مترمربع تخمین زده شده است.
بر این اساس در ایران بطور متوسط سالانه بیش از ۲۸۰ روز آفتابی وجود دارد که رقم بسیار قابل توجهی برای بهره گیری از انرژی خورشید است، برنامه کلان جمهوری اسلامی ایران استفاده بهینه از منابع انرژیهای فسیلی و ارتقای میزان بهره برداری از منابع متنوع انرژیهای تجدیدپذیر برای تامین بخشی از نیاز روزافزون انرژی کشور است، به همین منظور سازمان انرژیهای نو ایران از سال ١٣٧٤ عهده دار پرداختن به این مهم بوده است.
مشهد از حدود ۳۰۰ روز آفتابی در طول سال برخوردار است و از این نظر خراسان رضوی به همراه استانهای کرمان و یزد بهترین نقاط در ایران برای تولید انرژی خورشیدی محسوب می شوند.
استفاده از انرژی تجدیدپذیر و ظرفیت بادی و خورشیدی در خراسان رضوی قبل از انقلاب اسلامی صفر بود و هیچ اقدامی در این زمینه انجام نگرفته بود اما بعد از انقلاب اسلامی بویژه در دولتهای یازدهم و دوازدهم اقدامات اساسی در این زمینه انجام گرفت.
معاون برنامه ریزی و تحقیقات شرکت برق منطقه‌ای خراسان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: انرژی خورشیدی یکی از منابع انرژی های تجدیدپذیر و از مهمترین آنها است، میزان تابش انرژی خورشیدی در نقاط مختلف جهان متغیر بوده و در کمربند خورشیدی زمین بیشترین مقدار را داراست.
مهدی علومی افزود: استان خراسان رضوی به همراه استان های کرمان و یزد با حدود ۳۰۰ روز آفتابی در طول سال، جزو بهترین نقاط در ایران برای تولید انرژی خورشیدی محسوب می شوند، طبق پژوهش ها و مطالعاتی که انجام شده است، قسمت های شمالی استان خراسان رضوی جزو مناطق دارای پتانسیل کمتر ولی مناطق جنوبی دارای مساحت قابل توجه و خیلی مناسب برای احداث نیروگاه های خورشیدی هستند.
وی ادامه داد: تولید انرژی خورشیدی در این استان به مراتب بهتر از استانهای دیگر است، به همین منظور وزیر نیرو در ۲۵ آذر ماه امسال ۲ نیروگاه خورشیدی هر کدام به ظرفیت یک مگاوات در منطقه سلطان مشرق در مشهد را افتتاح کرد.
معاون برنامه ریزی و تحقیقات شرکت برق منطقه‌ای خراسان گفت: شرایط جغرافیایی ایران به صورتی است که در معرض بادهایی از سوی اقیانوس اطلس در شمال غربی و بادهایی از سوی اقیانوس هند در جنوب شرقی قرار دارد، سایر بادهای موجود شامل بادهای شمالی در خلیج فارس و بادهای کوچ باد در جلگه گرگان، دیزباد بین مشهد و نیشابور و نیز بادهای شام در خوزستان هستند.
وی افزود: تاکنون هشت تونل بادی در استانهای خراسان در شهرستان های سبزوار، بینالود، خواف، بجنورد، نهبندان و فردوس شناسایی شده است که تونل بادی نشتیفان خواف با توان بیش از پنج هزار مگاوات در استان خراسان رضوی یکی از بزرگترین و مستعدترین تونلهای جهان و ایران شناخته شده است که ضریب تولید این نیروگاه ۶۰ درصد و حدود ۲ برابر نیروگاههای بادی دنیا است و سرعت باد در این منطقه بین ۱۰ تا ۱۲ متر در ثانیه می باشد.
علومی ادامه داد: از دیگر نیروگاه های بادی مهم خراسان رضوی، نیروگاه بینالود نیشابور است که هم اکنون ۳۰ مگاوات برق تولید می کند و عملیات توسعه آن در حال اجراست.
مدیر کل دفتر جذب و حمایت سرمایه‌گذاری استانداری خراسان رضوی هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به سرمایه‌گذاری در حوزه نصب نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس در استان گفت: این استان با نصب هشت هزار و ۸۳۲ کیلووات نیروگاه خورشیدی خانگی سهم ۱۹ درصدی از این نوع نیروگاه‌ها و رتبه دوم را در کشور دارد.
مهدی تقوایی افزود: این میزان از انرژی تجدیدپذیر از طریق نصب نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس توسط اشخاص حقیقی و حقوقی بوده که در این راستا ۴۸۰ نیروگاه یک تا ۱۰۰ کیلوواتی در شهرستان مشهد و ۴۲۴ نیروگاه در شهرستاهای دیگر خراسان رضوی نصب شده است.
وی ادامه داد: بخشی از این نیروگاه‌ها توسط مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی نصب شده که خرید تضمینی برق تولیدی این نیروگاه‌ها و عرضه آن به شبکه برای این مددجویان درآمدزایی داشته است.
طرحهای بزرگ برای تامین برق پایدار
مجری طرح پستهای انتقال نیرو شرکت توزیع برق خراسان درباره برخی طرحهای بزرگ صنعت برق این استان گفت: برق منطقه‌ای خراسان تا سال ۱۴۰۴ ساخت ۱۰۶ کیلومتر تونل انرژی، کانال و دفن کابلهای فشار قوی برق را در دست اجرا دارد که تاکنون از این میزان ۲۶ کیلومتر تونل زیرزمینی در مشهد به بهره برداری رسیده است.
حسن زارع افزود: در حالی که احداث خطوط هوایی انتقال نیرو با استفاده از دکل برای هر کیلومتر ۲ میلیارد تومان هزینه در بر دارد، ساخت تونل زیرزمینی ۲۰ برابر یعنی حدود ۴۰ میلیارد تومان هزینه دارد، علاوه بر هزینه ساخت تونل ، در هر متر تونل نیز ۶ متر کابل ویژه فشار قوی با ارزش فعلی هر متر ۲ میلیون تومان نصب شده است اما در دراز مدت با توجه به عمر مفید یکصد ساله و قابلیت استفاده از آن برای خطوط تلفن ، آب آشامیدنی و امثال آن بسیار آینده نگرانه و مفید است.
وی ادامه داد: متخصصان ما توانسته اند با استفاده از تکنولوژی های به روز دنیا زمین مورد نیاز برای احداث یک پست ۱۳۲ کیلو ولت در مشهد را با استفاده از سیستم‌های پیشرفته (جی.آی.اس) به حدود ۷۰۰ مترمربع کاهش دهند که این اقدام میلیاردها تومان صرفه جویی برای شرکت توزیع برق خراسان به دنبال داشته است.
مجری طرح پستهای انتقال نیرو شرکت توزیع برق خراسان گفت: در تلاشی دیگر از سالهای گذشته جایگزینی کابلهای مخصوص ساخت داخل با تکنولوژی منحصر به فرد ایمنی، به جای دکل‌های برق را در دستور کار قرار داده‌ایم که با تلاشهای صورت گرفته در این راستا نیز از بسیاری از شهرهای بزرگ کشور نظیر تهران و اصفهان جلوتر هستیم.
وی افزود: طرح بزرگ جایگزینی کابلهای فشار قوی تونلی به جای دکل‌های برق که علاوه بر ایجاد مشکلات فراوان از نظر تعیین حریم و ایمنی اندک و تخریب زیبایی سیمای شهر توجیه پذیر نیستند، از دیگر اقدامات بزرگ و زیربنایی شرکت برق منطقه ای خراسان در مشهد برای پاسخگویی به نیازهای صد سال آینده این کلانشهر است که در این راستا تاکنون اقدامات بسیار انجام شده و با توجه به اتخاذ روشهای نوین در زمینه اجرای این طرحها از نظر زمان و هزینه بیش از ۵۰ درصد صرفه جویی داریم.
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان نیز درباره تحولات مربوط به هوشمندسازی شبکه برق گفت: اتوماسیون و هوشمندسازی شبکه برق از اهداف این شرکت همسو با کشورهای دیگر است که در این راستا ۶۰ پست اتوماسیون در خراسان ایجاد شده و بستر هوشمندسازی به عنوان مرحله بعد از اتوماسیون در حال فراهم شدن است.
ریاحی عمر تجهیزات شبکه برق را ۳۰ سال دانست و افزود: در اجرای بهینه سازی از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ به طور متوسط هر سال ۸۰ میلیارد ریال برای بهینه سازی شبکه برق خراسان رضوی هزینه شده است، پارسال ۲۶۰ میلیارد ریال برای بهینه سازی شبکه برق خراسان هزینه شد و سال آینده ۴۵۰ میلیارد ریال برای این مهم در شبکه هزینه خواهد شد.
مزیتهای ایجاد شده بعد از انقلاب برای شبکه توزیع برق
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: از مهمترین ویژگیهای این شرکت می‌توان به پراکندگی حوزه خدماتی آن به وسعت ۱۱۷ هزار کیلومتر مربع، تعداد ۲۹ مدیریت برق شهرستان و بهره‌برداری از طولانی ترین شبکه توزیع برق کشور با طول بیش از ۴۲ هزار کیلومتر اشاره کرد.
محسن ذبیحی افزود: شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی حدود ۷۰ شهر به جز مشهد و طرقبه شاندیز و دو هزار و ۷۳۲ روستا را زیرپوشش دارد و خدمات خود را به یک میلیون و ۲۷۰ هزار مشترک شهری و روستایی در وسعت حدود ۱۱۷ هزار کیلومترمربع از طریق ۴۲ هزار کیلومتر شبکه هوایی و زمینی ارایه می‌دهد.
وی ادامه داد: سرویس دهی به نوار مرزی کشور با ۸۵۰ کیلومتر مرز مشترک با دو کشور افغانستان و ترکمنستان از دیگر ویژگیهای مهم و دستاوردهای شرکت توزیع نیروی برق استان خراسان رضوی است.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی گفت: تمام روستاهای دارای بیش از ۱۰ خانوار جمعیت در خراسان رضوی به شبکه برق متصل و از مزایای آن بهره‌مند هستند که این از دستاوردهای شرکت توزیع نیروی برق استان بعد از انقلاب اسلامی است.
وی با مطلوب دانستن زیرساختهای شبکه توزیع برق خراسان رضوی افزود: زیرساختهای شبکه توزیع برق در این استان قابلیت توزیع روزانه تا سه هزار مگاوات ساعت برق را دارد و جلب رضایتمندی مشترکان از طریق افزایش سطح کیفی خدمات، ایجاد زیرساختهای مکانیزه، فرآیند محور کردن تمامی کارها، مدیریت به هنگام شرکت و سرعت بخشیدن و در دسترس بودن جریان کامل اطلاعات از جمله اقدامات این شرکت است.
سخنگوی شرکت توزیع نیروی برق مشهد نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا مصرف روزانه برق در این کلانشهر را بطور متوسط هزار مگاوات ساعت ذکر و بیان کرد: طول شبکه برق در شهرستان مشهد ۱۷ هزار کیلومتر، تعداد ترانسفورماتورها ۱۶ هزار دستگاه، تعداد لامپها ۲۷۳ هزار عدد و مصرف لامپهای آن ۶ هزار مگاوات ساعت است و یک میلیون و ۶۵۰ هزار مشترک برق در مشهد وجود دارد.
علیرضا کاشی افزود: این شرکت با بهره‌گیری از تجهیزات متنوع و سامانه‌های نوین، قطع برق در سطح شهر را به کمترین میزان خود رسانده است و مشهد از این نظر کمترین خاموشی برق را در بین شهرهای کشور دارد، در صورت بروز هر گونه اشکال در شبکه توزیع، عوامل تعمیرات شبکه برق بدون قطع برق مشترکان و در اصطلاح به صورت "خط گرم" تعمیرات را انجام می دهند و همین اقدام، خاموشی برق را در شهر مشهد کاهش داده است.
وی ادامه داد: یکی دیگر از دلایل کاهش خاموشی در مشهد ارتقای ایمنی برق در سطح شهر در شبکه‌های توزیع هوایی و زمینی است.